Франчэска I Медычы

Франчэска I Медычы
Франчэска I Медычы
	Francesco I de' Medici
	; Франчэска I
	; герб дому Медычы
	рэгент з 1564; кіраўнік з 1574 — 1587
Папярэднік	Козіма I
Пераемнік	Фердынанд I
Нараджэнне	25 сакавіка 1541; Фларэнцыя
Смерць	17 кастрычніка 1587 (46 гадоў); Поджа-а-Каяна
Месца пахавання	капэла Медычы[d];
Род	Медычы
Бацька	Козіма I
Маці	Элеанора Таледская
Жонка	1. Іаана Аўстрыйская ; 2. Б'янка Капела
Дзеці	Элеанора Медычы; Марыя Медычы
Веравызнанне	Каталіцкая Царква
Дзейнасць	манарх, палітык
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Франчэска I Медычы (італ.: Francesco I de' Medici; 25 сакавіка 1541, Фларэнцыя — 17 кастрычніка 1587, Поджа-а-Каяна) — вялікі герцаг Тасканы з 1574 года.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў Фларэнцыі, быў старэйшым сынам Козіма I, вялікага герцага Тасканы і яго жонкі Элеаноры Таледскай. У 1564 годзе яго бацька склаў з сябе ўладу і прызначыў Франчэска рэгентам.

18 снежня 1565 года Франчэска ажаніўся з Іаанай Аўстрыйскай, малодшай дачкой імператара Фердынанда I. Іх шлюб апынуўся нешчаслівым. Франчэска ігнараваў хваравітую, меланхалічную Іаану, да якой, у дадатак, з непрыязнасцю адносіліся падданыя з-за яе аўстрыйскага паходжання. За 12 гадоў шлюбу Іаана нарадзіла 8 дзяцей і сканала ва ўзросце 31 года.

Праз тры месяцы пасля смерці жонкі, 5 чэрвеня 1578 года Франчэска тайна абвянчаўся са сваёй даўняй палюбоўніцай Б'янкай Капела. 12 кастрычніка адбыўся ўрачысты публічны шлюб. У іх не было дзяцей, але Франчэска ўзаконіў Віргінію, дачку Б'янкі ад першага шлюбу і сына Антоніа (які ў рэчаіснасці не з'яўляўся сынам Б'янкі; 1576—1621). Б'янка выклікала нянавісць у гараджан і заслужыла мянушку «Вядзьмарка», раздаваліся абвінавачванні ў тым, што пара забіла Іаану Аўстрыйскую.

Падобна свайму бацьку, Франчэска часта быў дэспатычным; але ў той час як Козіма падтрымліваў выгляд незалежнасці Фларэнцыі, Франчэска часцей выступаў у ролі васала свайго цесця, а затым дзевера — імператараў Свяшчэннай Рымскай імперыі. Ён павялічваў падаткі, частка якіх цякла Габсбургам. Суровасць мер рабіла яго непапулярным у народзе.

Франчэска і Б'янка памерлі ў адзін дзень, 17 кастрычніка 1587 года падчас сустрэчы з братам і спадчыннікам Франчэска, Фердынанда ў загарадным доме Поджа-а-Каяна. Сучаснікі казалі пра атручэнне, хоць дактары паставілі дыягназ малярыя. Сучасныя даследаванні паказалі, што абодва былі атручаны мыш'яком^[1]^[2]. Рэшткі Франчэска былі пахаваны ў сямейным склепе ў базіліцы Сан-Ларэнца, месца пахавання Б'янкі невядома. Іх унутранасці, вынятыя пры бальзамаванні, былі пахаваны асобна — у царквы горада Баністала, непадалёк ад вілы, дзе наступіла смерць.

Тасканскі герцагскі прастол атрымаў у спадчыну брат Франчэска — Фердынанда I, які з'яўляецца адным з першых падазраваных у атручванні Франчэска.

Навуковыя інтарэсы[правіць | правіць зыходнік]

Франчэска, як і ўсё Медычы, быў заступнікам мастацтваў — заснаваў Акадэмію дэла Круска з мэтай ачышчэння італьянскай мовы і стварэння яе граматыкі і заснаваў Тэатр Медычы. Але асабліва яго цікавілі прыродазнаўчыя навукі, да якіх ён меў вялікую цікавасць. Ён займаўся хіміяй і алхіміяй. У Палацца Векіа ён адвёў пад іх адмысловы пакой — Студыёла Франчэска Першага, дзе ён праводзіў мноства гадзін. Гэта была асабістая лабараторыя і адначасова кунсткамера, дзе былі сабраны розныя кур'ёзы, а таксама мінералагічныя ўзоры. Цікавасць вялікага герцага да хіміі прывёў да заснавання прадпрыемства па вытворчасці фарфору і керамікі — фарфор Медычы.

Акрамя таго, з імем Франчэска звязана стварэнне знакамітага музея Уфіцы — будынкі пачалі будаваць у якасці адміністрацыйных пры яго бацьку, а Франчэска ў 1575 годзе загадаў высяліць адтуль адміністрацыйныя ўстановы і перанесці ва Уфіцы самыя каштоўныя прадметы з сямейнай калекцыі, раскіданай па палацах і вілах.

Дзеці[правіць | правіць зыходнік]

У першым шлюбе меў нашчадства:

Элеанора (1566—1611), жонка Вінчэнца I Ганзага, маці будучай імператрыцы Элеаноры Ганзага,
Рамола (1568),
Ганна (1569—1584),
Ізабела (1571—1572),
Лукрэцыя (1572—1574),
Марыя (1573—1642), каралева Францыі, жонка Генрыха IV,
Філіп (1577—1582),
нехрышчонае дзіця (1578).

Адзіны сын Іааны і Франчэска, Філіп, памёр ва ўзросце пяці гадоў, дочкі таксама не адрозніваліся здароўем, большасць з іх памерла ў маленстве.

У другім шлюбе ўзаконіў Антоніа Медычы (1576—1621), немаўля, якога яго палюбоўніца Б'янка Капела выдавала за іх агульнае дзіця. Тым не менш, іншымі членамі сям'і Антоніа лічыўся бастардам ці наогул чужым, і забяспечыць пераход у спадчыну прастола Б'янцы за ім не атрымалася.