Вольга Аляксандраўна Сабалеўская

Вольга Аляксандраўна Сабалеўская
Дата нараджэння	26 сакавіка 1974(1974-03-26)
Месца нараджэння	Гродна, Гродзенская вобласць, БССР, СССР
Дата смерці	18 кастрычніка 2019(2019-10-18) (45 гадоў)
Месца смерці	Гродна, Гродзенская вобласць, Беларусь
Грамадзянства	Беларусь
Род дзейнасці	іўдаістка, гісторык, культуролаг
Месца працы	Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы Гродзенскі філіял БІП
Навуковая ступень	кандыдат культуралогіі
Навуковае званне	дацэнт
Альма-матар	факультэт гісторыі і культуры ГрДУ імя Янкі Купалы (1996)

Вольга Аляксандраўна Сабалеўская (26 сакавіка 1974, Гродна — 18 кастрычніка 2019, Гродна) — беларуская гісторык, культуролаг, вядучая спецыялістка па іўдаіцы.

Біяграфія

Нарадзілася ў сям’і выкладчыкаў. Скончыла ў 1991 годзе СШ № 19, паступіла на факультэт гісторыі і культуры Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы. Студэнткай пачала даследчыцкую працу ў мясцовых архівах, актыўна ўдзельнічала ў навуковых канферэнцыях. Тады ж з’яўляюцца і яе першыя навуковыя публікацыі, прысвечаныя культурнаму і гаспадарчаму жыццю гродзенскіх яўрэяў у XIX — пачатку XX ст. Яшчэ падчас вучобы ва ўніверсітэце зацікавілася гісторыяй яўрэйскай супольнасці на Беларусі.

Скончыўшы ў 1996 годзе вучобу з дыпломам па спецыяльнасці «выкладчык гісторыі і грамадскіх дысцыплін, настаўнік замежнай мовы (нямецкая)», яна паступае ў аспірантуру пры кафедры гісторыі Беларусі Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы і ўсяго праз тры гады абараняе дысертацыю па тэме «Яўрэі Беларусі: лад жыцця і культура (1772—1855)» на саісканне навуковай ступені кандыдата культуралогіі.

Атрымала навуковае званне дацэнта.

У 1999—2013 гадах выкладала ў Гродзенскім дзяржаўным універсітэтам імя Янкі Купалы на кафедры культуралогіі. Адначасова яна стажыравалася ў Міжнароднай гуманітарнай школе ў Варшаве, Цэнтры навуковых супрацоўнікаў і выкладчыкаў іўдаікі ў ВНУ «Сэфер» (г. Масква), Нямецкім гістарычным інстытуце ў Варшаве, Яўрэйскім універсітэце ў Іерусаліме, Яўрэйскім гістарычным інстытуце ў Варшаве і іншых навуковых цэнтрах, прымала ўдзел у шматлікіх навуковых канферэнцыях, рыхтавалася да працы над доктарскай ды сама рыхтавала аспірантаў.

Яе кар’ера ў дзяржаўным універсітэце скончылася пасля таго, як В. Сабалеўская ў 2008 годзе падтрымала байкот навуковай канферэнцыі, з якой па загадзе беларускіх чыноўнікаў былі выкраслены прозвішчы «апазіцыйных» прафесараў (Алеся Краўцэвіча і Алеся Смалянчука). Пасля гэтага на яе пачаўся ціск, і ў 2013 яна была змушаная звольніцца з універсітэта.

У 2013—2019 гадах — выкладчык ПУА «Беларускі інстытут правазнаўства — БІП (Гродна)».

Навуковы даробак

Ужо ў сваёй першай кнізе «Спрадвечныя іншаземцы: старонкі гісторыі гарадзенскіх яўрэяў» (Гродна 2000), яна пастаралася расказаць пра гродзенскіх яўрэяў у кантэксце гарадскога жыцця канца XVIII — пачатку XX стагоддзяў ва ўсіх яго сферах — ад эканомікі да культуры. Пазней В. Сабалеўская працягнула гэтую тэму ўжо ў больш разгорнута, выдала разам з Уладзімірам Ганчаровым працу «Евреи Гродненщины: Жизнь до Катастрофы» (Данецк, 2005), якая была цалкам прысвечана гісторыі яўрэяў-літвакоў Гродзеншчыны з 1795 па 1939 год. На старонках кнігі аўтары даследавалі спецыфічныя рысы кансерватыўнага свету яўрэйскай традыцыі і змены, якія адбываюцца ў ім пад уздзеяннем працэсаў мадэрнізацыі. Яны расказвалі аб трансфармацыі яўрэйскай абшчыны, традыцыйных занятках яўрэяў заходняга рэгіёну Беларусі і трансфармацыі структуры занятасці, аб некаторых аспектах палітычнага жыцця, у якім прымала ўдзел яўрэйскае насельніцтва, асабліва ў сферы сямейных адносін, дабрачыннасці, асветы і адукацыі.

Артыкулы В. Сабалеўскай, апублікаваныя ў шматлікіх навуковых выданнях Беларусі, Расіі, Украіны, Польшчы і Вялікабрытаніі, былі прысвечаны разнастайным бакам гісторыі яўрэяў рысы аселасці ў канцы XVIII — пачатку XX стагоддзяў: асаблівасцям іх эканамічнай дзейнасці ды сферы занятасці, культурнаму жыццю (арганізацыі асветы і сістэмы адукацыі, развіццю прыватных яўрэйскіх школ і дзяржаўнай сістэмы адукацыі для яўрэяў Расійскай імперыі, дабрачыннасці), спецыфіцы яўрэйскай медыцынскай сістэмы ды штодзённаму побыту яўрэйскага квартала. Для яе горад з’яўляўся дамінантай яўрэйскай культуры Беларусі, феноменам адначасова беднасці і багацця, сацыяльнага і індывідуальнага ў яўрэйскай культуры Беларусі эпохі традыцыі. Акрамя гэтага, у шэрагу публікацый В. Сабалеўская даследуе палітыку царскага ўрада ў дачыненні да яўрэйскай супольнасці і фарміраванне юрыдычнага статусу іўдзеяў у межах імперыі Раманавых.

Агулам В. Сабалеўская апублікавала больш за сто артыкулаў, выдала чатыры манаграфіі, у тым ліку дзве ў сааўтарстве. Яе навуковыя інтарэсы, аднак, выходзілі за межы гісторыі яўрэяў Расійскай імперыі і датычылі ўсёй гісторыі Беларусі на мяжы гістарычнай культуралогіі ды ўрбаністыкі. Асобна сярод яе прац адзначаюць манаграфію «Повседневная жизнь евреев Беларуси в конце XVIII—первой половине XIX века: монография» (Гродна, 2012), якая сталася пэўным прамежкавым вынікам шматгадовых даследаванняў. Спалучаючы гістарычны ды культуралагічны падыходы, на падставе даследавання архіўных і апублікаваных крыніц, мемуараў, перыёдыкі, публікацый айчынных і замежных аўтараў, В. Сабалеўская паспрабавала вызначыцца з феноменам паўсядзённага жыцця расійскіх яўрэяў у гарадах мяжы аселасці, паказаць, як яны адначасова заставаліся галоўным фактарам культурнай сегрэгацыі і, разам з тым, ператвараліся ў крыніцу глыбокіх перамен яўрэйскага грамадства.

Публікацыі

Манаграфіі

1. Сабалеўская В. А. Спрадвечныя іншаземцы: старонкі гісторыі гарадзенскіх яўрэяў. — Гародня, 2000. — 87 с.
2. Соболевская О., Гончаров В. Евреи Гродненщины: Жизнь до Катастрофы. — Донецк: Норд-Пресс, 2005. — 375 с. [из 23.5 п.л. — 16 п.л.: введение, 1-3 главы, заключение]
3. Соболевская, О. А. Повседневная жизнь евреев Беларуси в конце XVIII — 1 пол. XIX века: моногр. / О. А. Соболевская. — Гродно: ГрГУ, 2012. — 443 с. [25.8 п.л.]

Артыкулы ў часопісах з грыфам ВАК

1. Сабалеўская В. А. Традыцыйная яўрэйская сям’я на Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX стагоддзя // Веснік ГрДУ. Сер. гуманіт. навук. — 1999. — № 1. — С. 17-23.
2. Соболевская О. А. Город как доминанта еврейской культуры Беларуси (конец XVIII — начало XX века) // Веснік Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта імя Янкі Купалы. Серыя 1. — 2010. — № 1. — С. 71-77.
3. Сабалеўская В. А. Фенамен беднасці ў асяроддзі беларускіх яўрэяў у XIX ст. // Беларускі гістарычны часопіс. — Беларускі гістарычны часопіс. — 1010. — № 12. — С. 13-18.
4. Соболевская О. А. Западная Беларусь в условиях немецко-фашистской оккупации: этнический контекст (1941-44) // Історичні і політологічні дослідження. — 2011. — № 1-2 (47-48). — С. 64-72.
5. Соболевская О. А. История повседневности как методологическая проблема // Історичні і політологічні дослідження. — 2012. — № 1 (49). — С. 131—142.

Артыкулы ў замежных выданнях

1. Сабалеўская В. А. Гаспадарчае жыццё «рухлівых беластоцкіх» і «апатычных гарадзенскіх» яўрэяў у сярэдзіне-другой палове XIX стагоддзя // Białoruskie Zeszyty Historyczne. — 1999. — № 11. — S. 45-57.
2. Сабалеўская В. Межы талерантнасці: хрысціянска-іўдзейскія стасункі на Беларусі ў XIX стагоддзі // Białoruskie Zeszyty Historyczne. — 2006. — № 25. — S. 67-83.
3. Sabaleuskaya V.A. Changing Conceptions of Leisure among the Jews of Western Belarus’ at the End of the 19 th Century // East European Jewish Affairs. — 2006. — № 2. December (Vol. 36). — Рр. 127—140.
4. Сабалеўская В. Яўрэі ў сістэме аховы здароўя г. Бельска ў канцы XIX — пачатку ХХ стагоддзя // Бельскі гостінэць. — 2011. — № 2. — С. 60-67.
5. Соболевская О. Иудеи в белорусских владениях Радзивиллов в конце XVIII — начале XIX вв. // Цайтшрыфт / Цайтшрифт: часопіс для даследавання яўрэйскай гісторыі, дэмаграфіі і эканомікі, літаратуры, мовы і этнаграфіі. — Менск-Вільня. — 2011. — Т. 6 (1). — С. 23-40.
6. Соболевская О. А. Евреи белорусской части черты оседлости конца XVIII — 1 пол. XIX вв. в трудах российских и белорусских историков // Цайтшрыфт / Цайтшрифт: часопіс для даследавання яўрэйскай гісторыі, дэмаграфіі і эканомікі, літаратуры, мовы і этнаграфіі. — Менск-Вільня. — 2012. — Т. 7 (2). — С. 94-101.
7. Сабалеўская В. А. Габрэйская супольнасць Беларусі ў прававой прасторы Расійскай імперыі (канец XVIII — 1 пал. XIX ст.) // Першы міжнародны кангрэс даследчыкаў Беларусі: працоўныя матэрыялы. — Каўнас: Vytautas Magnus University Press, 2012. — Т. 1. — С. 186—190.
8. Сабалеўская В. А. Міхалоўскі кландайк: прамысловае будаўніцтва ў калоніі Нязбудка-Міхалова на рубяжы XIX—XX стагоддзя // Białoruskie Zeszyty Historyczne. — 2012. — № 37. — S. 38-52

Спасылкі

• Поўнатэкставыя публікацыі В. Сабалеўскай на сайце электроннай бібліятэкі ГрДУ імя Я. Купалы.