Іван Дзям’янавіч Рудчык

Іван Дзям’янавіч Рудчык
Іван Дзям’янавіч Рудчык
Дата нараджэння	7 (20) студзеня 1908
Месца нараджэння	Дабратычы[d], гміна Кодань, Бяльскі павет, Польшча;
Дата смерці	22 сакавіка 2000 (92 гады)
Месца смерці	Брэст, Брэсцкая вобласць, Беларусь;
Месца працы	БрДТУ;
Жанр	станковы жывапіс[d]
Вучоба	Віцебскае народнае мастацкае вучылішча; Маскоўскі дзяржаўны акадэмічны мастацкі інстытут імя В. І. Сурыкава[d];
Мастацкі кірунак	рэалізм
Член у	Беларускі саюз мастакоў;
Узнагароды	За заслугі ў выяўленчым мастацтве[d]

Iван Дзям’янавіч Рудчык (7 (20) студзеня 1908, в. Дабратычы, Бяла-Падляскі павет, Люблінскае ваяводства — 22 сакавіка 2000, Брэст) — беларускі жывапісец.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Iван Дзям’янавіч Рудчык нарадзіўся ў вёсцы Дабратычы Бяла-Падляскага павета Люблінскага ваяводства (Польшча; за 10 км ад Брэста). Украінец, з сялян. Атрымаў сярэднюю агульную адукацыю ў польскай школе^[1].

У дзяцінстве, калі ішла Першая сусветная вайна, у 1915 годзе эвакуіраваны з роднымі ў г. Благавешчанску ва Уфімскай губерні, адкуль сям’я вярнулася на радзіму ў 1919 годзе. З маленства ведаў сялянскую працу — дапамагаў бацькам, пасвіў кароў. У той жа час пачаў капіраваць розныя малюнкі з паштовак. Безумоўна, нейкі ўплыў на юнака аказаў родны дзядзька, які быў іканапісцам. У 1928−1929 гадах працаваў маляром на станцыі Брэст-Палескі^[1].

У 1930—1931 гадах праходзіў службу ў Войску Польскім. У 1931—1932 гадах вучыўся ў Кракаўскай школе прыгожых мастацтваў Альфрэда Тарлецкага. У 1932—1934 гадах працаваў прадаўцом у сельскім кааператыве. 1934—1935 гады правёў у польскай турме за прыналежнасць да КПЗБ. У 1935—1939 гадах ізноў працаваў маляром на станцыі Брэст-Палескі. Першая карціна маладога мастака «Пратэст вязняў КПЗБ» была прададзена ў 1936 годзе, а пакупніком стала Варшаўская міжнародная арганізацыя дапамогі пралетарыяту. Цяпер гэта карціна ў фондзе Брэсцкага абласнога краязнаўчага музея^[2].

Пасля далучэння Заходняй Беларусі да БССР працаваў у 1939—1940 гадах перакладчыкам Дзяржархіва НКУС. У 1940—1941 гадах інспектар у Брэсцкай абласной канторы нарыхтзбожжа. З 1940 года вучыўся ў Мінску. Калі выбухнула Вялікая Айчынная вайна, Iван Рудкоўскі з сям’ёй знаходзіўся ў Брэсце. У 1942—1943 гадах працаваў маляром у Брэсцкім рачным порце^[1]. У час вайны быў звязаны з падполлем, потым перайшоў у партызанскі атрад пад камандаваннем В. Чапігі. Выконваў баявыя заданні, удзельнічаў у выданні партызанскай газеты «Народныя мсціўцы», вёў дзённік партызанскага злучэння. З набліжэннем фронту ў красавіку 1944 года атрымаў заданне перайсці Буг і працягваць барацьбу на тэрыторыі Польшчы^[2].

Пасля вайны Iван Дзям’янавіч жыў у Брэсце. У 1945—1946 гадах працаваў цэнзарам на цэнтральнай пошце Брэста. У 1946—1968 гадах мастак Брэсцкіх мастацка-вытворчых майстэрняў, у творчай групе пры абласным Доме народнай творчасці побач з мастакамі Iванам Фяцісавым, Пятром Данеліяй, Мікалаем Аўсяннікавым, Васілём Шыкіным, Эдуардам Куфко, Мікалаем Чурабам^[2].

Вучыўся ў Віцебскім мастацкім тэхнікуме, Маскоўскім мастацкім інстытуце імя Сурыкава (у педагогаў У. Фаворскага і П. Паўлінава). Дыпломная работа — ілюстрацыя да рамана М. Астроўскага «Як гартавалася сталь» — была набыта Музеем выяўленчага мастацтва імя А. С. Пушкіна^[2].

З 1949 года — член Саюза мастакоў СССР. Адзін з заснавальнікаў філіяла Саюза мастакоў (1946), а потым — Брэсцкага абласнога аддзялення Саюза мастакоў БССР, нейкі час узначальваў абласную арганізацыю^[2].

Вёў педагагічную дзейнасць у Брэсцкім інжынерна-будаўнічым інстытуце^[2].

У мастацкіх выстаўках (абласных, рэспубліканскіх, усесаюзных) удзельнічаў з 1945 года. Таксама адбылося 15 персанальных выстаў, апошняя — да 90-годдзя жывапісца ў Брэсцкай выставачнай зале адкрыта 1 красавіка 1998 г^[2].

Памёр 22 сакавіка 2000 года^[2].

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Iван Рудчык працаваў у галіне станковага жывапісу (сюжэтна-тэматычная карціна, пейзаж, партрэт). Сярод твораў: «Гаворыць Масква» і «Пераход партызан» (1949), «Белавежская пушча» (1952), «Крывавы золак, 22 чэрвеня 1941 года» (1954), «Партызанскія агні» (1967), «Не забудзем!» і «Лясная крэпасць» (1974), «Ля сцен Брэсцкай крэпасці» (1976), «Лясныя волаты» (1978), «У вогненным кальцы» (1980), «Песні партызан» і «Раніца» (1982), «На мірных прасторах» (1985), «Хлябы Прыбужжа» (1986)^[2].

Творы Iвана Рудчыка адметныя выразнасцю каларыту, дэталізацыяй выявы. Палітра яго сціплая, гарманіруе з навакольнай прыродай, яму найлепш удаюцца лірычныя пейзажы. Iван Дзям’янавіч глядзеў на свет яснымі вачыма дзіцяці, быццам і не было ваеннага ліхалецця, цяжкіх пасляваенных гадоў. У яго быў унікальны вопыт жыцця ў мастацтве, скразной лініяй праз ягоную творчасць заўсёды праходзіла партызанская тэма^[2].

Нашае старэйшае пакаленне — рэалісты. I я глыбока перакананы, што менавіта гэты кірунак у выяўленчай творчасці найболшьш зразумелы народу. Хаця і кажуць, што мастацтва можа быць розным, я — супраць нерэалістычнага падыходу. Сярод моладзі ёсць таленавітыя жывапісцы, але я не заўсёды магу іх зразумець. Я не вораг новага, але іншы раз зашмат рамеснікаў, якія проста прэтэндуюць на выключнасць, не маючы для гэтага падставаў…^[2]