Крызіс у Нігеры

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Крызіс у Нігеры
Дата з 26 ліпеня па 22 снежня 2023
Месца Заходняя Афрыка
Прычына дзяржаўны пераварот у Нігеры
Вынік спад напружанасці, хунта засталася ва ўладзе, французская армія пакінула Нігер
Праціўнікі
Нігер Нацыянальны савет па ахове Радзімы

 Буркіна-Фасо
 Малі
пры падтрымцы:
 Гвінея
 Чад
ПВК «Вагнер»

Нігер Савет Міністраў Нігера

ЭКАВАС:
 Бенін
 Гамбія
 Гана
 Гвінея-Бісау
 Каба-Вердэ
 Кот-д’Івуар
 Ліберыя
 Нігерыя
 Сенегал
 Сьера-Леонэ
 Тога
пры падтрымцы:
 ЗША
 Францыя

Камандуючыя
Нігер Амар Чыані
Нігер Амаду Абдраман
Буркіна-Фасо Ібрагім Траорэ
Малі Асімі Гаіта 		Нігер Махамед Базум

Нігерыя Бола Цінубу
Бенін Патрыс Талон
Сенегал Макі Сал
Кот-д’Івуар Аласан Уатара

Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Крызіс у Нігеры — дыпламатычны крызіс у Заходняй Афрыцы, які пачаўся пасля дзяржаўнага перавароту ў Нігеры 26 ліпеня 2023 года. На адным баку — Эканамічная супольнасць дзяржаў Заходняй Афрыкі (ЭКАВАС) і экс-прэзідэнт Нігера Махамед Базум, якія падтрымліваюць рэстаўрацыю демакратыі[1]. На іншым баку — хунты Нігера, Малі, і Буркіна-Фасо[2], якія пры падтрымцы ПВК «Вагнер»[3], Чада[4] і Гвінеі супрацьстаяць ЭКАВАС[2].

Ваенны пераварот[правіць | правіць зыходнік]

У 2022 годзе Нігер стаў цэнтрам антыджыхадзісцкіх аперацый Францыі ў Сахелі, так як Малі і Буркіна-Фасо французы вымушана пакінулі праз рост антыфранцузскіх настрояў, выкліканых іх няздольнасцю разграміць рух радыкалаў. Такім чынам прэзідэнт Базум заставаўся адным з нямногіх празаходніх лідараў у рэгіёне[5][6]. Таксама Нігер цесна супрацоўнічаў з ЗША[7].

26 ліпеня 2023 года байцы Нацыянальнай гвардыі Нігера затрымалі прэзідэнта Мухамеда Базума. Іншая група ваенных абвясціла аб яго звяржэнні, закрыла межы дзяржавы, прыпыніла дзейнасць дзяржаўных устаноў і абвясціла каменданцкі час, сфармаваўшы Нацыянальны савет па ахове Радзімы[8]. Прычынай выступлення вайскоўцаў стаў рост цэн, некампетэнтнасць урада і карупцыя[9]. Краіна часта знаходзіцца ў ніжняй частцы Індэкса чалавечага развіцця ААН[5]. Значную шкоду гаспадарцы Нігера нанесла дзейнасць ісламістаў з Аль-Каіды, Ісламскай дзяржавы і Бока Харам[10].

Міжнародная напружанасць[правіць | правіць зыходнік]

29 ліпеня Нацыянальны савет па ахове Радзімы ў заяве, зачытаным старэйшым палкоўнікам Амаду Абдраманам на Tele Sahel, абвінаваціў ЭКАВАС у намерах арганізаваць інтэрвенцыю ў Нігер[11][12]. Неўзабаве Савет міру і бяспекі Афрыканскага саюза высунуў ультыматум, згодна з якім, калі салдаты не перададуць уладу цывільным асобам, то арганізацыя вымушана будзе прыняць «неабходныя дзеянні»[13]. 30 ліпеня краіны ЭКАВАС патрабавалі ад ваеннай хунты аднавіць Базума на пасадзе прэзідэнта, пагражаючы прымяненнем сілы[14][15].

У пачатку жніўня Нігерыя пачала таемную мабілізацую для магчымага ўварвання ў Нігер[16]. Пазней урад Кот-д’Івуара заявіў аб удзеле краіны ў падрыхтоўцы да ваеннай інтэрвенцыі[17]. Паралельна з гэтым краіны ЭКАВАС і нігерская хунта вялі адзін з адным перамовы, каб стабілізаваць сітуацыю, але ніякіх вынікаў сустрэчы не прынеслі[18].

9 жніўня хунта заявіла, што французскія вайскоўцы атакавалі пазіцыі нацыянальнай гвардыі, а таксама вызвалілі «групу тэрарыстаў». Таксама было заяўлена, што раніцай 9 жніўня паветраную прастору Нігера парушыў французскі ваенны самалёт, які вылецеў з Нджамены (Чад). МЗС Францыі ў адказ на гэта заявіў, што ніякіх нападаў на базы ў Нігеры не адбывалася[19][20][21][22]. На наступны дзень блок ЭКАВАС прыняў рашэнне захаваць варыянт ваеннай інтэрвенцыі, тым самым пракладваючы шлях для мабілізацыі ваенных сіл[23].

13 жніўня стала вядома, што вайскоўцы Нігера гатовы да аднаўлення перамоў[24]. Ужо 15 жніўня прадстаўнік хунты сустрэўся з кіраўніцтвам Чада[25]. Ваенныя колы Нігера прапанавалі ЭКАВАС трохгадовы план па пераходу да грамадзянскага кіравання, але 20 жніўся альянс адмовіўся ад яго, бо пажадаў, каб вайскоўцы перадалі ўладу неадкладна[26]. Таксама заяўлена, што войскі кааліцыі завяршылі распрацоўку планаў па ўварванню і гатовы да інтэрвенцыі[27][28]. 22 жніўня Афрыканскі саюз прыпыніў членства Нігера ў арганізацыі[29].

24 жніўня ваенная хунта дала дазвол узброеным сілам Малі і Буркіна-Фасо на ўвод часцей на тэрыторыю Нігера ў выпадку агрэсіі ЭКАВАС[30]. Праз два дні новыя ўлады перавялі армію ў рэжым павышанай баявой гатоўнасці[31]. 31 жніўня ўлады Нігерыі, у рамках перамоў з Нігерам, прапанавалі скараціць пераход да грамадзянскай улады да 9 месяцаў[32].

16 верасня Нігер, Малі і Буркіна-Фасо падпісалі пакт аб бяспецы ў Сахелі, каб падтрымліваць адзін аднаго ў выпадку мецяжоў і знешняй агрэсіі[33].

Завяршэнне[правіць | правіць зыходнік]

24 верасня французскі лідар Эмануэль Макрон заявіў, што да канца года ўсе французскія войскі пакінуць Нігер[34].

2 кастрычніка стала вядома, што Нацыянальны савет па ахове радзімы пагадзіўся на аднаўленне перамоў з пасрэдніцтвам Алжыра і 6-месячны пераход да цывільнага ўрада[35]. 10 кастрычніка пачаўся вывад французскай арміі з Нігера[36].

22 снежня вывад французскай арміі скончыўся. Парыж таксама згарнуў сваю дыпмісію[37].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Niger's junta has gained upper hand over West African bloc threatening military action, analysts say (англ.). PBS NewsHour (13 жніўня 2023). Праверана 15 жніўня 2023.
  2. ↑ а б Кара Анна. Some of Niger's neighbors defend the coup there, even hinting at war. It's a warning for Africa (англ.). AP News (2 жніўня 2023). Праверана 15 жніўня 2023.
  3. ↑ Niger coup: Wagner taking advantage of instability - Antony Blinken (англ.). BBC News (8 жніўня 2023). Праверана 15 жніўня 2023.
  4. ↑ Live: Chadian president welcomes Niger's junta-appointed prime minister (англ.). France 24 (15 жніўня 2023). Праверана 15 жніўня 2023.
  5. ↑ а б Niger soldiers say President Bazoum has been removed, borders closed (англ.). France 24. Праверана 27 July 2023.
  6. ↑ "FRANCE 24". Niger becomes France’s partner of last resort after Mali withdrawal. 18 February 2022.
  7. ↑ Turse. Soldiers Mutiny in U.S.-Allied Niger (англ.). The Intercept (26 ліпеня 2023). Праверана 26 ліпеня 2023.
  8. ↑ Niger general Tchiani named head of transitional government after coup (англ.). www.aljazeera.com. Праверана 28 ліпеня 2023.
  9. ↑ Niger’s Bazoum ‘held by guards’ in apparent coup attempt (англ.). Aljazeera (26 ліпеня 2023). Праверана 27 July 2023.
  10. ↑ "Niger coup attempt: President Mohamed Bazoum held". BBC. 26 July 2023.
  11. ↑ Sábado, 29 de julio de 2023 (22.00 GMT) (ісп.)(недаступная спасылка). La Vanguardia (29 ліпеня 2023). Архівавана з першакрыніцы 30 ліпеня 2023. Праверана 30 ліпеня 2023.
  12. ↑ tweet, descifraguerra (руск.). Twitter. Праверана 30 ліпеня 2023.
  13. ↑ Berlinger, Pierre Meilhan,Martin Goillandeau,Joshua. France and EU cut off financial support to Niger following military coup (англ.). CNN (29 ліпеня 2023). Праверана 30 ліпеня 2023.
  14. ↑ Staff, Our Foreign (2023-07-30). "Thousands of pro-Russia protesters march through Niger capital in support of coup". The Telegraph [брытанская англійская]. 0307-1235. Праверана 2023-07-30.
  15. ↑ Balima, Boureima (2023-07-30). "West Africa threatens force on Niger coup leaders, French embassy attacked". Reuters [англійская]. Праверана 2023-07-30.
  16. ↑ Coup: Tinubu orders Nigerian Army to ready troops for Niger Republic invasion
  17. ↑ El portavoz de la presidencia de Costa de Marfil ha emitido un comunicado condenando el golpe en Níger
  18. ↑ Niger: ECOWAS finalizes potential military intervention plan
  19. ↑ в Нигере повышают уровень угрозы
  20. ↑ Мятежники в Нигере обвинили Францию в "освобождении террористов"
  21. ↑ МИД Франции заявил о письменном согласовании полета французского самолета над Нигером
  22. ↑ Niger coup leaders accuse French forces of destabilising the country
  23. ↑ Coup d’État au Niger : la Cedeao confirme l’option militaire
  24. ↑ Nigerian delegation says Niger junta is open to diplomacy
  25. ↑ Live: Chadian president welcomes Niger's junta-appointed prime ministr
  26. ↑ Reporters, Our. Niger: ECOWAS rejects junta’s three-year transition plan (англ.). Punch Newspapers (21 жніўня 2023). Праверана 21 жніўня 2023.
  27. ↑ ECOWAS says troops ready for Niger intervention – DW – 08/19/2023 (англ.). dw.com. Праверана 21 жніўня 2023.
  28. ↑ Raw, Xinhua TV-. ECOWAS standby force ready to go to Niger: official (англ.)(недаступная спасылка). The Victoria Advocate (20 жніўня 2023). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2023. Праверана 21 жніўня 2023.
  29. ↑ African Union suspends Niger with immediate effect over July 26 coup (англ.). Aljazeera (22 жніўня 2023). Праверана 22 жніўня 2023.
  30. ↑ Niger allows Mali, Burkina Faso to intervene on its territory in case of attack (англ.). Al Arabiya English (25 жніўня 2023). Архівавана з першакрыніцы 25 August 2023. Праверана 24 жніўня 2023.
  31. ↑ "Niger puts military on 'maximum alert' over ECOWAS attack fears". Aljazeera. 2023-08-26.
  32. ↑ "Nigeria president suggests nine-month transition for Niger junta". France 24 [англійская]. 2023-08-31. Архівавана з арыгінала 1 September 2023. Праверана 2023-08-31.
  33. ↑ Mali, Niger and Burkina Faso sign Sahel security pact. Reuters (16 верасня 2023). Архівавана з першакрыніцы 16 September 2023. Праверана 16 September 2023.
  34. ↑ Macron says France to withdraw ambassador and troops from Niger after coup (24 верасня 2023). Архівавана з першакрыніцы 24 September 2023. Праверана 24 September 2023.
  35. ↑ Algeria says Niger coup leaders accept mediation, six-month transition plan. France 24 (2 кастрычніка 2023). Праверана 2 October 2023.
  36. ↑ Niger: First French troops withdraw as US cuts aid (англ.). Africanews (10 кастрычніка 2023). Праверана 11 кастрычніка 2023.
  37. ↑ France to close Niger embassy after row with military junta (англ.). BBC. Праверана 22 снежня 2023.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Крызіс_у_Нігеры&oldid=4680197"