Экзістэнцыялізм: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 11:03, 18 студзеня 2011

Экзістэнцыялізм (фр.: existentialisme ад лац.: exsistentia - існаванне) — філасофія існавання — кірунак у філасофіі ХХ стагоддзя, акцэнтуе сваю ўвагу на ўнікальнасці ірацыянальнага быцця чалавека. Экзістэнцыялізм развіваўся паралельна з роднаснымі напрамкамі персаналізму і філасофскай антрапалогіі, ад якіх ён адрозніваецца перш за ўсё ідэяй пераадолення (а не раскрыцця) чалавекам уласнай сутнасці і вялікім акцэнтам на глыбіні эмацыйнай прыроды.

У чыстым выглядзе экзістэнцыялізм як філасофскі кірунак ніколі не існаваў. Супярэчлівасць гэтага тэрміна зыходзіць з самога зместу «экзістэнцыі», бо яна па вызначэнні індывідуальная і непаўторная, азначае перажыванні асобна ўзятага індывіда, не падобнага ні на каго.

Гэтая супярэчлівасць з'яўляецца прычынай таго, што практычна ніхто з мысляроў, прылічаных да экзістэнцыялізму, фактычна не адносіў сябе да філосафаў-экзістэнцыялістаў. Адзіным, хто выразна выяўляў сваю прыналежнасць да гэтага напрамку, быў Жан-Поль Сартр. Яго пазіцыя была выкладзена ў дакладзе «экзістэнцыялізм - гэта гуманізм», дзе ён і распачаў спробу абагульніць экзістэнцыянальныя памкненні асобных мысляроў пачатку XX стагоддзя.

Гісторыя тэрміна

{{double image|right|Kierkegaard.jpg|150|Nietzsche.later.years.jpg|171|The philosophers Søren Kierkegaard and Friedrich Nietzsche


The philosophers Søren Kierkegaard and Friedrich Nietzsche foreshadowed existentialism.

Адным з першых тэрмін «экзістэнцыйная філасофія» (ням.: Existenzphilosophie) увёў Карл Ясперс у 1931 у працы «Духоўная сітуацыя часу» "Духоўная сітуацыя часу" , а ў 1938 ён вынес яго ў назву асобнай працы. У якасці заснавальніка экзістэнцыяльнай філасофіі Ясперс называе Кіркегора . У 1939 пасля смерці рускага філосафа-эмігранта Льва Шастова выходзіць яго кніга «Кіргегард і экзістэнцыйная філасофія», аднак знаёмства Шастова з творчасцю Кіркегора адбылося толькі ў 1928, калі рускі мысляр напісаў усе свае асноўныя працы. У 1943 кнігу з такой самай назвай выпускае Ота Бальноў. Тэрмін «экзістэнцыялізм» выкарыстоўвае ў назве сваёй працы Жан-Поль Сартр (фр.: L'existentialisme est un humanisme, 1946), дзе экзістэнцыялізм падзелены на рэлігійны (Карл Ясперс, Габрыэль Марсель) і атэістычны (Марцін Хайдэгер).

Гісторыя і прадстаўнікі

У Расіі экзістэнцыялізм паўстаў напярэдадні Першай сусветнай вайны 1914 -1918:

У Нямеччыне экзістэнцыялізм паўстаў пасля Першай сусветнай вайны:

Знайшоў сваіх паслядоўнікоў у перыяд Другой сусветнай вайны 1939 -1945 у Францыі:

У 1940 -1950-я гады экзістэнцыялізм атрымаў распаўсюджанне і ў іншых еўрапейскіх краінах:

Аўстрыя:

В. Франкл

У ЗША ідэі экзыстэнцыялізму папулярызавалі:

У. Лоўры
У. Барэт
Дж. Эдзі
І. Ялом (экзыстэнцыйная псіхалогія )

Вялікабрытанія:

А. Мердак

@@ Радок 6: / Радок 6: @@
 == Гісторыя тэрміна ==
+[[Image:Kierkegaard.jpg|150px|right]]
+{{double image|right|Kierkegaard.jpg|150|Nietzsche.later.years.jpg|171|The philosophers [[Søren Kierkegaard and Friedrich Nietzsche]]
+{{double image|right|Kierkegaard.jpg|150|Nietzsche.later.years.jpg|171|The philosophers [[Søren Kierkegaard and Friedrich Nietzsche]] foreshadowed existentialism.}}
-Адным з першых тэрмін «экзістэнцыйная філасофія» ({{lang-de|Existenzphilosophie}}) увёў [[Карл Ясперс]] у 1931 у працы «Духоўная сітуацыя часу» [http://filosof.historic.ru/books/item/f00/s00/z0000656/st000.shtml "Духоўная сітуацыя часу"] , а ў 1938 ён вынес яго ў назву асобнай працы. У якасці заснавальніка экзістэнцыяльнай філасофіі Ясперс называе [[Кіркегор]]а . У 1939 пасля смерці рускага філосафа-эмігранта Льва Шастова выходзіць яго кніга «Кіргегард і экзістэнцыйная філасофія», аднак знаёмства Шастова з творчасцю Кіркегора адбылося толькі ў 1928, калі рускі мысляр напісаў усе свае асноўныя працы. У 1943 кнігу з такой самай назвай выпускае Ота Бальноў. Тэрмін «экзістэнцыялізм» выкарыстоўвае ў назве сваёй працы Жан-Поль Сартр ({{lang-fr|L'existentialisme est un humanisme}}, [[1946]]), дзе экзістэнцыялізм падзелены на рэлігійны ([[Карл Ясперс]], [[Габрыэль Марсель]]) і атэістычны ([[Марцін Хайдэгер]]).
+Адным з першых тэрмін «[[экзістэнцыйная філасофія]]» ({{lang-de|Existenzphilosophie}}) увёў [[Карл Ясперс]] у [[1931]] у працы «Духоўная сітуацыя часу» [http://filosof.historic.ru/books/item/f00/s00/z0000656/st000.shtml "Духоўная сітуацыя часу"] , а ў 1938 ён вынес яго ў назву асобнай працы. У якасці заснавальніка экзістэнцыяльнай філасофіі Ясперс называе [[Кіркегор]]а . У [[1939]] пасля смерці рускага філосафа-эмігранта Льва Шастова выходзіць яго кніга «Кіргегард і экзістэнцыйная філасофія», аднак знаёмства Шастова з творчасцю Кіркегора адбылося толькі ў [[1928]], калі рускі мысляр напісаў усе свае асноўныя працы. У [[1943]] кнігу з такой самай назвай выпускае Ота Бальноў. Тэрмін «экзістэнцыялізм» выкарыстоўвае ў назве сваёй працы Жан-Поль Сартр ({{lang-fr|L'existentialisme est un humanisme}}, [[1946]]), дзе экзістэнцыялізм падзелены на рэлігійны ([[Карл Ясперс]], [[Габрыэль Марсель]]) і атэістычны ([[Марцін Хайдэгер]]).
+== Гісторыя і прадстаўнікі ==
+У [[Расія | Расіі]] экзістэнцыялізм паўстаў напярэдадні [[Першая сусветная вайна | Першай сусветнай вайны]] [[1914 ]]-[[ 1918]]:
+* [[Шэстоў, Леў Ісаакавіч | Л. Шэстоў]]
+* [[Бярдзяеў, Мікалай Аляксандравіч | М. А. Бярдзяеў]]
+У [[Нямеччына | Нямеччыне]] экзістэнцыялізм паўстаў пасля [[Першая сусветная вайна | Першай сусветнай вайны]]:
+* [[Ясперс, Карл | К. Ясперс]]
+* [[Гайдэгер, Марцін | М. Гайдэгер]]
+* [[Бубер, Марцін | М. Бубер]]
+Знайшоў сваіх паслядоўнікоў у перыяд [[Другая сусветная вайна | Другой сусветнай вайны]] [[1939 ]]-[[ 1945]] у [[Францыя | Францыі]]:
+* [[Жан-Поль Сартр | Ж.-П. Сартр]]
+* [[Марсэль, Габрыель | Г. Марсэль]]
+* [[Мэрло-Панці, Марыс | М. Мэрло-Панці]]
+* [[Альбер Камю | А. Камю]]
+* [[Сімона дэ Бавуар | С. дэ Бавуар]]
+У [[1940-я | 1940 ]]-[[ 1950-я гады]] экзістэнцыялізм атрымаў распаўсюджанне і ў іншых еўрапейскіх краінах:
+[[Аўстрыя]]:
+* [[Франкл, Віктар | В. Франкл]]
+У [[ЗША]] ідэі экзыстэнцыялізму папулярызавалі:
+* У. Лоўры
+* У. Барэт
+* Дж. Эдзі
+* [[Ялом, Ірвін | І. Ялом]] (''[[ экзыстэнцыйная псіхалогія ]]'')
+[[Вялікабрытанія]]:
+* [[А. Мердак]]
 [[Катэгорыя:Філасофія]]