Туберкулёз: Розніца паміж версіямі

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др Хомелка перайменаваў старонку Сухоты у Туберкулёз па-над перасылкай і не пакінуўшы перасылкі
абнаўленне звестак
Радок 1: Радок 1:
{{Хвароба |
{{Хвароба
Name = Сухоты |
|Name = Туберкулёз лёгкіх
Image = Tuberculosis-x-ray-1.jpg|
|Image = Tuberculosis-x-ray-1.jpg
Caption = [[Рэнтгенаграфія|Рэнтгенаграма]] органаў грудной клеткі хворага на сухоты лёгкіх з распадам|
|Caption = [[Рэнтгенаграфія|Рэнтгенаграма]] органаў грудной клеткі хворага на [[сухоты]]
DiseasesDB = 8515 |
|DiseasesDB = 8515
ICD10 = {{ICD10|A|15||a|15}}-{{ICD10|A|19||a|15}} |
|ICD10 = {{ICD10|A|15||a|15}}-{{ICD10|A|19||a|15}}
ICD9 = {{ICD9|010}}-{{ICD9|018}} |
|ICD9 = {{ICD9|010}}-{{ICD9|018}}
ICDO = |
|DSM4 =
OMIM = 607948|
|ICDO =
|OMIM = 607948
|MedlinePlus =
|eMedicineSubj =
|eMedicineTopic =
|MeshID =
}}
}}


'''Сухоты''', '''Туберкулёз''' ({{lang-la|tuberculum}} — бугарочак, {{lang-en|tuberculosis}}, {{lang-el|Φυματίωση}}) — [[Інфекцыйныя захворванні|інфекцыйнае захворванне]] [[чалавек]]а і жывёл (часцей буйнога рагатага ската, свінняў, кур), якое выклікаецца некалькімі разнавіднасцямі кіслотаўстойлівых [[мікабактэрыі|мікабактэрый]] (род ''Mycobacterium'') (састарэлая назва — палачка Коха). <ref>Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson; & Mitchell, Richard N. Robbins Basic Pathology. — 8th. — Saunders Elsevier, 2007. — P. 516–522. — ISBN 978-1-4160-2973-1</ref>. Сухоты звычайна паражаюць [[лёгкія]], радзей закранаючы іншыя органы і сістэмы. [[Mycobacterium tuberculosis]] перадаецца паветрана-кропельным шляхам пры размове, кашлі і чханні хворага<ref>Konstantinos, A (2010). [http://www.australianprescriber.com/magazine/33/1/12/18/ «Testing for tuberculosis»]. Australian Prescriber, 33:12-18.</ref>. Часцей за ўсё пасля інфіцыравання мікабактэрыямі захворванне працякае ў бессімптомнай, схаванай форме (тубінфіціяванасць), але прыкладна адзін з дзесяці выпадкаў схаванай [[інфекцыя|інфекцыі]] ў рэшце рэшт пераходзіць у актыўную форму.
'''Туберкулёз''' ({{lang-la|tuberculum}} — бугарочак, {{lang-en|tuberculosis}}, {{lang-el|Φυματίωση}}) — [[Інфекцыйныя захворванні|інфекцыйнае захворванне]] [[чалавек]]а і жывёл (часцей буйнога рагатага ската, свінняў, кур), якое выклікаецца некалькімі разнавіднасцямі кіслотаўстойлівых [[мікабактэрыі|мікабактэрый]] (род ''Mycobacterium'') (састарэлая назва — палачка Коха). <ref>Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson; & Mitchell, Richard N. Robbins Basic Pathology. — 8th. — Saunders Elsevier, 2007. — P. 516—522. — ISBN 978-1-4160-2973-1</ref>. Туберкулёз звычайна паражае [[лёгкія]], радзей закранаючы іншыя органы і сістэмы. [[Mycobacterium tuberculosis]] перадаецца паветрана-кропельным шляхам пры размове, кашлі і чханні хворага<ref>Konstantinos, A (2010). [http://www.australianprescriber.com/magazine/33/1/12/18/ «Testing for tuberculosis»]. Australian Prescriber, 33:12-18.</ref>. Часцей за ўсё пасля інфіцыравання мікабактэрыямі захворванне працякае ў бессімптомнай, схаванай форме (тубінфіціяванасць), але прыкладна адзін з дзесяці выпадкаў схаванай [[інфекцыя|інфекцыі]] ў рэшце рэшт пераходзіць у актыўную форму.


Класічнымі сімптомамі сухотаў лёгкіх ёсць працяглы [[кашаль]] з [[макроцце]]м, часам з [[крывахарканне]]м, якое з'яўляецца на больш позніх стадыях, [[ліхаманка]], слабасць, начная патлівасць і значнае пахуданне. Дыягностыка заснавана на [[флюараграфія|флюараграфіі]] і [[рэнтгенаграфія|рэнтгенаграфіі]] органаў і сістэм, мікрабіялагічным даследаванні рознага біялагічнага матэрыялу, [[рэакцыя Манту|рэакцыі Манту]], а таксама метадзе малекулярна-генетычнага аналізу і іншых. Лячэнне складанае і доўгае, якое патрабуе прыём прэпаратаў на працягу мінімум шасці месяцаў. Асоб, якія кантактавалі з хворым, абследуюць флюараграфічным метадам або з дапамогай рэакцыі Манту, з магчымасцю прызначэння прафілактычнага лячэння процітсухотнымі прэпаратамі.
Класічнымі сімптомамі сухотаў лёгкіх ёсць працяглы [[кашаль]] з [[макроцце]]м, часам з [[крывахарканне]]м, якое з'яўляецца на больш позніх стадыях, [[ліхаманка]], слабасць, начная патлівасць і значнае пахуданне. Дыягностыка заснавана на [[флюараграфія|флюараграфіі]] і [[рэнтгенаграфія|рэнтгенаграфіі]] органаў і сістэм, мікрабіялагічным даследаванні рознага біялагічнага матэрыялу, [[рэакцыя Манту|рэакцыі Манту]], а таксама метадзе малекулярна-генетычнага аналізу і іншых. Лячэнне складанае і доўгае, якое патрабуе прыём прэпаратаў на працягу мінімум шасці месяцаў. Асоб, якія кантактавалі з хворым, абследуюць флюараграфічным метадам або з дапамогай рэакцыі Манту, з магчымасцю прызначэння прафілактычнага лячэння процітсухотнымі прэпаратамі.
Радок 16: Радок 21:
Прыкметныя складанасці ў лячэнні сухотаў узнікаюць пры наяўнасці ўстойлівасці ўзбуджальніка да процісухотных прэпаратаў асноўнага і, радзей, рэзервовага шэрагу, якая можа быць выяўлена толькі пры [[мікрабіялагічнае даследаванне|мікрабіялагічным даследаванні]]. Устойлівасць да [[ізаніязід]]у і [[рыфампіцын]]у таксама можа быць усталяваная метадам ПЦР. Прафілактыка сухотаў заснаваная на скрынінгавых праграмах, [[прафагляд]]ах, а таксама на [[вакцынацыя|вакцынацыі]] дзяцей вакцынай [[БЦЖ]] або БЦЖ-М.
Прыкметныя складанасці ў лячэнні сухотаў узнікаюць пры наяўнасці ўстойлівасці ўзбуджальніка да процісухотных прэпаратаў асноўнага і, радзей, рэзервовага шэрагу, якая можа быць выяўлена толькі пры [[мікрабіялагічнае даследаванне|мікрабіялагічным даследаванні]]. Устойлівасць да [[ізаніязід]]у і [[рыфампіцын]]у таксама можа быць усталяваная метадам ПЦР. Прафілактыка сухотаў заснаваная на скрынінгавых праграмах, [[прафагляд]]ах, а таксама на [[вакцынацыя|вакцынацыі]] дзяцей вакцынай [[БЦЖ]] або БЦЖ-М.


Існуе меркаванне, што ''M. tuberculosis'' інфіцыравана прыкладна траціна насельніцтва [[планета Зямля|Зямлі]]<ref>Jasmer RM, Nahid P, Hopewell PC (December 2002). [http://jasoncartermd.com/resources/pdf/Latent%20TB%20Infection.pdf «Clinical practice. Latent tuberculosis infection»]. N. Engl. J. Med. 347 (23).</ref>, і прыкладна кожную секунду ўзнікае новы выпадак інфекцыі<ref name="who">[http://who.int/mediacentre/factsheets/fs104/en/index.html Tuberculosis]. World Health Organization (2007). </ref>. Доля людзей, якія захворваюць на сухоты кожны год ва ўсім свеце, не змяняецца, аднак з-за росту колькасці насельніцтва абсалютная колькасць новых выпадкаў працягвае павяличвацца<ref name="who"/>. У [[2007]] годзе налічвалася 13,7 млн зарэгістраваных выпадкаў хранічных актыўных сухотаў, 9,3 млн новых выпадкаў захворвання і 1,8 млн выпадкаў смерці, галоўным чынам у краінах, якія развіваюцца<ref>World Health Organization The Stop TB Strategy, case reports, treatment outcomes and estimates of TB burden // Global tuberculosis control: epidemiology, strategy, financing. — 2009. — P. 187–300. — ISBN 978 92 4 156380 2</ref>. Акрамя таго, усё больш людзей у [[развітыя краіны|развітых краінах]] заражаюцца на сухоты, таму што іхная [[імунная сістэма]] слабее з-за прыёму імунасупрэсіўных прэпаратаў, злоўжывання [[псіхаактыўнае рэчыва|псіхаактыўных рэчываў]] і асабліва пры [[ВІЧ-інфекцыя|ВІЧ-інфекцыі]]. Распаўсюджанне сухотаў размеркаваны нераўнамерна па ўсім свеце, каля 80% насельніцтва ў многіх азіяцкіх і афрыканскіх краінах маюць станоўчы вынік сухотных пробаў, і толькі сярод 5-10% насельніцтва [[ЗША]] такі тэст станоўчы. Паводле некаторых дадзеных, на тэрыторыі Расіі тубінфіцыраванасць дарослага насельніцтва прыблізна ў 10 разоў вышэй, чым у развітых краінах<ref>[http://medi.ru/doc/9590305.htm «Основы. К проблеме вакцинации BCG»] № 3 1999. Большой Целевой Журнал о туберкулёзе</ref>.
Існуе меркаванне, што ''M. tuberculosis'' інфіцыравана прыкладна траціна насельніцтва [[планета Зямля|Зямлі]]<ref>Jasmer RM, Nahid P, Hopewell PC (December 2002). [http://jasoncartermd.com/resources/pdf/Latent%20TB%20Infection.pdf «Clinical practice. Latent tuberculosis infection»]. N. Engl. J. Med. 347 (23).</ref>, і прыкладна кожную секунду ўзнікае новы выпадак інфекцыі<ref name="who">[http://who.int/mediacentre/factsheets/fs104/en/index.html Tuberculosis]. World Health Organization (2007). </ref>. Доля людзей, якія захворваюць на туберкулёз кожны год ва ўсім свеце, не змяняецца, аднак з-за росту колькасці насельніцтва абсалютная колькасць новых выпадкаў працягвае павяличвацца<ref name="who"/>. У [[2007]] годзе налічвалася 13,7 млн зарэгістраваных выпадкаў хранічных актыўных сухотаў, 9,3 млн новых выпадкаў захворвання і 1,8 млн выпадкаў смерці, галоўным чынам у краінах, якія развіваюцца<ref>World Health Organization The Stop TB Strategy, case reports, treatment outcomes and estimates of TB burden // Global tuberculosis control: epidemiology, strategy, financing. — 2009. — P. 187—300. — ISBN 978 92 4 156380 2</ref>. Акрамя таго, усё больш людзей у [[развітыя краіны|развітых краінах]] заражаюцца на туберкулёз, таму што іхная [[імунная сістэма]] слабее з-за прыёму імунасупрэсіўных прэпаратаў, злоўжывання [[псіхаактыўнае рэчыва|псіхаактыўных рэчываў]] і асабліва пры [[ВІЧ-інфекцыя|ВІЧ-інфекцыі]]. Распаўсюджанне сухотаў размеркаваны нераўнамерна па ўсім свеце, каля 80 % насельніцтва ў многіх азіяцкіх і афрыканскіх краінах маюць станоўчы вынік сухотных пробаў, і толькі сярод 5-10 % насельніцтва [[ЗША]] такі тэст станоўчы. Паводле некаторых дадзеных, на тэрыторыі Расіі тубінфіцыраванасць дарослага насельніцтва прыблізна ў 10 разоў вышэй, чым у развітых краінах<ref>[http://medi.ru/doc/9590305.htm «Основы. К проблеме вакцинации BCG»] № 3 1999. Большой Целевой Журнал о туберкулёзе</ref>.


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
Сухоты суправаджалі [[чалавецтва]] спрадвеку. Яшчэ ў астатках костак старажытных людзей знаходзілі сляды сухотнай паразы. Апісанне хваробы знаходзілі ў [[Старажытны Егіпет|егіпецкіх]] [[іерогліф]]ах, старых [[Персія|персідскіх]] кнігах, [[Індыя|індыйскіх]] [[Веды|ведах]]. У [[вавілон]]скіх законах [[Хамурапі]] ўстаноўлена права на развод з [[Жонка|жанчынай]], калі мужчына захварэў на сухоты. Старажытнагрэчаскі лекар [[Гіпакрат]] у канцы V — на пачатку IV стагоддзя да н.э. апісаў праявы сухотаў і апісаў яго [[патагенез]], але лічыў гэту [[хвароба|хваробу]] спадчыннай, паколькі яна паражала цэлыя сем'і. [[Арыстоцель]] першым апісаў сухотны грудок, а [[Клаўдзій Гален]] у [[Старажытны Рым|Старажытным Рыме]] сцвярджаў, што гэтая хвароба з'яўляецца заразнай.
Туберкулёз суправаджаў [[чалавецтва]] спрадвеку. Яшчэ ў астатках костак старажытных людзей знаходзілі сляды туберкулёзнага паражэння. Апісанне хваробы знаходзілі ў [[Старажытны Егіпет|егіпецкіх]] [[іерогліф]]ах, старых [[Персія|персідскіх]] кнігах, [[Індыя|індыйскіх]] [[Веды|ведах]]. У [[вавілон]]скіх законах [[Хамурапі]] ўстаноўлена права на развод з [[Жонка|жанчынай]], калі мужчына захварэў на сухоты. Старажытнагрэчаскі лекар [[Гіпакрат]] у канцы V — на пачатку IV стагоддзя да н.э. апісаў праявы сухотаў і апісаў яго [[патагенез]], але лічыў гэту [[хвароба|хваробу]] спадчыннай, паколькі яна паражала цэлыя сем'і. [[Арыстоцель]] першым апісаў сухотны грудок, а [[Клаўдзій Гален]] у [[Старажытны Рым|Старажытным Рыме]] сцвярджаў, што гэтая хвароба з'яўляецца заразнай.


Відавочна, пад гэтай хваробай апісваліся розныя хваробы, якія суправаджаюцца [[інтаксікацыя]]й, высільваннем, [[крывохарканне]]м, [[крывацёк]]амі, таму і ўзнікла такая назва як сухоты ({{lang-la|phthisis|скарочана}}), што азначае знясіленне. Пад тэрмінам ''tuberculum'' разумелі змены, якія назіраюцца на паверхні органаў, або што-небудзь, што выступала над яго паверхняй пры выкрыцці. У старажытных рускіх летапісах таксама згадваецца гэтая хвароба як запаленне рэгіянальных [[лімфатычны вузел|лімфатычных вузлоў]]. Тады яе лячылі хірургічным метадам і прыпяканнем. Так лячылі ў прыватнасці кіеўскага князя [[Святаслаў Яраславіч|Святаслава Яраславіча]] ў [[1076]] годзе.
Відавочна, пад гэтай хваробай апісваліся розныя хваробы, якія суправаджаюцца [[інтаксікацыя]]й, высільваннем, [[крывохарканне]]м, [[крывацёк]]амі, таму і ўзнікла такая назва як сухоты ({{lang-la|phthisis|скарочана}}), што азначае знясіленне. Пад тэрмінам ''tuberculum'' разумелі змены, якія назіраюцца на паверхні органаў, або што-небудзь, што выступала над яго паверхняй пры выкрыцці. У старажытных рускіх летапісах таксама згадваецца гэтая хвароба як запаленне рэгіянальных [[лімфатычны вузел|лімфатычных вузлоў]]. Тады яе лячылі хірургічным метадам і прыпяканнем. Так лячылі ў прыватнасці кіеўскага князя [[Святаслаў Яраславіч|Святаслава Яраславіча]] ў [[1076]] годзе.


Нягледзячы на значнае распаўсюджванне сухотаў у [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]], навукоўцы ў асноўным карысталіся трактатамі старажытнагрэчаскіх аўтараў, а працы [[Гіпакрат]]а і [[Гален]]а лічылі бясхібным. Толькі ў [[XVI стагоддзе|XVI стагоддзі]] венецыянец [[Джыралама Фракастора]] сцвярджаў, што сухоты заразныя і іх пераносіць нейкае «насенне». У [[1678]] годзе галандскі лекар [[Францыск Сільвіа]] апісаў сухотны горбік у лёгкіх памерлага і назваў яго ''tuberculum''. Аднак ён лічыў, што гэта зменены лімфатычны вузел. У [[1689]] годзе англійскі лекар [[Рычард Мортан]] апублікаваў свой ​​трактат пад назвай «Фтызіялогія, або трактат пра сухоты», дзе выклаў падобныя здагадкі<ref>[http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/2413.html Léon Charles Albert Calmette]. Who Named It?</ref><ref>Trail R. Richard Morton (1637–1698)// Med Hist. — 14. — (1970) (2): 166–74. PMID 4914685.</ref>. Толькі ў [[1793]] годзе таксама англічанін Бейлі даказаў, што тыя горбікі — не змененыя лімфатычныя вузлы, а спецыфічныя стварэнні, характэрныя толькі для сухотаў, і якія могуць злівацца і распадацца.
Нягледзячы на значнае распаўсюджванне сухотаў у [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]], навукоўцы ў асноўным карысталіся трактатамі старажытнагрэчаскіх аўтараў, а працы [[Гіпакрат]]а і [[Гален]]а лічылі бясхібным. Толькі ў [[XVI стагоддзе|XVI стагоддзі]] венецыянец [[Джыралама Фракастора]] сцвярджаў, што сухоты заразныя і іх пераносіць нейкае «насенне». У [[1678]] годзе галандскі лекар [[Францыск Сільвіа]] апісаў сухотны горбік у лёгкіх памерлага і назваў яго ''tuberculum''. Аднак ён лічыў, што гэта зменены лімфатычны вузел. У [[1689]] годзе англійскі лекар [[Рычард Мортан]] апублікаваў свой ​​трактат пад назвай «Фтызіялогія, або трактат пра сухоты», дзе выклаў падобныя здагадкі<ref>[http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/2413.html Léon Charles Albert Calmette]. Who Named It?</ref><ref>Trail R. Richard Morton (1637—1698)// Med Hist. — 14. — (1970) (2): 166-74. PMID 4914685.</ref>. Толькі ў [[1793]] годзе таксама англічанін Бейлі даказаў, што тыя горбікі — не змененыя лімфатычныя вузлы, а спецыфічныя стварэнні, характэрныя толькі для сухотаў, і якія могуць злівацца і распадацца.


Гэты напрамак даследаванняў развіў і дапоўніў французскі вучоны [[Рэнэ Лаенек]] ([[1881]]—[[1926]]). Ён даказаў, што горбік і казеозны некроз ёсць універсальны субстрат сухотаў. Ён таксама прапанаваў першую класіфікацыю сухотаў і высунуў канцэпцыю пра апікакаўдальнае распаўсюджванне сухотаў у [[лёгкія|лёгкіх]]. Прапанаваны ім метад аўскультацыі разам з распрацаванай яшчэ ў [[1760]] годзе [[Леапольд Аўэнбругер|Леапольдам Аўэнбругерам]] [[перкусія, медыцына|перкусіяй]], падалі шырокія магчымасці для клінічнага распазнання сухотаў.
Гэты напрамак даследаванняў развіў і дапоўніў французскі вучоны [[Рэнэ Лаенек]] ([[1881]]—[[1926]]). Ён даказаў, што горбік і казеозны некроз ёсць універсальны субстрат сухотаў. Ён таксама прапанаваў першую класіфікацыю сухотаў і высунуў канцэпцыю пра апікакаўдальнае распаўсюджванне сухотаў у [[лёгкія|лёгкіх]]. Прапанаваны ім метад аўскультацыі разам з распрацаванай яшчэ ў [[1760]] годзе [[Леапольд Аўэнбругер|Леапольдам Аўэнбругерам]] [[перкусія, медыцына|перкусіяй]], падалі шырокія магчымасці для клінічнага распазнання сухотаў.
Радок 29: Радок 34:
Узбуджальніка хваробы адкрыў [[Роберт Кох]].
Узбуджальніка хваробы адкрыў [[Роберт Кох]].


== Выбітныя асобы, якія хварэлі на сухоты ==
== Выбітныя асобы, якія хварэлі на туберкулёз ==
* [[Іон Андрэеску]]
* [[Іон Андрэеску]]
* [[Максім Багдановіч]]
* [[Максім Багдановіч]]
* [[Обры Бёрдслі]]
* [[Обры Бёрдслі]]
* [[Антуан Вато]]
* [[Антуан Вато]]
* [[Джо Ганс]]
* [[Джо Ганс]]
* [[Адольф Косарак]]
* [[Адольф Косарак]]
* [[Стывен Крэйн]]
* [[Стывен Крэйн]]
* [[Агюст Ларан]]
* [[Агюст Ларан]]
Радок 54: Радок 59:
* [http://vimeo.com/10371007 Фільм пра дыягностыку, лячэнне і прафілактыку сухотаў]
* [http://vimeo.com/10371007 Фільм пра дыягностыку, лячэнне і прафілактыку сухотаў]


{{Супрацьсухотныя прэпараты}}
{{Супрацьтуберкулёзныя прэпараты}}


[[Катэгорыя:Мікабактэрыяльныя інфекцыі]]
[[Катэгорыя:Мікабактэрыяльныя інфекцыі]]
[[Катэгорыя:Фтызіятрыя]]
[[Катэгорыя:Фтызіятрыя]]
[[Катэгорыя:Сухоты]]
[[Катэгорыя:Туберкулёз]]


{{Link FA|ca}}
{{Link FA|ca}}

Версія ад 11:28, 16 жніўня 2013

Туберкулёз лёгкіх
Рэнтгенаграма органаў грудной клеткі хворага на сухоты
Рэнтгенаграма органаў грудной клеткі хворага на сухоты
МКХ-10 A15.15.-A19.19.
МКХ-9 010010-018018
OMIM 607948
DiseasesDB 8515
MedlinePlus 000077 і 000624
MeSH D014376
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Туберкулёз (лац.: tuberculum — бугарочак, англ.: tuberculosis, грэч. Φυματίωση) — інфекцыйнае захворванне чалавека і жывёл (часцей буйнога рагатага ската, свінняў, кур), якое выклікаецца некалькімі разнавіднасцямі кіслотаўстойлівых мікабактэрый (род Mycobacterium) (састарэлая назва — палачка Коха). [1]. Туберкулёз звычайна паражае лёгкія, радзей закранаючы іншыя органы і сістэмы. Mycobacterium tuberculosis перадаецца паветрана-кропельным шляхам пры размове, кашлі і чханні хворага[2]. Часцей за ўсё пасля інфіцыравання мікабактэрыямі захворванне працякае ў бессімптомнай, схаванай форме (тубінфіціяванасць), але прыкладна адзін з дзесяці выпадкаў схаванай інфекцыі ў рэшце рэшт пераходзіць у актыўную форму.

Класічнымі сімптомамі сухотаў лёгкіх ёсць працяглы кашаль з макроццем, часам з крывахарканнем, якое з'яўляецца на больш позніх стадыях, ліхаманка, слабасць, начная патлівасць і значнае пахуданне. Дыягностыка заснавана на флюараграфіі і рэнтгенаграфіі органаў і сістэм, мікрабіялагічным даследаванні рознага біялагічнага матэрыялу, рэакцыі Манту, а таксама метадзе малекулярна-генетычнага аналізу і іншых. Лячэнне складанае і доўгае, якое патрабуе прыём прэпаратаў на працягу мінімум шасці месяцаў. Асоб, якія кантактавалі з хворым, абследуюць флюараграфічным метадам або з дапамогай рэакцыі Манту, з магчымасцю прызначэння прафілактычнага лячэння процітсухотнымі прэпаратамі.

Прыкметныя складанасці ў лячэнні сухотаў узнікаюць пры наяўнасці ўстойлівасці ўзбуджальніка да процісухотных прэпаратаў асноўнага і, радзей, рэзервовага шэрагу, якая можа быць выяўлена толькі пры мікрабіялагічным даследаванні. Устойлівасць да ізаніязіду і рыфампіцыну таксама можа быць усталяваная метадам ПЦР. Прафілактыка сухотаў заснаваная на скрынінгавых праграмах, прафаглядах, а таксама на вакцынацыі дзяцей вакцынай БЦЖ або БЦЖ-М.

Існуе меркаванне, што M. tuberculosis інфіцыравана прыкладна траціна насельніцтва Зямлі[3], і прыкладна кожную секунду ўзнікае новы выпадак інфекцыі[4]. Доля людзей, якія захворваюць на туберкулёз кожны год ва ўсім свеце, не змяняецца, аднак з-за росту колькасці насельніцтва абсалютная колькасць новых выпадкаў працягвае павяличвацца[4]. У 2007 годзе налічвалася 13,7 млн зарэгістраваных выпадкаў хранічных актыўных сухотаў, 9,3 млн новых выпадкаў захворвання і 1,8 млн выпадкаў смерці, галоўным чынам у краінах, якія развіваюцца[5]. Акрамя таго, усё больш людзей у развітых краінах заражаюцца на туберкулёз, таму што іхная імунная сістэма слабее з-за прыёму імунасупрэсіўных прэпаратаў, злоўжывання псіхаактыўных рэчываў і асабліва пры ВІЧ-інфекцыі. Распаўсюджанне сухотаў размеркаваны нераўнамерна па ўсім свеце, каля 80 % насельніцтва ў многіх азіяцкіх і афрыканскіх краінах маюць станоўчы вынік сухотных пробаў, і толькі сярод 5-10 % насельніцтва ЗША такі тэст станоўчы. Паводле некаторых дадзеных, на тэрыторыі Расіі тубінфіцыраванасць дарослага насельніцтва прыблізна ў 10 разоў вышэй, чым у развітых краінах[6].

Гісторыя

Туберкулёз суправаджаў чалавецтва спрадвеку. Яшчэ ў астатках костак старажытных людзей знаходзілі сляды туберкулёзнага паражэння. Апісанне хваробы знаходзілі ў егіпецкіх іерогліфах, старых персідскіх кнігах, індыйскіх ведах. У вавілонскіх законах Хамурапі ўстаноўлена права на развод з жанчынай, калі мужчына захварэў на сухоты. Старажытнагрэчаскі лекар Гіпакрат у канцы V — на пачатку IV стагоддзя да н.э. апісаў праявы сухотаў і апісаў яго патагенез, але лічыў гэту хваробу спадчыннай, паколькі яна паражала цэлыя сем'і. Арыстоцель першым апісаў сухотны грудок, а Клаўдзій Гален у Старажытным Рыме сцвярджаў, што гэтая хвароба з'яўляецца заразнай.

Відавочна, пад гэтай хваробай апісваліся розныя хваробы, якія суправаджаюцца інтаксікацыяй, высільваннем, крывохарканнем, крывацёкамі, таму і ўзнікла такая назва як сухоты (па-лацінску: phthisis), што азначае знясіленне. Пад тэрмінам tuberculum разумелі змены, якія назіраюцца на паверхні органаў, або што-небудзь, што выступала над яго паверхняй пры выкрыцці. У старажытных рускіх летапісах таксама згадваецца гэтая хвароба як запаленне рэгіянальных лімфатычных вузлоў. Тады яе лячылі хірургічным метадам і прыпяканнем. Так лячылі ў прыватнасці кіеўскага князя Святаслава Яраславіча ў 1076 годзе.

Нягледзячы на значнае распаўсюджванне сухотаў у Сярэднявеччы, навукоўцы ў асноўным карысталіся трактатамі старажытнагрэчаскіх аўтараў, а працы Гіпакрата і Галена лічылі бясхібным. Толькі ў XVI стагоддзі венецыянец Джыралама Фракастора сцвярджаў, што сухоты заразныя і іх пераносіць нейкае «насенне». У 1678 годзе галандскі лекар Францыск Сільвіа апісаў сухотны горбік у лёгкіх памерлага і назваў яго tuberculum. Аднак ён лічыў, што гэта зменены лімфатычны вузел. У 1689 годзе англійскі лекар Рычард Мортан апублікаваў свой ​​трактат пад назвай «Фтызіялогія, або трактат пра сухоты», дзе выклаў падобныя здагадкі[7][8]. Толькі ў 1793 годзе таксама англічанін Бейлі даказаў, што тыя горбікі — не змененыя лімфатычныя вузлы, а спецыфічныя стварэнні, характэрныя толькі для сухотаў, і якія могуць злівацца і распадацца.

Гэты напрамак даследаванняў развіў і дапоўніў французскі вучоны Рэнэ Лаенек (1881—1926). Ён даказаў, што горбік і казеозны некроз ёсць універсальны субстрат сухотаў. Ён таксама прапанаваў першую класіфікацыю сухотаў і высунуў канцэпцыю пра апікакаўдальнае распаўсюджванне сухотаў у лёгкіх. Прапанаваны ім метад аўскультацыі разам з распрацаванай яшчэ ў 1760 годзе Леапольдам Аўэнбругерам перкусіяй, падалі шырокія магчымасці для клінічнага распазнання сухотаў.

Узбуджальніка хваробы адкрыў Роберт Кох.

Выбітныя асобы, якія хварэлі на туберкулёз

Гл. таксама

Зноскі

  1. ↑ Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson; & Mitchell, Richard N. Robbins Basic Pathology. — 8th. — Saunders Elsevier, 2007. — P. 516—522. — ISBN 978-1-4160-2973-1
  2. ↑ Konstantinos, A (2010). «Testing for tuberculosis». Australian Prescriber, 33:12-18.
  3. ↑ Jasmer RM, Nahid P, Hopewell PC (December 2002). «Clinical practice. Latent tuberculosis infection». N. Engl. J. Med. 347 (23).
  4. ↑ а б Tuberculosis. World Health Organization (2007).
  5. ↑ World Health Organization The Stop TB Strategy, case reports, treatment outcomes and estimates of TB burden // Global tuberculosis control: epidemiology, strategy, financing. — 2009. — P. 187—300. — ISBN 978 92 4 156380 2
  6. ↑ «Основы. К проблеме вакцинации BCG» № 3 1999. Большой Целевой Журнал о туберкулёзе
  7. ↑ Léon Charles Albert Calmette. Who Named It?
  8. ↑ Trail R. Richard Morton (1637—1698)// Med Hist. — 14. — (1970) (2): 166-74. PMID 4914685.

Спасылкі

Шаблон:Супрацьтуберкулёзныя прэпараты

Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA

Шаблон:Link FA Шаблон:Link GA Шаблон:Link GA

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Туберкулёз&oldid=1668580"