Кузьма Савельевіч Гнедаш

Кузьма Савельевіч Гнедаш
Кузьма Савельевіч Гнедаш
Дата нараджэння	17 лістапада 1914
Месца нараджэння	Салагубіўка, Раменскі павет[d], Палтаўская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	19 чэрвеня 1944 (29 гадоў)
Месца смерці	Слонім, Слонімскі раён, Баранавіцкая вобласць, БССР, СССР;
Месца пахавання	Слонім;
Прыналежнасць
Гады службы	1936—1944
Званне	маёр
Камандаваў	дыверсійна-разведвальным атрадам
Бітвы/войны	Паход Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь і Украіну ; Савецка-фінская вайна ; Вялікая Айчынная вайна

Кузьма Савельевіч Гнедаш (Гнідаш) (4 (17) лістапада 1914, с. Салагубіўка (руск.) (бел., Харкаўская губерня, Расійская імперыя, цяпер у Раменскім раёне, Сумская вобласць, Украіна^[1] — 19 чэрвеня 1944, аколіцы г. Слоніма, Гродзенская вобласць, Беларуская ССР, СССР, цяпер Беларусь) — савецкі афіцэр, разведчык, у гады Вялікай Айчыннай вайны удзельнік партызанскай барацьбы на Украіне і ў Беларусі, камандзір дыверсійна-разведвальнага атрада. Герой Савецкага Саюза (1945, пасмяротна), маёр.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў сяле Салагубіўка (руск.) (бел. Харкаўскай губерні Расійскай імперыі ў сялянскай сям’і. У 1933 годзе скончыў Прылуцкую аўтатрактарную школу. Працаваў трактарыстам, а потым аўтамеханікам ў Талаеўскай (укр.) (бел. МТС (руск.) (бел..

У Чырвонай арміі з 1936 года. Член ВКП (б) з 1939-га. У 1939 скончыў Кіеўскія курсы малодшых палітрукоў і быў прызначаны ў танкавую частку палітруком роты. Неўзабаве ён стаў камісарам танкавага батальёна. Удзельнічаў у фінскай кампаніі і, так званым польскім паходзе РСЧА^[1].

Скончыў Кіеўскае ваеннае танкавае вучылішча ў 1940 годзе.

У Вялікай Айчыннай вайне[правіць | правіць зыходнік]

З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны на фронце^[1] — у баявых частках Паўднёва-Заходняга фронту. Пасля расфарміравання часткі прызначаны інструктарам палітаддзела 26-й арміі (руск.) (бел.. Быў цяжка паранены падчас контрудару па білацаркоўскай групоўцы суперніка 19 чэрвеня 1941 года.

Пасля лячэння прызначаны ў разведвальны аддзел штаба Паўднёва-Заходняга фронту^[1]. Пасля курсу разведвальна-дыверсійнай падрыхтоўкі прызначаны на пасаду камандзіра разведвальнай групы, атрымаў аператыўны псеўданім «Кім». Група «Кіма» была выведзена ў тыл праціўніка па паветры ў ноч на 5 красавіка 1942 года^[2].

Група была дэсантавана ва ўрочышча ляснога масіву Арэі на мяжы Асцерскага (укр.) (бел. раёна (цяпер Казэлэцкі раён) Чарнігаўскай вобласці і Вышчадубечанскага (укр.) (бел. раёна (зараз Браварскі раён) Кіеўскай вобласці.

У маі ва ўрочышчы Арэі на адным з астравоў Выдры (укр.) (бел. група Гнедаша сустрэлася з партызанскім атрадам «Перамога» пад камандаваннем Сцяпана Яфімавіча Навуменкі. З таго часу і да верасня 1943 года група дзейнічала разам з партызанскім атрадам «Перамога» і ва ўзаемадзеянні з іншымі партызанскімі злучэннямі — атрадам імя Шчорса (камандзір Рыгор Збанацкі (руск.) (бел.), атрадам «За Бацькаўшчыну! (руск.) (бел.» (камандзір Іван Баўкун (руск.) (бел.), злучэннямі М. М. Таранушчанкі і К. А. Таранюка.

23 верасня 1943 года разведвальная група Гнедаша злучылася з войскамі Цэнтральнага фронту. За ўзорнае выкананне заданняў камандавання і праяўленую пры гэтым мужнасць ўсе разведчыкі групы былі ўдастоены урадавых узнагарод, а палітрук К. Гнедаш узнагароджаны ордэнам Чырвонага Сцяга.

В снежні 1943 на ўчастку 37-й гвардзейскай стралковай дывізіі (руск.) (бел. група капітана Гнедаша паўторна была выведзена ў тыл праціўніка. Пераадолеўшы больш за 250 кіламетраў па маршруце Карпыліўка (укр.) (бел., возера Чырвонае, Лунінец разведчыкі дабраліся ў цэнтральную частку Беларускага Палесся.

Група «Кіма» вяла разведку і дыверсійную працу у раёнах гарадоў Слуцк, Баранавічы, Кобрын, Асіповічы, Брэст — пушчаны пад адхон 21 эшалон з жывой сілай і тэхнікай праціўніка, знішчана 10 параходаў і 14 барж^[1]. Групай рэгулярна перадаваліся камандаванню звесткі аб суперніку, што садзейнічала паспяховаму фарсіраванню рэк Дзясна і Дняпро, падрыхтоўцы і правядзенні Беларускай наступальнай аперацыі^[1].

19 чэрвеня 1944 года група разведчыкаў каля Слоніма была акружаная карнікамі^[1]. Не жадаючы здавацца ў палон, Гнедаш падарваў сябе гранатай.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 24 сакавіка 1945 года «за ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецка-фашысцкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым мужнасць і гераізм» маёру Гнедашу Кузьме Савельевічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза (пасмяротна).

Пахаваны ў Слоніме Гродзенскай вобласці^[1].

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Медаль «Залатая Зорка» Героя Савецкага Саюза.
Ордэн Леніна.
Два ордэна Чырвонага Сцяга.

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

У горадзе Слоніме яго імем названая вуліца і пастаўлены помнік^[1].
На радзіме ўсталяваны бюст.
На доме, дзе ён жыў, і будынку школы, дзе вучыўся — мемарыяльныя дошкі.
У некалькіх населеных пунктах створаны музеі, прысвечаныя разведчыку.

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з Гнедаш Кузьма Савельевич // Белорусская ССР: Краткая энциклопедия в 5 т. (руск.) / Ред. колл.: П. У. Бровка и др. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. Биографический справочник. — С. 152—153. — 737 с. — 50 000 экз.
↑ Паводле іншых звестак 15 чэрвеня 1942 (Крыніца: А. С. Федотов, С. П. Романов, М. В. Сироткин. Разведчики в тылу врага) Архівавана 4 сакавіка 2016.

Литература[правіць | правіць зыходнік]

Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
В путешествие по Сумщине. — Харьков, 1979.
Гриченко И. Т., Головин Н. М. Подвиг. — Харьков: Прапор.
Гусев Борис. За три часа до рассвета. — Л., 1972.
Подвигом прославленные. — Киев, 1985.
Руднев С. В. Легендарный рейд. Дневник о Карпатском рейде. Письма. — Ужгород, 1967.
Украинская ССР в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг. — Киев, 1975. — Т. 2.
Федотов А. С., Романов С. П., Сироткин М. В. Разведчики в тылу врага. — М., 1963.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Кузьма Савельевіч Гнедаш на сайце «Героі краіны»

[БС-1] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з Гнедаш Кузьма Савельевич // Белорусская ССР: Краткая энциклопедия в 5 т. (руск.) / Ред. колл.: П. У. Бровка и др. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. Биографический справочник. — С. 152—153. — 737 с. — 50 000 экз.

[2] Паводле іншых звестак 15 чэрвеня 1942 (Крыніца: А. С. Федотов, С. П. Романов, М. В. Сироткин. Разведчики в тылу врага) Архівавана 4 сакавіка 2016.

[1]

[2]