Анатоль Іванавіч Свірыдзёнак

Анатоль Іванавіч Свірыдзёнак
Дата нараджэння	7 ліпеня 1936(1936-07-07)
Месца нараджэння	Орша, БССР, СССР
Дата смерці	3 красавіка 2023(2023-04-03) (86 гадоў)
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	навуковец
Навуковая сфера	матэрыялазнаўства
Месца працы	Інстытут механікі металапалімерных сістэм імя У. А. Белага НАН Беларусі
Навуковая ступень	доктар тэхнічных навук (1976)
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	БелІІЧТ (1959)
Прэміі
Узнагароды

Анатоль Іванавіч Свірыдзёнак (7 ліпеня 1936, Орша, Віцебская вобласць — 3 красавіка 2023) — беларускі вучоны ў галіне матэрыялазнаўства. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1986; чл.-кар. з 1984), доктар тэхнічных навук (1976), прафесар (1981). 

Біяграфія

Нарадзіўся 7 ліпеня 1936 года ў Оршы.

Скончыў Беларускі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту (1959). З 1959 года — у Аддзеле механікі палімераў (з 1969 года — Інстытут механікі металапалімерных сістэм) АН БССР, з 1967 года — загадчык лабараторыі, з 1969 намеснік дырэктара па навуковай рабоце, у 1979—1982 гадах — в.а. дырэктара, з 1982 года — дырэктар інстытута, адначасова ў 1987—1992 гадах — член Прэзідыума АН БССР. У 1990—2006 гадах — дырэктар, з 2006 па 2020 гады — загадчык лабараторыі Навукова-даследчага цэнтра праблем рэсурсазберажэння НАН Беларусі. З 1991 года — галоўны рэдактар ​​часопіса «Трэнне і знос».

Памёр 3 красавіка 2023 года.

Навуковая дзейнасць

Работы ў галіне матэрыялазнаўства палімерных кампазітаў, трэння і зносу цвёрдых тэл. Распрацаваў навуковыя асновы стварэння кампазіцыйных матэрыялаў, метады кіравання структурай і фрыкцыйнымі ўласцівасцямі металапалімерных сістэм, метады і прыборы для даследавання паверхневых уласцівасцяў палімераў і кампазітаў на іх аснове. Сумесна з вучнямі правёў комплексныя даследаванні ўзаемасувязі структуры і уласцівасцяў кампазіцыйных матэрыялаў фрыкцыйнага прызначэння. Ініцыяваў развіццё ў Беларусі даследаванняў у галіне нанатрыбалогіі і біямеханікі ступні. Распрацоўваў метадалагічныя пытанні рэсурсазберажэння. Аўтар больш за 250 навуковых прац, у тым ліку 16 манаграфій, больш за 150 вынаходак. 

Асноўныя працы

• Зубчатые передачи из пластмасс. — Мн.: Наука и техника, 1965 (совм. с Белым В. А., Щербаковым С. В.).
• Трение полимеров. — М.: Наука, 1972 (в соавт.).
• Трение и износ на основе полимеров. / Академия наук Белорусской ССР, Институт механики металлополимерных систем. — Мн.: Наука и техника, 1976. (разам з У. А. Белым, М. І. Петракаўцом, В. Г. Саўкіным)
• Friction and wear in polymer-based materials. Oxford; New York: Pergamon Press, 1982 (with coauthors).
• Акустические и электрические методы в триботехнике. — Мн.: Наука и техника, 1987 (в соавт.).
• Материаловедение и конструкционные материалы. — Мн.: Высшая школа, 1989 (в соавт.).
• Механика дискретного фрикционного контакта. — Мн.: Навука і тэхніка, 1990 (совм. с Чижиком С. А., Петроковцом М. И.).
• Electrophysical Phenomena in the Tribology of Polymers. Amsterdam: Gordon and Breach Science Publ., 1999 (with A.F.Klimovich, V.N.Kestelman).
• Biomechanical Science in Belarus // Proc. 13th Conference of the European Society of Biomechanics. Wroclaw: Officina Wydawn. Polytechn., 2002.

Узнагароды

• Дзяржаўная прэмія БССР (1972) — за распрацоўку тэарэтычных асноў стварэння фрыкцыенным матэрыялаў і канструкцый з палімераў і металапалімераў і ўкараненне іх у народную гаспадарку.
• Ордэн Знак Пашаны (1981).

Літаратура

• Свірыдзёнак Анатоль Іванавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 263. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі

• Свірыдзёнак Анатоль Іванавіч на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»
• Анатоль Іванавіч Свірыдзёнак у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
• Акадэмікі: СВІРЫДЗЁНАК Анатолій Іванавіч // Сайт НАНБ
• Свірыдзёнак Анатолій Іванавіч // Сайт ГрДУ
• Інтэрв’ю газеле «Гродзенская праўда»