Аляксей Паўлавіч Ганскі

Аляксей Паўлавіч Ганскі
Дата нараджэння	8 (20) ліпеня 1870
Месца нараджэння	Адэса, Адэскі павет, Херсонская губерня, Расійская імперыя або Ганскае, Мікалаеўская 1-я воласць[d], Ананьеўскі павет[d], Херсонская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	29 ліпеня (11 жніўня) 1908 (38 гадоў)
Месца смерці	Сімэіз, Ялцінскі павет, Таўрычаская губерня, Расійская імперыя
Месца пахавання	Палікурыўскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя
Род дзейнасці	астраном
Навуковая сфера	астраномія
Месца працы	Парыжская абсерваторыя
Альма-матар	Адэскі нацыянальны ўніверсітэт імя І. І. Мечнікава
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аляксей Паўлавіч Ганскі (20 ліпеня 1870, Адэса — 11 жніўня 1908, Сімэіз) — вучоны ў галіне астраноміі, геадэзіі і гравіметрыі.

Біяграфія

Нарадзіўся ў Адэсе (па іншых звестках — у радавым маёнтку Ганскае Ананьеўскага павета Херсонскай губерні) 20 ліпеня 1870 года ў шляхецкай сям’і Ганскіх. Родны брат мастака Пятра Ганскага. Вучыўся ў Ананьеўскай гімназіі ў 1883—1886 гадах, затым — у Рышэльеўскім ліцэі ў 1886—1890 гадах, пасля сканчэння якога паступіў на фізіка-матэматычны факультэт Імператарскага Наварасійскага універсітэта ў Адэсе па аддзяленню матэматычных навук. У 1891 годзе перайшоў у Маскоўскі ўніверсітэт, але ў пачатку 1892 года па сямейных абставінах вярнуўся ў Адэскі, які і скончыў у 1894 годзе. Затым, з 1897 года, вучыўся ў Парыжскім універсітэце па класе астраноміі, матэматыкі і фізікі. Працаваў у Медонской абсерваторыі пад Парыжам. З 1905 года — супрацоўнік Пулкаўскай абсерваторыі пад Санкт-Пецярбургам. Ініцыятар стварэння Сімяізскага аддзялення гэтай абсерваторыі ў 1908 годзе. Патануў падчас купання ў шторм 11 жніўня 1908 года ў Сімэізе. Пахаваны на тэрыторыі Палікураўскіх мемарыяльных могілак у Ялце.

Навуковая дзейнасць

Асноўныя навуковыя даследаванні прысвечаны фізіцы Сонца. Удзельнічаў у экспедыцыях на Новую зямлю, у Іспанію і ў Сярэднюю Азію для назірання поўных сонечных зацьменняў. У 1897—1905 гадах здзейсніў 9 узыходжанняў на Манблан для вызначэння сонечнай пастаяннай, назіранняў сонечнай кароны па-за зацменнямі, для назіранняў Венеры. У 1897 годзе адзначыў змены формы сонечнай кароны ў 11-гадовым сонечным цыкле. Удзельнічаў у расійска-шведскіх экспедыцыях на Шпіцберген (1899 і 1901 гады) для градусных і гравіметрычных вымярэнняў. Атрымаў выключныя па якасці фатаграфіі сонечных плям, выявіў залежнасць формы сонечнай кароны ад колькасці плям. У 1905 годзе ўстанавіў, што сярэдняя працягласць жыцця асобных фотасферных гранул складае 2-5 хвілін, затым яны распадаюцца і замяняюцца новымі. Віцэ-прэзідэнт Рускага астранамічнага таварыства, сакратар аддзялення Міжнароднай сонечнай камісіі.

Узнагароды і памяць

Узнагароджаны медалём і прэміяй імператарам Мікалаем II, якія ўручаюцца ад імя Рускага астранамічнага таварыства (1901 год), прэміяй і медалём імя П. Ж. С. Жансена Парыжскай акадэміі навук (1904), Ордэнам Ганаровага легіёна Францыі.

Яго імем названы кратaр на Месяцы і малая планета (1118 Hanskya), адкрытая С. і. Бяляўскім і Н. Івановым 29 жніўня 1927 года ў Сімяізскай абсерваторыі. У гонар А. П. Ганскага названы вуліцы ў Сімэізе і ў Ялце.

Публікацыі

• Die totale Sonnenfinsterniss am 8 August 1896, Über die Corona und den Zusammenhang zwischen ihrer Gestaltung und anderen Erscheinungsformen der Sonnentätigkeit // Вести Академии наук, 1897, Т. 6, № 3;
• Исследования 30-дюймового объектива Пулковской обсерватории по способу Гартмана // Вести Академии наук, 1904, Т. 20, № 2;
• Sur la grande période de l’activité solaire // Вести Академии наук, № 4;
• Observations de l'éclipse total du Soleil de 30 août 1905… // Mitteilungen der Nicolai-Hauptsternwarte zu Pulkowo, 1906, Bd 1, № 10;
• Études des photographies de la couronne solaire // Вести Академии наук, 1907, Вып. № 19;
• Mouvements des granules sur la surface du Soleil // Вести Академии наук, 1908, Вып. 3, № 25;
• О движении вещества в короне Солнца // Вести Русского астрономического общества, 1908, Вып. 13, № 9.

Літаратура

• Колчинский И. Г., Корсунь А. А., Родригес М. Г. Астрономы: Биографический справочник. — 2-е изд., перераб. и доп.. — Киев: Наукова думка, 1986. — 512 с.
• Перель Ю. Г. Выдающиеся русские астрономы. — М.—Л.: Гос. изд-во техн.-теорет. лит.,, 1951. — С. 194—211. — 216 с.
• Некролог А. П. Ганского // Исторический вестник. — 1908, октябрь. — Т. 114. — С. 372