Браўзер

Вэб-аглядальнік або бра́ўзер (ад англ.: Web browser)— гэта праграмнае забеспячэнне для пошуку, прагляду вэб-сайтаў, гэта значыць для запыту вэб-старонак (пераважна з Сеціва), для іх апрацоўкі, вываду і пераходу ад адной старонкі да іншай.

Большасць браўзераў таксама надзелены магчымасцямі да прагляду зместу FTP-сервераў.

Браўзеры пастаянна развіваліся з часоў зараджэння Сеціва, і з яе ростам станавіліся ўсё больш важнай праграмай тыповага персанальнага камп'ютара. Сёння браўзер — комплексная прылада для апрацоўкі і вываду розных складнікаў вэб-старонкі, і для прадстаўлення інтэрфейса паміж вэб-сайтам і яго наведвальнікам. Амаль усе папулярныя браўзеры распаўсюджваюцца бясплатна ці «у камплекце» з іншай прыладай: Internet Explorer (як неад'емная частка Microsoft Windows), Mozilla Firefox (бясплатна), Opera (бясплатна, пачынаючы з версіі 8.50), Safari (сумесна з Mac OS ці бясплатна для Windows).

Паводле статысткі кампаніі Net Applications у маі 2009 года рыначная частка MSIE складала 65,50%, Firefox — 22,51%, Safari — 8,43%, Google Chrome — 1,80%, Netscape — 0,74%, Opera — 0,72%, Mozilla — 0,10%, Opera Mini — 0,08%, PlayStation— 0,04%, ACCESS NetFront — 0,03%, Blazer — 0,02%, Pocket Internet Explorer — 0,01%, іншыя — каля 0%.

Гісторыя развіцця

Першым распаўсюджаным браўзерам з графічным інтэрфейсам быў NCSA Mosaic, потым на доўгі час рынак манапалізаваў Netscape Navigator. У 1995 годзе кампанія Microsoft выпусціла Windows 95, якая ўключала Internet Explorer 3.0, і гэты момант можна лічыць пачаткам вайны браўзераў, якая скончылася поўным падзеннем Netscape і трыумфам Internet Explorer, які заняў у выніку больш 95% рынку. Урэшце Netscape выпусціла зыходны код свайго браўзера пад свабоднай ліцэнзіяй MPL (Mozilla Public License). Аднак гэты код вырашылі не выкарыстоўваць, і напісалі з нуля Netscape 6, на аснове кода якога (з кодавай назвай «Mozilla») пазней былі зроблены новыя браўзеры Mozilla і Mozilla Firefox. Апошні паступова набірае папулярнасць (на 2007 год). У 2005 годзе браўзер Opera таксама стаў распаўсюджвацца бясплатна.

Вайна браўзераў была б выключна камерцыйнай справай карпарацый, калі б асноўным прыёмам у барацьбе не стала даданне спецыфічных, нестандартных магчымасцей да браўзера. Самыя вялікія адрозненні ўзнікалі ў падтрымцы JavaScript — мовы сцэнарыяў, якая надае інтэрактыўнасць дакументам. У выніку шматлікія дакументы былі «аптымізаваныя» для пэўнага браўзера і зусім не чыталіся ў іншым. WWW-Кансорцыум прымае мноства стандартаў (розных версій HTML, JavaScript, CSS і інш.), але стрымліванне стандартаў цалкам кладзецца на распрацоўшчыкаў браўзераў.

У верасні 2008 года кампанія Google выпусціла новы браўзер Google Chrome, які адразу ж, нягледзячы на некаторыя недахопы, здолеў даказаць, што з'яўляецца сур'ёзным канкурэнтам Internet Explorer і Mozilla Firefox.

У 2011 годзе быў прыняты стандарт WebGL, якi дазваляе адлюстроўваць трохмерную графiку ў браузэрах. Тэхналогiя WebGL з'яўляецца дастаткова складанай для выкарыстання напрамую, таму для стварэння iнтэрактыўных 3D-дадаткаў неабходна выкарыстовываць дадатковае праграмнае забеспячэнне, такое як Blend4Web.

Папулярныя браўзеры

• Internet Explorer
• Firefox (існуе беларускамоўная версія)
• Opera
• Vivaldi
• Safari — заснаваны на кодзе Konqueror
• Flock — заснаваны на кодзе Mozilla Firefox
• Maxthoon — па сутнасці праграмная абалонка для Internet Explorer
• Google Chrome

Меней папулярныя браўзеры

• Avant Browser
• Netscape Navigator
• Konqueror
• Galeon
• Epiphany
• Kazehakase
• Charon
• Arachne
• K-Meleon
• slimbrowser
• SeaMonkey
• FastIE

Тэкставыя браўзеры

• Lynx
• Links
• W3M
• Netrik
• Elinks
• Internet Browser

Браўзеры для партатыўных прылад

• Opera Mini
• Opera Mobile
• Internet Explorer Mobile
• Safari для Apple iPhone