Афанасій (Мартас)

Афанасій
Адукацыя	Навагрудская беларуская гімназія Варшаўскі ўніверсітэт (1930)
Навуковая ступень	доктар багаслоўя[d] (1939)
Дзейнасць	праваслаўны святар, Eastern Orthodox monk, гісторык царквы
Месца працы	Pokrov monastery in Turkowice[d]
Нараджэнне	21 верасня 1904(1904-09-21) Завітая, Навагрудскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Смерць	3 лістапада 1983(1983-11-03) (79 гадоў) Буэнас-Айрэс, Аргенціна
Пахаванне	Holy Trinity Monastery[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Афанасій, свецкае імя Антон Вікенцьевіч Ма́ртас (8 верасня 1904 — 3 лістапада 1983, Буэнас-Айрэс) — праваслаўны манах і святар, епіскап Віцебскі і Полацкі, рэлігійны і культурна-грамадскі дзеяч, гісторык. Магістр багаслоўя (1933).

Біяграфія

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і Вікенція Мартаса. Скончыў Навагрудскую гімназію, у 1930 годзе багаслоўскі факультэт Варшаўскага ўніверсітэта. У 1933 годзе абараніў магістарскую дысертацыю з багаслоўя. На 2-м курсе ўніверсітэта пастрыгся ў манахі ў Пачаеўскай лаўры. Архімандрыт (1938). Служыў у мястэчку Кодзень на Падляшшы, рускай калоніі Благадатнае паблізу Варшавы, горадзе Валомін. Служыў святаром на Холмшчыне (з 1940).

Іерархі Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы: Мітрапаліт Панцеляймон (Ражноўскі), архіепіскап Філафей (Нарко), епіскап Афанасій (Мартас), архіепіскап Венедыкт (Бабкоўскі)

Епіскап Віцебскі і Полацкі (з 8.3.1942). Удзельнік Усебеларускага царкоўнага сабору (30.8—28.9.1942), на якім была абвешчана аўтакефалія беларускай праваслаўнай царквы. З 1944 года ў Германіі кіраваў прыходамі ў брытанскай зоне акупацыі. 6 мая 1946 года далучыўся, разам з іншымі беларускімі епіскапамі, да Рускай замежнай праваслаўнай царквы (РЗПЦ). З пачатку 1950-х гадоў архіепіскап РЗПЦ у Аргенціне, з 1970 года ў Аўстраліі (архіепіскап Сіднейскі і Новазеландскі). З 1971 года жыў у Аргенціне.

Пахаваны на царкоўных могілках пры рускім праваслаўным манастыры Св. Тройцы ў Джорданвілі, штат Нью-Ёрк.

Навуковая дзейнасць

Даследаваў гісторыю беларускага царкоўнага і рэлігійнага жыцця. Аўтар манаграфіі «Матырыялы да гісторыі Праваслаўнай Беларускай царквы» (Германія, 1947) і кнігі «Беларусь в исторической государственной и церковной жизни» (Буэнас-Айрэс, 1966; Мінск, 1990).

Літаратура

• Белая книга. Жизнь и деятельность архиепископа Афанасия (Мартоса). — Буэнос-Айрес: Общество почитателей Его Высокопреосвященства архиепископа Афанасия. — 1971
• К 50-летию монашеского пострига архиепископа Афанасия (по отрывкам из неизданной его книги «На ниве Христовой») // «Православная Русь». — 1978. — № 8. — С. 13-14
• Седляревич М. 40-летие архиерейского служения // «Православная Русь». — 1982. — № 5. — С. 11
• М. Т. Памяти архиепископа Афанасия // «Православная Русь». — 1983. — № 22. — С. 10
• Седляревич М. Памяти Архиепископа Афанасия // «Православная Русь». — 1983. — № 22. — С. 9-10
• Слово Преосвященного архиепископа Лавра, сказанное на отпевание Преосвященного архиепископа Афанасия // «Православная Русь». — 1983. — № 22. — С. 10
• Гарбінскі Ю. Беларускія рэлігійныя дзеячы XX стагоддзя. — Мінск-Мюнхен, 1999.
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.10: Малайзія — Мугараджы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0169-9 (Т. 10).
• Свящ. Феодор Кривонос, С. В. Силова, прот. Владимир Шленев. АФАНАСИЙ // Православная энциклопедия. — М.: Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2002. — Т. IV. — С. 12-13. — 752 с. — 39 000 экз. — ISBN 5-89572-009-9.
• Служение епископа Афанасия (Мартоса) // Корнилов А. А. На службе эмиграции. Духовенство лагеря перемещенных лиц Фишбек. — Нижний Новгород: НИЦ «Русское зарубежье». — 2004. — С. 27-32
• Кинстлер А. В., Корнилов А. А. Деятельность епископа Афанасия (Мартоса) во главе северогерманского викариатства (1946—1950 гг.) // Вестник ПСТГУ. Серия II: История. История Русской Православной Церкви. 2019. — Вып. 87. — С. 108—123
• Слесарев А. В. История переговоров с иерархом РПЦЗ архиепископом Афанасием (Мартосом) о возглавлении белорусских приходов в диаспоре (1959—1974 гг.) // Христианское чтение. — 2020. — № 5. — С. 158—178.