Гандрый Зэйлер: Розніца паміж версіямі

Гандрый Зэйлер
Гандрый Зэйлер
	н.-луж.: Handrij Zejler
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	1 лютага 1804
Месца нараджэння	Salzenforst/Słona Boršć[d], Баўтцэн, Германія;
Дата смерці	15 кастрычніка 1872 (68 гадоў)
Месца смерці	Лоза[d], раён Баўтцэн, Саксонія;
Пахаванне	Friedhof Lohsa[d];
Грамадзянства	Каралеўства Саксонія;
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, пісьменнік, будзіцелі
Мова твораў	лужыцкія мовы
Грамадская дзейнасць
Член у	Wendische Predigergesellschaft zu Leipzig[d]; Маціца серба-лужыцкая;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 22:40, 27 чэрвеня 2019

Га́ндрый Зэ́йлер (1 лютага 1804, Зальценфорст — 15 кастрычніка 1872, Лоза) — сорбскі паэт, актывіст, даследчык фальклору. Заклаў асновы літаратурнай лужицкай мовы.

Біяграфія

Гандрый Зейлер нарадзіўся ў Слонай Боршчы (Słona Boršć / Salzenforst), якая цяпер увайшла ў склад Будзішына (Бауцена). У 1818-1825 гг. вучыўся ў Будзішынскай гімназіі. Каталіцкі епіскап Франц Юрый Лок дапамог Зэйлеру паступіць у Лейпцыгскі універсітэт. Там ён навучаўся ў 1825-1829 гг. (на багаслоўскім факультэце). Будучы студэнтам, удзельнічаў у дзейнасці Сербалужыцкага прапаведніцкага таварыства. У супрацоўніцтве з Гендрыхам Крыгарам выдаваў рукапісны часопіс «Serbska nowina»^[2].

У падлеткавым узросце Зэйлер пісаў патрыятычныя песні на тэмы сорбскага (серба-лужицкого) фальклору. Адна з гэтых песень — «Цудоўная Лужыца» — праславілася пад музыку Корлы Аўгута Коцара (1845) і стала сорбскім нацыянальным гімнам. Той ж кампазітар напісаў музыку да іншага вядомага вершу Зейлера. Гэта — напісаны накшталт Мазуркі Дамброўскага, гімн Лужыца яшчэ не памерла.

Дзейнасць Зэйлера не абмяжоўвалася песнямі і гімнамі. У 1825 годзе Гандрый Зейлер ўступіў у шэрагі серба-лужыцкага студэнцкага брацтва «Сарабія». У 1826 г. Зейлер пазнаёміўся ў Лейпцыгу з. Ф. Палацким і С. Мілуцінавічам; пад іх уплывам захапіўся ідэяй славянскай узаемнасці і ўзяўся за вывучэнне славянскіх моў.

У 1830 годзе ён апублікаваў у нямецкай газеце Кароткую граматыку сорбскай мовы (Kurzgefasste Grammatik der Sorben-wendischen Sprache). Прымаў бачнае удзел у складанні слоўніка сербалужыцкай мовы, выдадзенага Пфулем (1857-66). Шэраг сваіх работ Зэйлер апублікаваў у часопісах у 1841-1848 гадоў, быў рэдактарам газеты Tydźenska Nowina. У 1841 годзе быў адным з ініцыятараў выдання літаратурнай газеты «Jutnička». У 1847 г. Зэйлер з'явіўся адным з заснавальнікаў Маціцы серба-лужыцкай, а затым супрацоўнічаў у яе «Часопісе». Менавіта ў гэты перыяд часу пачынаецца яго супрацоўніцтва з кампазітарам Коцарам, які стварае музычнае суправаджэнне ўсіх вершаў Зейлера.

Шматлікія працы Зэйлера, асабліва патрыятычныя песні, заснаваныя на казках і легендах сорбскага народа.

Памяць

Яго імем названая дзяржаўная прэмія Міністэрства навукі і мастацтва федэральнай зямлі Саксонія.

Зноскі

↑ ^а ^б Handrij Zejler // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Anett Brězanec, Abejcejowe knižki, Rozhlad, 09/ 2011

Літаратура

Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997, стр. 4, 61, 69 — 77, 80, 82 — 83, 85 — 96, 102—103, 105—106, 109—115, 120, 123, 125, 127, 139, 144, 162, 175, 193, ISBN 5-7576-0063-2
Handrij Zejler: Spěwaś njejsom zabył, Ludowe nakładnistwo Domowina Budyšyn, 1974, Na serbsku Łužycu, S.11
Ota Wićaz: Handrij Zejler a jeho doba, Nakład Domowiny w Budyšinje, 1955, S.54
Česko-lužicke styky v 1.polovině 19. století// Česko-lužický věstník, 2007, стр. 55

[_008ab30de17c88ca-1] а ^б Handrij Zejler // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[2] Anett Brězanec, Abejcejowe knižki, Rozhlad, 09/ 2011

[1]

[2]

@@ Радок 2: / Радок 2: @@
 [[Файл:Słona_Boršć_–_Handrij_Zejler.jpg|right|thumb|200px|Манумент Зейлеру ў Зальцэнфорсте]]
 [[Файл:Handrij_Zejler_Grabstätte.JPG|right|thumb|200px|Магіла Зейлера]]
-'''Га́ндрый Зе́йлер''' (1 лютага 1804, [[Зальцэнфорст]] — 15 кастрычніка 1872, [[Лоза (Германія)|Лоза]]) — [[Лужычане|сорбскі]] паэт, актывіст, даследчык фальклору. Заклаў асновы літаратурнай [[Лужыцкія мовы|лужицкай мовы]].
+'''Га́ндрый Зэ́йлер''' (1 лютага 1804, [[Зальценфорст]] — 15 кастрычніка 1872, [[Лоза (Германія)|Лоза]]) — [[Лужычане|сорбскі]] паэт, актывіст, даследчык фальклору. Заклаў асновы літаратурнай [[Лужыцкія мовы|лужицкай мовы]].
 == Біяграфія ==
-Гандрый Зейлер нарадзіўся ў Слонай Боршчы (Słona Boršć / Salzenforst), якая цяпер увайшла ў склад Будзішына ([[Баўтцэн|Бауцена]]). У 1818-1825 гг. вучыўся ў Будзішынскай гімназіі. Каталіцкі епіскап [[Франц Юрый Лок]] дапамог Зейлеру паступіць у [[Лейпцыгскі ўніверсітэт|Лейпцыгскі універсітэт]]. Там ён навучаўся ў 1825-1829 гг. (на багаслоўскім факультэце). Будучы студэнтам, удзельнічаў у дзейнасці [[Сербалужыцкае прапаведніцкае таварыства|Сербалужыцкага прапаведніцкага таварыства]]. У супрацоўніцтве з [[Гендрых Крыгар|Гендрыхам Крыгарам]] выдаваў рукапісны часопіс «Serbska nowina»<ref>Anett Brězanec, [http://www.rozhlad.de/nastawk_134.html Abejcejowe knižki], [[Rozhlad]], 09/ 2011</ref>.
+Гандрый Зейлер нарадзіўся ў Слонай Боршчы (Słona Boršć / Salzenforst), якая цяпер увайшла ў склад Будзішына ([[Баўтцэн|Бауцена]]). У 1818-1825 гг. вучыўся ў Будзішынскай гімназіі. Каталіцкі епіскап [[Франц Юрый Лок]] дапамог Зэйлеру паступіць у [[Лейпцыгскі ўніверсітэт|Лейпцыгскі універсітэт]]. Там ён навучаўся ў 1825-1829 гг. (на багаслоўскім факультэце). Будучы студэнтам, удзельнічаў у дзейнасці [[Сербалужыцкае прапаведніцкае таварыства|Сербалужыцкага прапаведніцкага таварыства]]. У супрацоўніцтве з [[Гендрых Крыгар|Гендрыхам Крыгарам]] выдаваў рукапісны часопіс «Serbska nowina»<ref>Anett Brězanec, [http://www.rozhlad.de/nastawk_134.html Abejcejowe knižki], [[Rozhlad]], 09/ 2011</ref>.
-У падлеткавым узросце Зейлер пісаў патрыятычныя песні на тэмы сорбскага (серба-лужицкого) фальклору. Адна з гэтых песень — «[[Гімн лужыцкіх сербаў|Цудоўная Лужыца]]» — праславілася пад музыку Корлы Аўгута Коцара (1845) і стала сорбскім нацыянальным гімнам. Той ж кампазітар напісаў музыку да іншага вядомага вершу Зейлера. Гэта — напісаны накшталт [[Гімн Польшчы|Мазуркі Дамброўскага]], гімн ''Лужыца яшчэ не памерла''.
+У падлеткавым узросце Зэйлер пісаў патрыятычныя песні на тэмы сорбскага (серба-лужицкого) фальклору. Адна з гэтых песень — «[[Гімн лужыцкіх сербаў|Цудоўная Лужыца]]» — праславілася пад музыку Корлы Аўгута Коцара (1845) і стала сорбскім нацыянальным гімнам. Той ж кампазітар напісаў музыку да іншага вядомага вершу Зейлера. Гэта — напісаны накшталт [[Гімн Польшчы|Мазуркі Дамброўскага]], гімн ''Лужыца яшчэ не памерла''.
-Дзейнасць Зейлера не абмяжоўвалася песнямі і гімнамі. У 1825 годзе Гандрый Зейлер ўступіў у шэрагі серба-лужыцкага студэнцкага брацтва «[[Сарабія]]». У 1826 г. Зейлер пазнаёміўся ў [[Лейпцыг|Лейпцыгу]] з. Ф. Палацким і [[Сіма Мілуцінавіч|С. Мілуцінавічам]]; пад іх уплывам захапіўся ідэяй славянскай узаемнасці і ўзяўся за вывучэнне славянскіх моў.
+Дзейнасць Зэйлера не абмяжоўвалася песнямі і гімнамі. У 1825 годзе Гандрый Зейлер ўступіў у шэрагі серба-лужыцкага студэнцкага брацтва «[[Сарабія]]». У 1826 г. Зейлер пазнаёміўся ў [[Лейпцыг|Лейпцыгу]] з. Ф. Палацким і [[Сіма Мілуцінавіч|С. Мілуцінавічам]]; пад іх уплывам захапіўся ідэяй славянскай узаемнасці і ўзяўся за вывучэнне славянскіх моў.
-У 1830 годзе ён апублікаваў у нямецкай газеце ''Кароткую граматыку сорбскай мовы (Kurzgefasste Grammatik der Sorben-wendischen Sprache)''. Прымаў бачнае удзел у складанні слоўніка сербалужыцкай мовы, выдадзенага Пфулем (1857-66). Шэраг сваіх работ Зейлер апублікаваў у часопісах у 1841-1848 гадоў, быў рэдактарам газеты ''[[Tydźenska Nowina]]''. У 1841 годзе быў адным з ініцыятараў выдання літаратурнай газеты «[[Jutnička]]». У 1847 г. Зейлер з'явіўся адным з заснавальнікаў [[Маціца серба-лужыцкая|Маціцы серба-лужыцкай]], а затым супрацоўнічаў у яе «Часопісе». Менавіта ў гэты перыяд часу пачынаецца яго супрацоўніцтва з кампазітарам Коцарам, які стварае музычнае суправаджэнне ўсіх вершаў Зейлера.
+У 1830 годзе ён апублікаваў у нямецкай газеце ''Кароткую граматыку сорбскай мовы (Kurzgefasste Grammatik der Sorben-wendischen Sprache)''. Прымаў бачнае удзел у складанні слоўніка сербалужыцкай мовы, выдадзенага Пфулем (1857-66). Шэраг сваіх работ Зэйлер апублікаваў у часопісах у 1841-1848 гадоў, быў рэдактарам газеты ''[[Tydźenska Nowina]]''. У 1841 годзе быў адным з ініцыятараў выдання літаратурнай газеты «[[Jutnička]]». У 1847 г. Зэйлер з'явіўся адным з заснавальнікаў [[Маціца серба-лужыцкая|Маціцы серба-лужыцкай]], а затым супрацоўнічаў у яе «Часопісе». Менавіта ў гэты перыяд часу пачынаецца яго супрацоўніцтва з кампазітарам Коцарам, які стварае музычнае суправаджэнне ўсіх вершаў Зейлера.
-Шматлікія працы Зейлера, асабліва патрыятычныя песні, заснаваныя на казках і легендах сорбскага народа.
+Шматлікія працы Зэйлера, асабліва патрыятычныя песні, заснаваныя на казках і легендах сорбскага народа.
 == Памяць ==
-* Яго імем названая [[Прэмія імя Гандрыя Зейлера|дзяржаўная прэмія]] Міністэрства навукі і мастацтва федэральнай зямлі Саксонія.
+* Яго імем названая [[Прэмія імя Гандрыя Зэйлера|дзяржаўная прэмія]] Міністэрства навукі і мастацтва федэральнай зямлі Саксонія.
 {{зноскі}}
@@ Радок 29: / Радок 29: @@
 {{Бібліяінфармацыя}}
-{{DEFAULTSORT:Зейлер}}
+{{DEFAULTSORT:Зэйлер}}
 [[Катэгорыя:Лужыцкамоўныя паэты]]