Лунула

Залатая лунула з Шуленбурга

Лунула (ад лац.: lunula — «маленькі месяц, лунка або серп невялікага памеру») — разнавіднасць пектаралі, асаблівы тып шыйных упрыгажэнняў эпохі ранняга бронзавага стагоддзя ў выглядзе паўмесяца, выкананага з золата, бронзы або іншага металу.

Акрамя гэтага, лунулай называецца паўмесяц ля аснавання пазногця.

Кароткае апісанне

Часцей за ўсё залатыя лунулы знаходзілі падчас раскопак на тэрыторыі Ірландыі, аднак часам яны сустракаліся і ў іншых частках Еўропы, у прыватнасці, на тэрыторыі Вялікабрытаніі. Хоць датыроўка ні адной з лунул не ўстаноўлена дакладна, на падставе параўнання з іншымі артэфактамі мяркуецца, што яны вырабляліся ў перыяд каля 2200—2000 гг. да н. э. (Needham 1996, 124). Да цяперашняга часу вядома каля 200 знойдзеных лунул.

Найбольш цікавыя лунулы выяўленыя блізу Керывоа ў Брэтані. Тут тры лунулы былі выяўленыя ў рэштках скрыначкі з абрэзкамі залатога ліста і залатым стрыжнем. Канцы стрыжня былі расплясканы ў выглядзе лунул, што дазваляе выказаць здагадку, што ў дадзеным выпадку лунулы вырабляліся шляхам кавання з залатых стрыжняў. Затым стыласам на іх наносілі арнамент. Сляды стыласа, выяўленыя на лунулах з Сен-Патэна, Керывоа і шэрагу іншых месцаў, дазваляюць выказаць здагадку, што яны былі выраблены адным інструментам (і хутчэй за ўсё, адным майстрам).

Дэкаратыўны арнамент на лунулах моцна нагадвае арнамент на звонападобнай кераміцы, якая адпавядае археалагічным пластам той жа эпохі. Натуральным чынам яны таксама нагадваюць трохі больш познія бурштынавыя і гагатавыя каралі.

Лунулы, вырабленыя з золата і іншых металаў, як завершаныя, так і ў працэсе вырабу, таксама знаходзілі на тэрыторыі Партугаліі.

Шырокая калекцыя лунул, якія сведчаць аб кантактах людзей бронзавага веку, прадстаўлена ў скарбніцы ў археалагічным музеі манастыра Жэронімуш, Белен, Лісабон.

Літаратура

• Needham, S. 1996. «Chronology and Periodisation in the British Bronze Age» in Acta Archaeologica 67, pp121–140.
• Taylor, J.J. 1968. «Early Bronze Age Gold Neck-Rings in Western Europe» in Proceedings of the Prehistoric Society 34, pp259–266
• Taylor, J.J. 1970. «Lunulae Reconsidered» in Proceedings of the Prehistoric Society 36, pp38–81