Перайсці да зместу

Parnassius charltonius

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Parnassius charltonius
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Parnassius charltonius


Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
NCBI  213929
EOL  131940

Parnassius charltonius — дзённы матылёк роду Parnassius сямейства Паруснікі (Papilionidae).

Этымалогія назвы[правіць | правіць зыходнік]

Відавая назва была дадзена ў гонар маёра брытанскага корпуса Х. Чарльтана, які лавіў насякомых у паўночнай Індыі, калекцыянера матылькоў[1].

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Паштовая марка Узбекістана, 2006

Размах крылаў матылька 75-80 мм. Афарбоўка крылаў жаўтлява-белая, з шэрым малюнкам на пярэдніх крылах. Пярэднія крылы па сваім вонкавым краі напаўпразрыстыя. Заднія крылы з вочкавымі плямамі чырвонага і сіняватага колераў па вонкавым краі[2].

Арэал[правіць | правіць зыходнік]

Афганістан, Кыргызстан, Заходні Узбекістан, Таджыкістан, Пакістан, Паўночная Індыя (штат Джаму і Кашмір, Хімачал-Прадэш і Утаракханд), Тыбет і Кітай. Сустракаецца на добра асветленых сонцам горных камяністых схілах на вышынях 3000-4200 метраў над узроўнем мора[3]. У паўночна-заходніх Гімалаях сустракаецца на вышынях да 5000 метраў.

Біялогія[правіць | правіць зыходнік]

За год развіваецца адно пакаленне. Лёт матылькоў адзначаецца з сярэдзіны ліпеня па верасень[3], у некаторых папуляцыях лёт адбываецца толькі ў цотныя гады[3]. Матылі вядуць выключна дзённы лад жыцця і актыўныя толькі ў сонечнае надвор'е. Маючы патрэбу ў дадатковым харчаванні, яны ахвотна наведваюць квітнеючыя расліны, у прыватнасці роду Чартапалох[3].

Размнажэнне[правіць | правіць зыходнік]

Самкі пасля спарвання нясуць на сабе жорсткі хітынавы прыдатак на ніжнім баку брушка — сфрагіс (лац. — пячаць, пломба), які стварае самец падчас спарвання. Прызначэнне сфрагіса — выключэнне паўторнага апладнення самкі іншымі самцамі. У пахмурнае надвор'е маладыя вусені ўтвараюць навалы. Дарослы вусень жыве адзінкава. Актыўны толькі ў сонечнае надвор'е, а ў пахмурныя дні хаваецца пад камянямі. Звычайна зімуюць вусені. Яны развіваюцца на раслінах роду Corydalis — Corydalis gortschakovi і Corydalis stricta[3]. Вусені акукляюцца пад камянямі або ў ліставай падсцілцы ля кусцікаў кармавых раслін. Кукалка тоўстая, круглявая.

Падвіды[правіць | правіць зыходнік]

Самка

Апісаныя формы і падвіды[4]:

  • Parnassius charltonius subsp. aenigma Dubatolov et Milko, 2003
  • Parnassius charltonius subsp. amabilis Bryk & Eisner, 1932
  • Parnassius charltonius subsp.anjuta Ju Ju Stshetkin & Kaabak, 1985
  • Parnassius charltonius subsp. basharianus Eisner, 1969
    • Parnassius charltonius var. bryki Haude, 1912
    • Parnassius charltonius var. chrysopicta Bryk, 1932
  • Parnassius charltonius subsp. corporaali Bryk, 1935
  • Parnassius charltonius subsp. deckerti Verity, 1879
    • Parnassius charltonius var. ducalis Boullet & Le Cerf, 1912
  • Parnassius charltonius subsp. eisnerianus Bryk, 1931
  • Parnassius charltonius subsp. ella Bryk, 1932
  • Parnassius charltonius subsp. flaugeri Eisner, 1978
  • Parnassius charltonius subsp. gehleni Eisner, 1932
  • Parnassius charltonius subsp. kabiri Eisner & Naumann, 1980
  • Parnassius charltonius subsp. kathae-Ruthae, Bryk, 1927
  • Parnassius charltonius subsp. mistericus Kaabak & LV Sotshivko & A V Titov, 1996
  • Parnassius charltonius subsp. naimus Eisner & Naumann, 1980
  • Parnassius charltonius subsp. nuristanus Eisner & Naumann, 1980
  • Parnassius charltonius subsp. otto Bryk & Eisner, 1932
  • Parnassius charltonius subsp. robertjan Eisner, 1959
  • Parnassius charltonius subsp. romanovi Grumm-Grshimaïlo, 1885
  • Parnassius charltonius subsp. sakai Eisner, 1978
  • Parnassius charltonius subsp. serenissimus Bryk, 1932
    • Parnassius charltonius var. princeps Honrath, 1888
  • Parnassius charltonius subsp. vaporosus Avinov, 1913
  • Parnassius charltonius subsp. voigti Bang-Haas, 1927
  • Parnassius charltonius subsp. wernickei Kotzsch, 1936

Зноскі

  1. Дарвінаўскі музей — Экспазіцыя музея — Апалон Чарлтона Архівавана 18 сакавіка 2008.
  2. Каабак Л. В., Сочивко А. В. «Матылькі свету» -М.: Аванта+, 2003 ISBN 5-94623-008-5
  3. а б в г д Tuzov et al.
  4. Parnassius of The World -.