Ялабуга

Горад Ялабуга руск.: Елабуга Герб Краіна Расія Рэгіён Татарстан Каардынаты 55°46′00″ пн. ш. 52°02′00″ у. д. Заснаваны 1007 Першае згадванне XVII стагоддзе Горад з 1780 Плошча 18.4 км² Вышыня цэнтра 70 м Насельніцтва ▲ 73 913 чалавек (2019) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код 85557 Паштовы індэкс 423600 Аўтамабільны код 16, 116 Афіцыйны сайт elabugacity.ru Ялабуга на карце Расіі ±

Ялабуга на Вікісховішчы

Ялабуга (руск.: Елабуга, татар.: Алабуга) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Ялабужскага раёна Татарстана. Уваходзіць у Наберажначалнінскую агламерацыю. Насельніцтва 73 913 чалавек (2019 год). Нафтавая прамысловасць, машынабудаванне, прамысловасць будматэрыялаў, лёгкая і харчовая прамысловасць.

Размешчаны на рацэ Каме. З’яўляецца адным з найстаражытнейшых паселішчаў Татарстана, адзначыўшым сваё тысячагоддзе ў 2007 годзе.

Гісторыя

Сімвал горада — вежа Ялабужскага гарадзішча

Навуковы Савет Інстытута гісторыі Акадэміі Навук Рэспублікі Татарстана вызначыў, што Ялабуга ўзнікла на мяжы X—XI стагоддзяў і сфарміравалася як паселішча гарадскога тыпу каля 1005—1010 гадоў. У XII ст. была пабудавана белакаменная мячэць (Ак-Мячэць) з васьмю вежамі і паўвежамі, падобная да саборных мячэцяў у Біляры і Боўгары і маючая аналагі ў мячэцях-фартэцыях у Сусе (Туніс) і Багдадзе (Ірак).

У пачатку XVII стагоддзя захапіўшыя гэтыя землі маскавіты заснавалі на месцы старажытнай Алабугі сяло Трохсвяцкае. У 1780 годзе імператрыца Кацярына II надала Ялабузе статус павятовага горада Вяцкай губерні, насельніцтва якога на той час складала каля 1 000 чалавек. Росквіт горада прыйшоўся на другую палову XIX ст., дзякуючы дынастыі купцоў-прамыслоўцаў Ушковых, якія ўжо ў 1850 годзе пабудавалі ў Ялабузе першы хімічны завод.

У пачатку XX ст. насельніцтва горада складала 10 000 чалавек. 16 лістапада 1917 года ў горадзе была абвешчана Савецкая ўлада. 2 мая 1919 года горад занялі белагвардзейцы (армія Калчака), але ўжо 25 мая, пад націскам Чырвонай Арміі, пакінулі горад.

У 1921—1928 гг. Ялабуга — цэнтр Ялабужскага кантона, а з 1930 г. — Ялабужскага раёна Татарскай АССР. Падчас Другой сусветнай вайны (1941—1944 гг.) у горадзе знаходзіўся ў эвакуацыі філіял Ленінградскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Таксама тут жыла і 31 жніўня 1941 года скончыла жыццё самагубствам паэтка Марына Цвятаева.

Пасля вайны ля Ялабугі знайшлі радовішча нафты. У 1985 годзе ў горадзе быў заснаваны Камскі трактара-тэхнічны завод, які ў 1988 г. быў канверсійна перапрафіляваны ў Ялабужскі завод легкавых аўтамабіляў, на пляцоўцы якога ў 2005 г. была заснавана асобая эканамічная зона «Алабуга». 24-26 жніўня 2007 года было адзначана тысячагоддзе Ялабугі.

Славутасці

вул. Спаская. У цэнтры — Спаскі сабор

• Спаскі сабор
• Ялабужскі Казанска-Багародзіцкі манастыр
• Мячэць
• вуліца Набярэжная — галоўны «фасад» Ялабугі
• Ялабужскае гарадзішча з рэштамі цытадэлі X ст.
• Дом-музей мастака Івана Шышкіна
• Музей-сядзіба Надзеі Дуравай — удзельніцы вайны 1812 года, пісьменніцы
• Музей паэткі Марыны Цвятаевай

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Надзея Дурава — удзельніца вайны 1812 года, пісьменніца
• Марына Цвятаева — паэтка
• Іван Шышкін — мастак

Гарады-пабрацімы

• Сафранбалу, Турцыя
• Алексін, Расія
• Бярозаўскі, Расія
• Сарапул, Расія
• Вайльхайм-ін-Обербаерн, Германія

Спасылкі

• Афіцыйны сайт
• Турыстычны сайт