Тыкаль: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
tagged non-categorized. |
Няма тлумачэння праўкі |
||
| Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Аб'ект Сусветнай спадчыны |
|||
| ⚫ | |||
| BelName = Нацыянальны парк Тыкаль |
|||
| Name = Parque Nacional Tikal |
|||
| ⚫ | |||
| imagecaption= Першы храм Тыкаля — «Вялікі ягуар» |
|||
| State Party = Гватэмала |
|||
| Type = Культурны |
|||
| Criteria = i, iii, iv, ix, x |
|||
| ID = 64 |
|||
| Link = http://whc.unesco.org/en/list/64 |
|||
| Region = Лацінская Амерыка і Карыбы |
|||
| Coordinates = {{coord|display=title |17|13|19|N|89|37|22|W|type:landmark}} |
|||
| Year = 1979 |
|||
| Session = 3 |
|||
| Extension = |
|||
| Danger = |
|||
}}{{Сусветная спадчына|64}} |
|||
'''Тыкаль''' — адно з найбуйнейшых гарадзішч [[цывілізацыя мая|мая]], сталіца Мутульскага царства. Размешчана ў правінцыі Эль-Петэн [[Гватэмала|Гватэмалы]]. Паселішча індзейцаў існавала з VII стагоддзя да н. э. У V - IX стагоддзях н. э. горад уваходзіў у лік асноўных цэнтраў маянскай культуры. Паводле ацэнак даследчыкаў, насельніцтва яго ў гэты час складала ад 100 да 200 тысяч чалавек. Да канца X стагоддзя, пасля шэрагу паўстанняў, горад быў канчаткова закінуты жыхарамі. Назва '''Тыкаль''' на мове [[мая]] азначае «месца, дзе чуваць галасы духаў». У іерагліфічных надпісах згадваецца больш старажытная назва горада '''Яш-Мутуль''' - «зялёны звязак». |
'''Тыкаль''' — адно з найбуйнейшых гарадзішч [[цывілізацыя мая|мая]], сталіца Мутульскага царства. Размешчана ў правінцыі Эль-Петэн [[Гватэмала|Гватэмалы]]. Паселішча індзейцаў існавала з VII стагоддзя да н. э. У V - IX стагоддзях н. э. горад уваходзіў у лік асноўных цэнтраў маянскай культуры. Паводле ацэнак даследчыкаў, насельніцтва яго ў гэты час складала ад 100 да 200 тысяч чалавек. Да канца X стагоддзя, пасля шэрагу паўстанняў, горад быў канчаткова закінуты жыхарамі. Назва '''Тыкаль''' на мове [[мая]] азначае «месца, дзе чуваць галасы духаў». У іерагліфічных надпісах згадваецца больш старажытная назва горада '''Яш-Мутуль''' - «зялёны звязак». |
||
| Радок 13: | Радок 29: | ||
* James & Oliver Tickell: Tikal – city of the Maya. Tauris Parke Books, London 1991, ISBN 1-85043-223-6. |
* James & Oliver Tickell: Tikal – city of the Maya. Tauris Parke Books, London 1991, ISBN 1-85043-223-6. |
||
== Спасылкі == |
|||
| ⚫ | |||
{{commons-inline|Tikal}} |
|||
* [http://www.tiwy.com/pais/guatemala/guate_2004/tikal/rus.phtml Фатаграфіі 2004 года] |
|||
* [http://www.tikalpark.com/ Tikal National Park Нацыянальны парк Тыкаль (англ.)] |
|||
{{Гарады мая}} |
|||
{{Няма катэгорый}} |
|||
{{Тыкаль}} |
|||
[[Катэгорыя:Сусветная спадчына ў Гватэмале]] |
|||
[[Катэгорыя:Археалагічныя аб'екты ў Гватэмале]] |
|||
| ⚫ | |||
[[ar:تيكال]] |
[[ar:تيكال]] |
||
Версія ад 19:38, 30 верасня 2012
| Нацыянальны парк Тыкаль* | |
|---|---|
| Parque Nacional Tikal** | |
| Сусветная спадчына ЮНЕСКА | |
| |
| Першы храм Тыкаля — «Вялікі ягуар» | |
| Краіна | Гватэмала |
| Тып | Культурны |
| Крытэрыі | i, iii, iv, ix, x |
| Спасылка | 64 |
| Рэгіён*** | Лацінская Амерыка і Карыбы |
| Каардынаты | |
| Гісторыя ўключэння | |
| Уключэнне | 1979 (3 сесія) |
| * Міжнародная канвенцыя «ЮНЕСКА» ** Назва ў афіцыйным англ. спісе *** Рэгіён па класіфікацыі ЮНЕСКА | |
|
Сусветная спадчына ЮНЕСКА, аб’ект № 64 рус. • англ. • фр. |
Тыкаль — адно з найбуйнейшых гарадзішч мая, сталіца Мутульскага царства. Размешчана ў правінцыі Эль-Петэн Гватэмалы. Паселішча індзейцаў існавала з VII стагоддзя да н. э. У V - IX стагоддзях н. э. горад уваходзіў у лік асноўных цэнтраў маянскай культуры. Паводле ацэнак даследчыкаў, насельніцтва яго ў гэты час складала ад 100 да 200 тысяч чалавек. Да канца X стагоддзя, пасля шэрагу паўстанняў, горад быў канчаткова закінуты жыхарамі. Назва Тыкаль на мове мая азначае «месца, дзе чуваць галасы духаў». У іерагліфічных надпісах згадваецца больш старажытная назва горада Яш-Мутуль - «зялёны звязак».
Тыкаль з ваколіцамі ўключаны ўрадам Гватэмалы ў аднайменны нацыянальны парк. У 1979 годзе нацыянальны парк уключаны ў спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.
Гарадзішча
Жылая забудова горада займала каля 60 км ². Гарадзішча налічвае сотні каменных збудаванняў, з якіх пакуль раскапаная толькі невялікая частка.
У цэнтры горада размешчана 6 ступеністых пірамід (платформаў) з храмамі на вяршынях. Раннімі даследчыкамі яны былі пранумараваны. Драўляныя элементы канструкцый выкананы з жалезнага дрэва і захаваліся, нягледзячы на шаноўны ўзрост. Добра захаваныя надпісы дапамаглі ўсталяваць даты пабудовы збудаванняў і імёны кіраўнікоў горада. Храм I быў збудаваны каля 695 года, Храм III ў 810 годзе, Найбуйнейшы храм-піраміда IV вышынёй 72 м быў скончаны да 720. Храм V - 750. Храм VI - 766. Сярод іншых збудаванняў вылучаюцца палацы кіраўнікоў, храмы меншых памераў, будынак, які служыў, хутчэй за ўсё, турмой (захаваліся рашоткі з драўляных брусоў на вокнах), пляцоўкі для гульні ў мяч (гэтыя своеасаблівыя старажытныя стадыёны звычайныя для гарадоў мая - гульня, хутчэй за ўсё, мела рытуальны характар).
Літаратура
- John Montgomery: Tikal – an illustrated history. Hippocrene, New York 2001, ISBN 0-7818-0853-7.
- James & Oliver Tickell: Tikal – city of the Maya. Tauris Parke Books, London 1991, ISBN 1-85043-223-6.
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тыкаль- Фатаграфіі 2004 года
- Tikal National Park Нацыянальны парк Тыкаль (англ.)
