Яўрэі ў Другой Сусветнай вайне
 | Артыкул вымагае праверкі арфаграфіі Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў. |
Яўрэі ў Другой Сусветнай вайне ўдзельнічалі ў асноўным як грамадзяне ваюючых дзяржаў. У гістарыяграфіі Другой Сусветнай вайны гэтая тэма разгледжана ў асноўным у рамках даследаванняў Халакоста. Аднак яўрэі былі не толькі аб'ектам вынішчэння, што праводзілі нацысты і іх паплечнікі, але ж таксама актыўнымі дзеячамі, уплывалі на падзеі і іх вынікі. Асаблівасць барацьбы яўрэяў супраць нацыстаў была ў тым, што яны змагаліся супраць свайго татальнага знішчэння[1].
У ходзе вайны загінула ад 5 да 6 мільёнаў яўрэяў[2][3][4][5]. Большасць з іх была забіта нацыстамі, іх паплечнікамі і калабарацыяністамі ў краінах Восі і на акупіраваных тэрыторыях Еўропы. Прыкладна 1,5 мільёна яўрэяў змагалася супраць нацыстаў у арміях саюзнікаў, падполлі і партызанах[6][7]. Актыўны ўдзел у выратаванні ахвяр Халакосту прынялі яўрэйскія арганізацыі розных краін свету. Існавала таксама яўрэйская калабарацыя ў выглядзе так званых «юдэнратаў», якія нацысты стваралі ў якасці органаў самакіравання.
Яўрэі ў краінах антыгітлераўскай кааліцыі
[правіць | правіць зыходнік]Не менш за 1,4—1,5 мільёна яўрэяў ваявалі ў войсках антыгітлераўскай кааліцыі, у тым ліку 556 тысяч у войску ЗША і 501 тысяча — у шэрагах Чырвонай Арміі.[6][7] Сотні тысяч яўрэяў-ваенных загінулі, больш за 350 тысяч былі паранены, кожны трэці — паранены цяжка. Яшчэ ў час вайны 50 тысяч з іх памерла ад ран.[8]
Электронная яўрэйская энцыклапедыя падае наступную статыстыку ўдзелу яўрэяў у войску саюзнікаў:
| Краіна | Колькасць яўрэяў у войску, тыс. чалавек |
|---|---|
| Аўстралія і Новая Зеландыя | 3 |
| Бельгія | 7 |
| Вялікабрытанія | 62 |
| Нідэрланды | 7 |
| Грэцыя | 13 |
| Канада | 16 |
| Палесцінскія яўрэі ў брытанскім войску | 35 |
| Польшча | 140 |
| СССР | 500 |
| ЗША | 550 |
| Францыя | 46 |
| Чэхаславакія | 8 |
| Паўднёвая Афрыка | 10 |
| Усяго | 1397 |
Гэтая статыстыка не ўлічвае партызан і падпольшчыкаў на акупіраваных нацыстамі тэрыторыях.
Яўрэі акупіраваных краін Еўропы
[правіць | правіць зыходнік]На тэрыторыі акупіраваных Трэцім рэйхам краін Еўропы і акупіраванай часткі тэрыторыі СССР яўрэі падлягалі сістэматычнаму пераследу і знішчэнню па нацыянальных прыкметах. Частка з іх змагалася ў шэрагах узброеных сіл да акупацыі, а потым удзельнічала ў супраціве ў падполлі і партызанах.
Яўрэі ў Трэцім рэйху і саюзных яму краінах
[правіць | правіць зыходнік]У Германіі яўрэі падлягалі пераследу яшчэ з 1933 года. Пасля аншлюсу Аўстрыі и Чэхаславакіі пераследы пачаліся і там. Яўрэі на тэрыторыях, падкантрольных нямецкім нацыстам, былі амаль поўнасцю вынішчаны.
Зноскі
- ↑ Артыкул «Сопротивление антинацистское» у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі
- ↑ «Holocaust», Энциклопедия Британника
- ↑ The Trial of German Major War Criminals. Sitting at Nuremberg, Germany. December 3 to December 14, 1945. Twentieth Day: Friday, 14th December, 1945 (Part 5 of 9) Архівавана 23 чэрвеня 2007., The Nizkor Projec
- ↑ Приговор Международного военного трибунала. — «По его [Кальтенбруннера] указаниям было убито приблизительно 6 миллионов евреев, из которых 2 миллиона были убиты эйнзатцгруппами' и другими частями полиции безопасности» Праверана 6 ліпеня 2010.
- ↑ Холокост
- ↑ а б Еврейские военнопленные и солдаты во Второй мировой войне. Еврейское агентство. Праверана 19 кастрычніка 2009.(недаступная спасылка)
- ↑ а б Маляр И. И.. Вклад евреев в победу над нацизмом(недаступная спасылка). Курс «Катастрофа европейского еврейства». Открытый университет Израиля. Архівавана з першакрыніцы 20 жніўня 2011. Праверана 19 лютага 2010.
- ↑ Шапиро Г., Авербух С. Л. Очерки еврейского героизма. — 1997. — С. 462. — ISBN 9785770766431.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Обречённые погибнуть. Судьба советских военнопленных-евреев во Второй мировой войне / Сост. Павел Полян, Арон Шнеер. — М.: Новое издательство, 2006. — 576 с. — ISBN 5983790692
- Мининберг Л. Л. Советские евреи в науке и промышленности СССР в период Второй мировой войны, 1941—1945 гг.. — М.: ИЦ-Гарант, 1995. — 552 с. — ISBN 9785900241210
- Холокост на территории СССР. Энциклопедия. — М.: Российская политическая энциклопедия, Научно-просветительский центр «Холокост», 2009. — 1144 с. — 1000 ас. — ISBN 978-5-8243-1296-6
- Абрамович А. В решающей войне. Участие и роль евреев СССР в войне против нацизма. — СПб: ДЕАН, 1999. — 750 с. — 1000 ас. — ISBN 5-89977-038-1
- Свердлов Ф. Д. Энциклопедия еврейского героизма. — М.: Дограф, 2002. — 503 с. — 1500 ас. — ISBN 5858681131
- Свердлов Ф. Д. Солдатская доблесть: Очерки о воинах-евреях полных кавалерах ордена Славы. — М.: Кн. и бизнес., 1992. — С. 62. — 3000 ас.
- Свердлов Ф. Д. В строю отважных: Очерки о евреях — Героях Советского Союза. — М.: Кн. и бизнес, 1992. — С. 304. — 3000 ас. — ISBN 5-212-00765-8
- Свердлов Ф. Д. Евреи-генералы Вооруженных Сил СССР: Краткие биографии. — Москва: Б. и., 1993. — С. 272. — 3000 ас.
- Свердлов Ф. Д. Подвиги солдат-евреев в боях 1941 г.. — М.: Биогр. клуб, 1994. — 144 с. — 2000 ас.
- Свердлов Ф. Д. Подвиги солдат-евреев в боях 1942 г.. — М.: Биогр. клуб, 1998. — 272 с. — 2000 ас.
- Шнеер А. И. Плен. — Гешарим — Мосты культуры, 2005. — 620 с. — ISBN 5-93273-195-8
- Шапиро Г., Авербух С. Л. Очерки еврейского героизма. — 1997. — ISBN 9785770766431
- Александр Шульман. Статистика о евреях в Советской Армии во 2МВ
- Алексеев В. М. Варшавского гетто больше не существует. — Звенья, 1998. — 159 с. — ISBN 5-7870-00
- Пейсахович А. Евреи в агентурной разведке в период Второй мировой войны. — Кармиэль: Эльграф, 2000. — 312 с.
- Ainsztein R. Jewish Resistance in Nazi-occupied Eastern Europe: With a Historial Survey of the Jew as Fighter and Soldier in the Diaspora. — London: Elek, 1974. — 970 p. — ISBN 978-0236154906
- Altshuler M. Soviet Jewry on the Eve of the Holocaust: A Social and Demographic Profile. — Jerusalem: 1998.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Спіс яўрэяў — Герояў СССР
- Кац А.. Евреи — Герои Советского Союза и Герои России (7 сентября 2008). Праверана 23 сакавіка 2010.
- Артыкул «Катастрофа» у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі
- Артыкул «Сопротивление антинацистское» у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі
- Выставка «Американские евреи во Второй мировой войне» открылась в Мэриленде. ФЕОР (28 лютага 2008). Праверана 23 сакавіка 2010.
- Кременецкий И.. Еврейский фактор во Второй мировой войне. Заметки по еврейской истории. Праверана 23 сакавіка 2010.
- Еврейское сопротивление: подполье, партизаны, восстания(недаступная спасылка). Международная школа преподавания и изучения Катастрофы. Яд ва-Шэм. Архівавана з першакрыніцы 16 красавіка 2010. Праверана 17 лютага 2010.
- Jewish Resistance. A Working Bibliography (англ.)(недаступная спасылка). The Miles Lerman Center for the Study of Jewish Resistance. The Center for Advanced Holocaust Studies of the United States Holocaust Memorial Museum. Архівавана з першакрыніцы 20 жніўня 2011. Праверана 10 сакавіка 2010.