Гранада

Горад Гранада Granada Герб Сцяг Краіна Іспанія Аўтаномная супольнасць Андалусія Правінцыя Гранада Камарка Вега-дэ-Гранада Каардынаты 37°10′41″ пн. ш. 3°36′03″ з. д. Кіраўнік Marifrán Carazo[d] Плошча 88,02 км² Вышыня 738 м Водныя аб’екты Darro[d] Насельніцтва 239154 чалавекі (2010) Этнахаронім Granadino, -na Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Паштовыя індэксы 18001 - 18015 Аўтамабільны код GR Афіцыйны сайт granada.org (ісп.) Гранада на карце Іспаніі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Грана́да (ісп.: Granada [ɡɾaˈnaða]) — горад і муніцыпалітэт у Іспаніі, сталіца правінцыі Гранада ў складзе аўтаномнага супольнасці Андалусіі. Муніцыпалітэт знаходзіцца ў складзе раёна (камаркі) Вега-дэ-Гранада. Займае плошчу 88,02 км ². Насельніцтва Гранады складае 234.325 чалавек (на 2009 год). Горад размешчаны ля падножжа гор Сьера-Невада, у месцы зліцця трох рэк, як Бейра, Дара і Хеніль. Гранада добра вядома былой маўрытанскай крэпасцю і палацам Альгамбра. Ён з’яўляецца самым вядомым будынкам андалускай ісламскай гістарычнай спадчыны. Шматлікімі культурныя славутасці робяць Гранаду папулярным месцам сярод турыстаў. У горадзе маецца прэстыжны Гранадскі ўніверсітэт, які налічвае каля 80 тысяч студэнтаў, размешчаных у пяці розных кампусах у горадзе.

На гербе горада намаляваны гранат.

Гісторыя

Гранада вядомая як іберскае і фінікійскае паселішча Ілібера яшчэ з 500 года да н.э. Дзякуючы абароненаму размяшчэнню сярод навакольных гор і вельмі ўрадлівай зямлі мяркуецца існаванне тут паселішчаў яшчэ ў больш глыбокай старажытнасці. Пасля горад трапіў пад рымскі кантроль. З распадам Рымскай імперыі рэгіён трапіў пад уплыў паўночнаафрыканскай дзяржавы вандалаў, пасля яе распаду ў 534 годзе на некалькі дзесяцігоддзяў ва ўладу Візантыі. З пачатку VII стагоддзя горад належаў іберыйскай дзяржаве вестготаў.

У 711 годзе горад быў захоплены маўрамі, і яго пачалі называць на арабскі лад — Ільбіра. Пасля падзення Кордаўскага халіфата ў 1012 годзе ўлада над горадам перайшла да берберскага кіраўніка Заві ібн-Зіры, які зрабіў Гранаду рэзідэнцыяй дынастыі Зірыдаў, якія кіравалі ёй на працягу 80 гадоў, пераўтварыўшы яе ў адно з найбольш заможных дзяржаў паўднёвай Андалусіі. Пасля іх скідання валодаць горадам пачала дынастыя Альмаравідаў, а пасля іх — султанат Насрыдаў, гэта значыць з 1238 па 1492 год. Пры двары апошніх бачную ролю гулялі высакародныя Абенсерагі.

2 студзеня 1492 года насрыдскі кіраўнік Баабдзіль капітуляваў перад іспанцамі і перадаў горад, які быў апошняй апорай ісламу на паўвостраве, каралеве Ізабеле Кастыльскай і каралю Фердынанду II Арагонскаму. Гэтая падзея адзначыла канец доўгага працэсу Рэканкісты паўвострава хрысціянскім светам. Згодна з дамовай, складзенай пры капітуляцыі, каталіцкае войска праводзіла маўрскае насельніцтва да ўзбярэжжа, адкуль яно адправілася ў Паўночную Афрыку, у межы сённяшняга Марока. Хоць першапачаткова дамова аб капітуляцыі гарантавала лаяльнае стаўленне да пераможаных, неўзабаве іспанцы сталі прыгнятаць насельніцтва, абмяжоўваючы яго свабоду, павялічваючы падаткі і гвалтоўна звяртаючы ў хрысціянства.

Насельніцтва

Год Колькасць 1981 262 000 1991 255 200 2001 243 341 2002 240 522 2003 237 663 2004 238 292 2005 236 982 Год Колькасць 2006 237 929 2007 236 207 2008 236 988 2009 234 325 2010 239 154 2011 240 099 2012 239 017 Год Колькасць 2013 237 818 2014 237 540 2015 235 800 2016 234 758 2017 232 770 2018 232 208 2019 232 462 Год Колькасць 2020 233 648 2021 231 775 2022 228 682 2023 230 595 2024 232 717

Славутасці

Гранада знакамітая шматлікімі гістарычнымі помнікамі архітэктуры, перанятымі ад маўрскай эпохі, а таксама гатычнага перыяду і рэнесансу. Да таго ж, горад знакаміты сваімі майстэрнямі і цэхамі гітарабудаўнікоў.

Да найбольш яркіх помнікаў маўрскага перыяду, не толькі ў Гранадзе, але і ва ўсёй Іспаніі, адносіцца архітэктурны ансамбль Альгамбра. Ён быў пабудаваны ў XIV стагоддзі як рэзідэнцыя маўрскіх кіраўнікоў. У XVI стагоддзі па наказе караля Карла V на тэрыторыі Альгамбры быў выбудаваны палац, дзеля якога былі разбураны часткі першапачатковай забудовы. З павагі да Карла V улады Іспаніі дагэтуль адмаўляюцца ад раскопак.

Альгамбра

Апроч Альгамбры, да славутасцей Гранады адносяцца сады Хенераліфэ, былая летняя рэзідэнцыя каліфаў.

Альгамбра і Альбайсін, старажытны жылы квартал маўраў, з’яўляюцца сёння часткай сусветнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА. У суседнім Сакрамонтэ можна наведаць так званыя «куэ́вос» (пячоры), у якіх жылі цыгане. Часам у іх і дагэтуль жывуць людзі, а некаторыя з іх з’яўляюцца абсталяванымі на здзіўленне сучаснымі выгодамі. У цэнтры горада размешчаны сабор эпохі рэнесансу. Па суседстве з ім знаходзіцца пабудаваная ў 1521 годзе Капілья Рэаль, у якой пахаваны каталіцкія манархі.

Акрамя гэтага ў Гранадзе маецца археалагічны музей, абсерваторыя і навуковы парк.

Тэракты ў Гранадзе

Басксая тэрарыстычная арганізацыя ЭТА здзейсніла на тэрыторыі Гранады шэраг тэрарыстычных акцый. 10 лютага 1997 года быў падарваны ў сваёй машыне лідар працоўнага руху Гранады Дамінга Пуэнтэ Марын. У 2000 годзе быў забіты адзін з членаў Вярхоўнага Суда Андалусіі Луіс Партэра Гарсія.

Гарады-пабрацімы

• Экс-ан-Праванс, Францыя
• Белу-Арызонты, Бразілія
• Корал-Гейблс, Фларыда, ЗША
• Фрайбург-у-Брайсгау, Германія
• Маракеш, Марока
• Шарджа, ААЭ
• Тэтуан, Марока
• Тлемсен, Алжыр
• Фларэнцыя, Італія

Фатаграфіі

• 
• 
• 
  Парк
• 
• 
  Палац Карла V
• 
• 
• 
  Кафедральны сабор
• 
• 

Вядомыя асобы

• Леў Афрыканскі

Літаратура

• Грана́да // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — С. 404. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
• Грана́да // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 136. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
• Грана́да // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / Е. М. Поспелов; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские сло­вари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 123—124. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).
• Грана́да // Энциклопедический географический словарь (руск.). — М.: РИПОЛ классик, 2011. — С. 187—188. — 800 с. — (Словари но­вого века). — 5 000 экз. — ISBN 978-5-386-03063-6.
• Грана́да // Т. 7. Гоголь — Дебит. — М. : Советская энциклопедия, 1972. — С. 247. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гранада
• Афіцыйны сайт
• Афіцыйны турыстычны сайт Архівавана 28 лютага 2009.
• Гранада Архівавана 18 кастрычніка 2013. на Open Directory Project