Новы Двур (Сакульскі павет)
Вёска
| ||||||||||||||||||||
Но́вы Двор (польск.: Nowy Dwór) — вёска ў Польшчы, на рацэ Бобры. Цэнтр сельскай гміны Сакольскага павета Падляскага ваяводства. Насельніцтва на 2012 год — 625 чалавек. Знаходзіцца за 27 км на поўнач ад Саколкі, за 63 км на поўнач ад Беластоку.
Новы Двор — даўняе магдэбургскае горад гістарычнай Гродзеншчыны (частка Троччыны), на беларускай этнічнай тэрыторыі. Да нашага часу тут захаваўся касцёл Святога Яна Хрысціцеля, помнік архітэктуры XVI—XIX стагоддзяў.
Гісторыя
Вялікае Княства Літоўскае
Новы Двор заснавалі ў XV ст. як каралеўскі сталовы маёнтак Гродзенскай эканоміі. Ён уваходзіў у склад Гродзенскага павета Троцкага ваяводства. Паводле падання, у 1513 годзе з фундацыі вялікай княгіні Боны Сфорца тут збудавалі першы касцёл.
12 жніўня 1579 года кароль і вялікі князь Стэфан Батары надаў Новаму Двару Магдэбургскае права і герб: у срэбным полі залаты леў на чырвоным муры[1].
Пад уладай Расійскай імперыі
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе Новы Двор апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Гродзенскім павеце Гродзенскай губерні.
Найноўшы час
25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Новы Двор абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай I з'езду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР[2]. Згодна з Рыжскім мірным дагаворам 1921 года Новы Двор апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Гродзенскім павеце Беластоцкага ваяводства. У 1934 годзе статус паселішча панізілі да вёскі.
З пачаткам Другой сусветнай вайны 15 верасня 1939 года Новы Двор акупавалі войскі Трэцяга Рэйха, але праз тыдзень вёску перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбентропа. У лістападзе 1939 года Новы Двор увайшоў у склад БССР, у Беластоцкую вобласць. З чэрвеня 1941 да верасня 1944 года вёска зноў знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. 16 жніўня 1945 года ўлады СССР перадалі Кузніцу Польскай Народнай Рэспубліцы. У 1955 годзе ў Новым Двары збудавалі мураваную царкву.
Насельніцтва
Дэмаграфія
- XIX стагоддзе: ~1886 год — 1083 чал., з іх 445 каталікоў, 38 праваслаўных і 438 іўдзеяў[3]
- XXI стагоддзе: 2012 год — 625 чал.
Турыстычная інфармацыя
Славутасці
- Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (1547, 1877—1878)
- Могілкі: каталіцкія, праваслаўныя
- Царква Святога Мікалая (1955)
Асобы
- Станіслаў Грынкевіч (1902—1945) — беларускі грамадскі і палітычны дзеяч
- Францішак Грынкевіч (1884—1933) — беларускі каталіцкі дзеяч
- Янка Чарапук (пс. Змагар; 1896—1957) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч, арганізатар беларускага жыцця ў Чыкага
- Оскар Фабіян (1846—1899) — польскі матэматык і фізік
Зноскі
- ↑ Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5. С. 207.
- ↑ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002.— 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce (польск.). — Warszawa, 1884. S. 13.
Літаратура
- Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat (польск.). — Warszawa, 1886.
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Новы Двур (Сакульскі павет)
- Новы Двор на сайце Radzima.org