Францыск Станкар

Францыск Станкар
Род дзейнасці	мовазнавец, перакладчык, перакладчык Бібліі
Дата нараджэння	1501[…]
Месца нараджэння	Мантуя, правінцыя Мантуя, Ламбардыя
Дата смерці	12 лістапада 1574(1574-11-12)
Месца смерці	Стапніца, Гміна Стапніца, Бускі павет, Свентакшыскае ваяводства, Польшча
Грамадзянства	Рэч Паспалітая
Веравызнанне	пратэстанцтва
Месца працы	Ягелонскі ўніверсітэт Падуанскі ўніверсітэт

Францыск Станкар (Franciscus Stancarus; 1501—1574) — вядомы пратэстант. Аўтар вядомай граматыкі яўрэйскай мовы «Ebreae grammaticae institutio» (Базель, 1547; 2-е выд. 1555).

Нарадзіўся ў горадзе Мантуя (правінцыя Ламбардыя ў Італіі). Вымушаны быў збегчы з Мантуі, калі там, у 1540-х гг., падняліся ганенні на асоб, западозраных у спагадзе новым рэлігійным вучэнням, адправіўшыся спачатку ў Швейцарыю, а адтуль у Трансільванію.

У 1549 годзе Францыск ужо ў Польшчы, дзе кароль Жыгімонт II Аўгуст прапанаваў яму кафедру яўрэйскай мовы ў Кракаўскім універсітэце. Пратэстанцкія гледжанні, якія Станкар праводзіў на лекцыях, прывялі да таго, што ён неўзабаве быў зняволены ў турму. Пратэстанты дапамаглі яму збегчы і далі ў сябе прытулак, даручыўшы яму арганізацыю іхніх цэркваў у Малой Польшчы.

З прычыны пераследу з боку каталіцкай царквы, Станкар у 1551 г. пакінуў Польшчу і накіраваўся ў герцагства Прусію. Вучэнне яго, быццам Ісус Хрыстос быў пасрэднікам паміж Богам і людзьмі толькі ў сілу сваёй чалавечай прыроды, выклікала моцны адпор з боку лютэранскіх прапаведнікаў. Калі праз два гады Ф. Станкар вярнуўся ў Польшчу, стаўленне да яго тамтэйшых пратэстантаў неўзабаве моцна змянілася, бо яго вінавацілі ў ерасі.

Яго вучэнне знайшло сабе паслядоўнікаў толькі ў некалькіх магнатаў. Ён быў адным з перакладчыкаў Бібліі, надрукаванай у 1563 г. у Брэсце высілкам Мікалая Радзівіла Чорнага. Адрозніваючыся вялікай настойлівасцю і задзірлівым характарам, Станкар нястомна вёў са сваімі сапернікамі багаслоўскую палеміку, уладкоўваючы і публічныя дыспуты. Быў знаёмы з Кальвінам. Ад шлюбу з Барбарай Маршэўскай пакінуў чатыры дачкі і двух сыноў. Унучка Францыска Станкара па сыну Пятру, выйшла замуж за Веспасіана Сяніцкага.

Літаратура

• Станкар Франциск // Еврейская энциклопедия. Свод знаний о еврействе и его культуре в прошлом и настоящем. Том 14. Москва. 1991. С. 556.