Гросуатэр (культура)
| Гросуатэр Каменны век | ||||
|---|---|---|---|---|
| Геаграфічны рэгіён | Паўночная Амерыка | |||
| Лакалізацыя | Ньюфаўндленд і Лабрадор, Квебек | |||
| Датаванне | сярэдзіна III тысячагоддзя да н.э. — пачатак II тысячагоддзя да н.э. | |||
| Носьбіты | палеаэскімосы | |||
| Тып гаспадаркі | паляванне, рыбалоўства | |||
 |
||||
| Пераемнасць | ||||
|
||||
Культура Гросуатэр (англ.: Groswater culture) — археалагічная культура палеаэскімосаў, якая ў сярэдзіне III тысячагоддзя да н. э. — пачатку II тысячагоддзя да н. э. ахоплівала ўзбярэжжа паўвострава Лабрадор і вострава Ньюфаўндленд.
Даследаванне[правіць | правіць зыходнік]
Культура Гросуатэр у якасці самастойнай была вызначана амерыканскім археолагам Вільямам Фіц'ю на аснове знаходак на астравах заліва Гросуатэр на паўвостраве Лабрадор.
Паходжанне[правіць | правіць зыходнік]
Першыя палеаэскімосы з'явіліся на поўначы Лабрадора ў першай палове 3 тысячагоддзя да н. э. і, відавочна, належалі да культуры Індэпэндэнс I. У другой палове 3 тысячагоддзя да н. э. пачалося распаўсюджванне носьбітаў культуры Гросуатэр, якія выціснулі з узбярэжжа індзейцаў, прадстаўнікоў Марской архаічнай культуры. Яе пачатак і фарміраванне пакуль застаюцца спрэчнымі. Археолагі мяркуюць, што з'яўленню гросуатэрцаў папярэднічаў перыяд змяньшэння колькасці насельніцтва ў выніку кліматычных зменаў. Яны ў роўнай ступені могуць быць нашчадкамі носьбітаў Індэпэндэнс I і мігрантамі з поўначы.
Матэрыяльная спадчына[правіць | правіць зыходнік]
Асноўным заняткам палеаэскімосаў культуры Гросуатэр была здабыча марскіх сысуноў, у першую чаргу ластаногіх. Разам з гэтым, яны палявалі на марскіх птушак, наземных звяроў, займаліся рыбалоўствам і збіральніцтвам. На поўначы вострава Ньюфаўндленд былі знойдзены мікралітычныя прылады працы, у тым ліку скрэблы, лёзы гарпуноў, нажы, сякеры і г. д. Гросуатэрцы па-майстэрску апрацоўвалі крэмень і косць.
Для палеаэскімосаў Гросуатэр былі характэрны сезонныя перамяшчэнні. Так, раскопкі на поўначы Ньюфаўндленда арганізаваны на месцы летніх стаянак, дзе вялася здабыча цюленяў. Стаянкі ўяўлялі сабою часовыя паселішчы, што складаліся з некалькіх аднакамерных круглявых зямлянак дыяметрам 3 м — 3,25 м. Яны ўзводзіліся на прыморскіх тэрасах. Падлога ў іх была роўнай, крыху ніжэй за паверхню навакольнага грунту. Агменем знутры не карысталіся. Паглыбленні з тоўстым пластом попелу былі знойдзены непадалёк. Відавочна, насельнікі зямлянак на гэтым месцы рабілі першасную перапрацоўку здабычы. Сцены стаялі на вапняковым падмурку. Уваход рабіўся з боку акіяна. Знутры жытлы асвятляліся з дапамогай каменных свяцілень, якія запраўлялі тлушчом.
Знікненне[правіць | правіць зыходнік]
Каля 1900 г. да н. э. паселішчы культуры Гросуатэр пачынаюць знікаць. Пазней на іх месцы з'явіліся прадстаўнікі палеаэскімоскай культуры Дорсет. Некаторыя даследчыкі звязваюць знікненне з новымі кліматычнымі зменамі і наступам індзейцаў Марской архаічнай культуры. Існуе таксама версія асіміляцыі з боку носьбітаў Дорсет. Раскопкі на Лабрадоры паказваюць, што дзве палеаэскімоскія культуры маглі суіснаваць у адзін час.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Palaeo-Eskimo Peoples Архівавана 11 ліпеня 2021.
- Groswater Paleoeskimo Архівавана 20 лістапада 2021.
- Middle Palaeo-Eskimo Culture
- Brenda L. Kennett, B.A. PIDLLIP'S GARDEN EAST: AN EXAMINATION OF THE GROSWATER PALAEO-ESKIMO PHASE
- John C. Erwin, A Groswater Palaeoeskimo feature from Coachman's Cove, Newfoundland