Гаста

Гаста лац.: hasta) — у шырокім сэнсе — старажытнарымская, першапачаткова сабінская, дзіда. Значэнне назвы, як і шэрагу іншых выглядаў рымскай зброі, у розныя перыяды было розным.

Рымскі паэт III ст. да н.э. Эній згадвае гасту ў яе агульнараспаўсюджаным значэнні — як кідальная зброя, ад якога атрымалі сваю назву гастаты, хоць дзіда трыярыяў таксама звалася «hasta». Але да часу Палібія гастаты былі ўзброены ўжо пілумамі, назва якіх таксама неадназначна. Пад гастай («hasta velitaris») разумеўся таксама дроцік лёгкае пяхоты. Пазбаўленне салдат гасты азначала іх разжалаванне ў веліты. На сённяшні дзень лічыцца, што спачатку рымляне былі ўзброены цяжкімі ўдарнымі дзідамі, якія мабыць і былі ўласна гастамі, а пазней сталі пераўзбройвацца лёгкімі кідальнымі (пілумамі, гезамі і інш.) — спачатку гастаты ў IV ці III ст. да н.э., потым Прынцыпы да канца III у. і трыярыі ў канцы II ці пачатку I ст. да н.э.

Фецыялы сімвалічна кідалі скрываўленую гасту на варожую тэрыторыю для абвяшчэння вайны. Адмысловая гаста без наканечніка («hasta pura» — літар. «чыстая») у раннюю эпоху была рымскай баявой ўзнагародай, якая прысуджалася таксама прыміпілам пасля завяршэння службы. Была яшчэ «celibaris hasta» — дзіда, якой быў забіты пераможаны гладыятар і якая ужывалася, як паведамляе Авідзій, па традыцыі для абразання валасоў нявесты. На грамадскім гандлі ўваткнутая ў зямлю гаста сімвалічна аб'яўляла пачатак угодаў («subhastationes») і таксама па звычаі стаяла перад судом цэнтумвіраў («hasta centumviralis»).

Літаратура

• Гаста // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.