2023

	2023 год паводле тэм:
	З’явіліся · Зніклі · Нарадзіліся · Памерлі
	Культура і мастацтва
	Навука і тэхналогія
	Палітыка
	Спорт

Тысячагоддзе:	3 тысячагоддзе
Стагоддзі:	XX стагоддзе; XXI стагоддзе ; XXII стагоддзе;
Дзесяцігоддзі:	2000-я; 2010-я; 2020-я; 2030-я; 2040-я;
Гады:	2020; 2021; 2022; 2023; 2024; 2025; 2026;

2023 (дзве тысячы дваццаць трэці) год па грыгарыянскім календары — невысакосны год, які пачынаецца ў нядзелю. Гэта 2023-ці год нашай эры, 23-ці год 3-га тысячагоддзя, 23-ці год XXI стагоддзя, 3-ці год 3-га дзесяцігоддзя XXI стагоддзя, 4-ты год 2020-х гадоў.

Па рашэнні ААН 2023 год быў абвешчаны Міжнародным годам проса.^[1]

Падзеі[правіць | правіць зыходнік]

Студзень[правіць | правіць зыходнік]

1 студзеня:
- Уступленне Харватыі ў Шэнгенскую зону, пераход Харватыі на еўра.
- Луіс Інасіу Лула да Сілва заступіў на пасаду Прэзідэнта Бразіліі.
- Здзейснены тэракт у ваенным аэрапорце Кабула.
4 студзеня: Здзейснены тэракт у самалійскай акрузе Махаса.
8 студзеня
- Здарылася аўтобусная аварыя ў Гнібі (Сенегал).
- Выбухнулі масавыя пратэсты ў Бразіліі.
11 студзеня: Адбыўся збой сістэмы Федэральнага ўпраўлення грамадзянскай авіяцыі ЗША.
14 студзеня: Ракетны абстрэл Украіны, у Дняпры ракета трапіла ў шматпавярховы дом.
15 студзеня: У Покхары (Непал) пацярпеў крушэнне пасажырскі самалёт.
18 студзеня: Крушэнне верталёта ў горадзе Бравары Кіеўскай вобласці, загінула кіраўніцтва МУС Украіны.
19 студзеня: У Францыі пачалася забастоўка супраць павышэння пенсійнага ўзросту.
21 студзеня: Стральба ў Монтэрэй-Парк (ЗША).
22 студзеня: Завяршылася Зімовая Універсіяда ў Лэйк-Плэсідзе (ЗША).
27 студзеня:
- Здзейснены напад на пасольства Азербайджана ў Тэгеране.
- Тэракт у Іерусаліме.
28 студзеня: Некалькі беспілотнікаў атакавалі шэраг стратэгічных аб’ектаў Ірана.
29 студзеня: Сербскі тэнісіст Новак Джокавіч у дзясяты раз перамог у адзіночным разрадзе ў Адкрытым чэмпіянаце Аўстраліі.
30 студзеня: Здзейснены тэракт у мячэці ў Пешавары (Пакістан).

Люты[правіць | правіць зыходнік]

2 лютага: Камета C/2022 E3 (ZTF) дасягнула перыгея — найбліжэйшага пункта ад Зямлі.
3 лютага: Чыгуначная катастрофа ў Агая.
4 лютага: Амерыканскі знішчальнік F-22 збіў кітайскі аэрастат над Паўднёвай Каралінай.
6 лютага: Магутнае землетрасенне выклікала вялікія разбурэнні і чалавечыя ахвяры ў Турцыі і Сірыі.
7 лютага: Амерыканскі баскетбаліст Леброн Джэймс падняўся на першае месца ў гісторыі НБА паводле колькасці ачкоў за кар’еру.
17 лютага:
- Здзейснены напад на паліцэйскае ўпраўленне Карачы (Пакістан).
- Атрад баевікоў групоўкі «Ісламская дзяржава» здзейсніў атаку пад Эс-Сухнэ ў Сірыі.
19 лютага: Нарвежац Ёханес Тынес Бё выйграў сем медалёў на чэмпіянаце свету па біятлоне.
20 лютага:
- Прэзідэнт ЗША Джо Байдэн здзейсніў візіт у Кіеў і сустрэўся з Прэзідэнтам Украіны Уладзімірам Зяленскім.
- У Смалявіцкім раёне здарылася найбуйнейшае ДТЗ у гісторыі незалежнай Беларусі.
23 лютага: У заходняй частцы вострава Папуа паміж інданезійскімі ўладамі і папуасамі адбыліся вулічныя сутыкненні.
26 лютага: Ля Кратонэ (Італія) затанула лодка з мігрантамі.
27 лютага: Аргенцінец Ліянель Месі стаў уладальнікам узнагароды ФІФА найлепшаму футбалісту 2022 года.
28 лютага: У грэчаскай правінцыі Фесалія сутыкнуліся два цягнікі.

Сакавік[правіць | правіць зыходнік]

1 сакавіка: Адкрыта Вялікая кальцавая лінія Маскоўскага метрапалітэна.
3 сакавіка: У Мінску абвешчаны прысуд па справе «Вясны», нобелеўскі лаўрэат Алесь Бяляцкі прысуджаны да дзесяці гадоў зняволення.
9 сакавіка: У Гамбургу (Германія) адбыўся напад на Залу Царства Сведак Іеговы.
10 сакавіка:
- Усекітайскі сход народных прадстаўнікоў пераабраў Сі Цзіньпіна Старшынёй КНР на трэці тэрмін.
- Банк Silicon Valley Bank абвешчаны банкрутам.
- Іран і Саудаўская Аравія аднавілі двухбаковыя адносіны.
11 сакавіка: Амерыканка Мікаэла Шыфрын устанавіла рэкорд па перамогах на этапах Кубка свету па гарналыжным спорце.
14 сакавіка: Расійскія знішчальнікі Су-27 падчас сутыкнення ў Чорным моры пашкодзілі амерыканскі беспілотнік MQ-9 Reaper.
17 сакавіка: Міжнародны крымінальны суд выдаў ордэр на арышт расійскага прэзідэнта Уладзіміра Пуціна.
18 сакавіка: На тэрыторыю Эквадора і Перу абрынулася магутнае землетрасенне.
21 сакавіка: На тэрыторыю краін Цэнтральнай і Паўднёвай Азіі абрынулася магутнае землетрасенне.
24 сакавіка: На поўдні даліны ракі Місісіпі прайшлася серыя тарнада.
27 сакавіка: Прайшла агульнанацыянальная забастоўка ў Германіі.
28 сакавіка: Здзейснены напад на ісмаіліцкі цэнтр у Лісабоне.

Красавік[правіць | правіць зыходнік]

2 красавіка: Выбух у кафэ ў Санкт-Пецярбургу, загінуў Уладлен Татарскі, расійскі ваенны блогер-прапагандыст.
4 красавіка: Фінляндыя стала трыццаць першым членам НАТА.
13 красавіка: Абвешчана аб затрыманні супрацоўнікамі ФБР падазраванага па справе аб уцечцы сакрэтных дакументаў Пентагона.
15 красавіка:
- Замах на прэм’ер-міністра Японіі Фуміа Кісіда.
- У Судане пачаліся сутыкненні паміж урадавай арміяй і байцамі ваенізаваных фарміраванняў.
18 красавіка: У пекінскай бальніцы Чанфэн здарыўся пажар, які прывёў да гібелі людзей.
19 красавіка: Цісканіна ў Сане (Емен) прывяла да чалавечых ахвяр.
20 красавіка: Адбылося сонечнае зацьменне, поўная фаза якога назіралася ў акваторыі Індыйскага і Ціхага акіянаў і дасягнула максімума ва Усходнім Тыморы

Май[правіць | правіць зыходнік]

1 мая: Бельгіец Лука Брэсэль атрымаў перамогу ў фінале чэмпіянату свету па снукеры.
3 мая: Здзейснена масавае забойства ў бялградскай школе імя Уладзіслава Рыбнікара.
5 мая: Сусветная арганізацыя аховы здароўя аб’явіла аб завяршэнні дзеяння рэжыма надзвычайнай сітуацыі па COVID-19.
6 мая: У Вэстмінстэрскім абацтве Лондана адбылася каранацыя Карла III.
11 мая:
- Мінскі гарадскі суд прысудзіў Паўла Белавуса да трынаццаці гадоў зняволення.
- Беларуская федэрацыя футбола пазбавіла салігорскі «Шахцёр» чэмпіёнства 2022 года.
12 мая: Распачаўся Чэмпіянат свету па хакеі з шайбай 2023 ў Латвіі і Фінляндыі.
13 мая: Фінал конкурса «Еўрабачанне» ў Ліверпулі, перамогу атрымала прадстаўніца Швецыі Ларын з песняй «Tattoo^[en]».
16 мая: серыя паводак абрынулася на рэгіён Эмілія-Раманья ў Італіі.
24 мая: Архірэйскі сабор Праваслаўнай Царквы Украіны вырашыў ажыццявіць пераход на новаюліянскі каляндар, пачынаючы з 1 верасня.
27 мая: Адбыліся сутыкненні на мяжы Афганістана і Ірана.
28 мая:
- «Тарпеда-БелАЗ» атрымала перамогу ў фінале Кубка Беларусі па футболе.
- Рэджэп Таіп Эрдаган перамог на прэзідэнцкіх выбарах у Турцыі.
- Чэмпіянат свету па хакеі завяршыўся перамогай зборнай Канады.

Чэрвень[правіць | правіць зыходнік]

2 чэрвеня: Здарылася сутыкненне цягнікоў у штаце Адыша На ўсходзе Індыі, якое прывяло да шматлікіх ахвяр.
6 чэрвеня:
- У час баявых дзеянняў разбурана Кахоўская ГЭС на Дняпры ва Украіне, што выклікала гуманітарную і экалагічную катастрофу.
- Кітайскія снукерысты Лян Вэньбо і Лі Хан пажыццёва дыскваліфікаваныя па абвінавачанні ў датычнасці да арганізацыі дагаварных матчаў.
7 чэрвеня: Здарыўся выбух на Светлагорскім цэлюлозна-кардонным камбінаце, які прывёў да чалавечых ахвяр.
9 чэрвеня: У джунглях Калумбіі знойдзены чацвёра дзяцей, якія самастойна выжылі пасля авіякатастрофы 1 мая.
10 чэрвеня:
- Польская тэнісістка Іга Свёнтак стала трохразовай пераможцай Адкрытага чэмпіянату Францыі.
- Англійскі футбольны клуб «Манчэстэр Сіці» атрымаў перамогу ў фінале Лігі чэмпіёнаў УЕФА.
11 чэрвеня: сербскі тэнісіст Новак Джокавіч выйграў Адкрыты чэмпіянат Францыі, здабыўшы дваццаць трэці тытул Вялікага шлема.
12 чэрвеня: На рацэ Нігер у Нігерыі перавярнулася драўлянае судна.
14 чэрвеня: Крушэнне лодкі з мігрантамі ля берагоў Грэцыі прывяло да шматлікіх ахвяр.
16 чэрвеня: Джыхадзісты атакавалі школу на захадзе Уганды.
18 чэрвеня: Падчас апускання да месца крушэння лайнера «Тытанік» знік падводны апарат з людзьмі на борце.
21 чэрвеня: У Кракаве (Польшча) адкрыліся III Еўрапейскія гульні.
23 чэрвеня: ПВК «Вагнер» учыніла ўзброены мяцеж у Расіі.
27 чэрвеня:
- Апошняя завершаная карціна Густава Клімта «Дама з веерам» прададзена на лонданскім аўкцыёне за рэкордную для Еўропы суму.
- Масавыя беспарадкі ў Францыі пачаліся пасля забойства паліцэйскім сямнаццацігадовага падлетка.

Ліпень[правіць | правіць зыходнік]

Полымя ляснога пажару, рэгіён Атыка, Грэцыя, 18 ліпеня.

2 ліпеня: У Кракаве (Польшча) завяршыліся III Еўрапейскія гульні.
3 ліпеня: Ізраіль пачаў ваенную аперацыю ў палесцінскім лагеры Джэнін на Заходнім беразе ракі Іардан.
6 ліпеня:
- Запрацаваў сэрвіс мікраблогаў і сацыяльная сетка «Threads» кампаніі «Meta Platforms».
- У шэрагу рэгіёнаў свету назіралася анамальная гарачыня, зафіксаваны рэкорд з сярэдняй тэмпературай паветра на Зямлі 17,23 °C.
9 ліпеня:
- Еўрапейскі саюз і Новая Зеландыя падпісалі пагадненне аб узаемным свабодным гандлі.
- Дзеючы кіраўнік дзяржавы Шаўкат Мірзіяеў атрымаў перамогу на датэрміновых прэзідэнцкіх выбарах ва Узбекістане.
14 ліпеня: У Галівудзе пачалася забастоўка прафсаюза акцёраў SAG-AFTRA.
17 ліпеня:
- Учынена атака на Крымскі мост.
- Грэцыю ахапілі шматлікія лясныя пажары.
21 ліпеня: У шырокі пракат выйшлі фільмы «Барбі» і «Апенгеймер^[en]».
25 ліпеня: Ван І прызначаны на пасаду міністра замежных спарў КНР.
26 ліпеня: Прэзідэнт Нігера Махамед Базум зрынуты ў выніку ваеннага перавароту.
28 ліпеня: НАСА паведаміла аб страце сувязі з касмічным апаратам «Вояджэр-2».

Жнівень[правіць | правіць зыходнік]

3 жніўня: Апоўзень у Шові (Грузія).
4 жніўня: Расійскі палітык Аляксей Навальны прысуджаны да 19 гадоў пазбаўлення волі па справе аб стварэнні экстрэмісцкай супольнасці.
6 жніўня: Здарылася чыгуначная катастрофа пад Навабшахам (Пакістан).
5 жніўня: Былы прэм’ер-міністр Пакістана Імран Хан прысуджаны да турэмнага зняволення.
8-9 жніўня: Лясныя пажары на Гаваях, практычна цалкам знішчаны горад Лахайна на востраве Маўі.
14 жніўня:
- Выбух на АЗС у Махачкале (Расія) прывёў да чалавечых ахвяр.
- У Мінску завяршыліся II Гульні краін СНД.
17 жніўня: Выйшла завяршальная частка трылогіі Алега Грушэцкага «Рыцар Янка і каралеўна Мілана».
19 жніўня: Аб паверхню Месяца разбілася расійская міжпланетная аўтаматычная станцыя «Луна-25».
22 жніўня: Афрыканскі саюз прыпыніў членства Нігера ў арганізацыі на фоне палітычнага крызіса.
23 жніўня:
- Спускальны модуль індыйскай місіі «Чандраян-3» здзейсніў пасадку на паверхні Месяца.
- У выніку крушэння самалёта ў Цвярской вобласці загінуў кіраўнік ПВК «Вагнер» Яўген Прыгожын.
- Прэс-служба Універсітэта Каліфорніі ў Санта-Крус заявіла, што навукоўцы цалкам расшыфравалі структуру Y-храмасомы чалавека.
27 жніўня: Завяршыўся чэмпіянат свету па лёгкай атлетыцы ў Будапешце.
30 жніўня: Ваенны пераварот у Габоне, зрынуты прэзідэнт Алі бен Бонга Андзімба.
31 жніўня: Адбыўся буйны пажар у Яганэсбургу.

Верасень[правіць | правіць зыходнік]

8 верасня: Землетрасенне ў Марока выклікала катастрафічныя разбурэнні і прывяло да шматлікіх чалавечых ахвяр.
4—12 верасня: На паўднёва-ўсходнюю Еўропу і Паўночную Афрыку абрынуўся шторм «Даніэль».
9 верасня: Завяршыўся 80-ы Венецыянскі кінафестываль, «Залатога льва» атрымаў фільм «Бедныя-няшчасныя» рэжысёра Ёргаса Ланцімаса.
10 верасня: Сербскі тэнісіст Новак Джокавіч выйграў Адкрыты чэмпіянат ЗША, здабыўшы дваццаць чацвёрты тытул Вялікага шлема.
12 верасня: Буйны пажар у Ханоі (В’етнам).
13 верасня: Нанесены ракетны ўдар па суднарамонтным заводзе імя Арджанікідзэ ў Севастопалі.
15 верасня: У Латвіі зацверджаны ўрад пад кіраўніцтвам Эвікі Сіліні.
19 верасня: Азербайджан пачаў ваенную аперацыю ў Нагорным Карабаху.
22 верасня: Атакаваны ракетамі штаб Чаарнаморскага флоту Расіі ў Севастопалі.
25 верасня: Выбух на АЗС у Сцепанакерце.
26 верасня: Пажар на вяселлі ў іракскім Каракошы.
27 верасня: Завершана забастоўка Гільдыі сцэнарыстаў ЗША.
28 верасня: Прэзідэнт непрызнанай Нагорна-Карабахскай Рэспублікі Самвел Шахрамян падпісаў указ аб спыненні існавання дзяржавы з 1 студзеня 2024 года^[2].
29 верасня: Тэракт у акрузе Мастунг (Пакістан).

Кастрычнік[правіць | правіць зыходнік]

3 кастрычніка: У Венецыі адбылося буйное ДТЗ, калі аўтобус упаў на чыгунку і загарэўся.
5 кастрычніка:
- Беспілотнікі атакавалі Ваенную акадэмію Хомса (Сірыя).
- ВПС ЗША Збілі турэцкі дрон у ваколіцах сірыйскай вёскі Тэль-Бейдар.
- Лаўрэатам Нобелеўскай прэміі па літаратуры стаў нарвежскі празаік і драматург Юн Фосэ.
6 кастрычніка: Нобелеўскай прэміі міру ўдастоена іранская праваабаронца Наргіз Махамадзі.
7 кастрычніка:
- Нападзенне ХАМАС на Ізраіль, адбылося наземнае ўварванне палесцінскіх баевікоў з Сектара Газа.
- У афганскай правінцыі Герат здарылася катастрафічнае землетрасенне.
- Нідэрландскі аўтагоншчык Макс Верстапен трэці раз запар стаў чэмпіёнам свету ў класе «Формула-1».
8 кастрычніка: Кеніец Келвін Кіптум на Чыкагскім марафоне ўсталяваў сусветны рэкорд.
14 кастрычніка: Кольцападобнае сонечнае зацьменне назіралася ў Паўночнай і Паўднёвай Амерыцы.
19 кастрычніка: Лаўрэатамі Прэміі імя Андрэя Сахарава сталі Махса Аміні і іранскі рух «Жанчына, жыццё, свабода».
25 кастрычніка:
- Прызначаны новы ўрад Славакіі на чале з прэм’ер-міністрам Робертам Фіца.
- Стральба ў Льюістане (штат Мэн, ЗША), здзейснена масавае забойства.
28 кастрычніка: На шахце імя Кастэнкі ў Карагандзінскай вобласці (Казахстан) адбыўся пажар.
29 кастрычніка: На мексіканскі горад Акапулька абрынуўся ўраган Оціс, самы моцны трапічны цыклон у Заходнім паўшар’і Зямлі з пачатку метэаназіранняў.
30 кастрычніка: Футбольную ўзнагароду «Залаты мяч» у восьмы раз атрымаў аргенцінец Ліянель Месі.

Лістапад[правіць | правіць зыходнік]

2 лістапада: Адбыўся рэліз песні «Now and Then» «The Beatles».
3 лістапада: Землетрасенне ў Непале выклікала разбурэнні і гібель людзей.
4 лістапада: Атакаваны ракетамі суднабудаўнічы завод у Керчы.
8 лістапада:
- Здзейснена разня ў Ардамата на паўднёвым захадзе Судана, большасць ахвяр яе былі этнічнымі масалітамі.
- Прафсаюз галівудскіх акцёраў SAG-AFTRA абвясціў аб заканчэнні забастоўкі.
16 лістапада:
- Парламент Іспаніі ў трэці раз абраў Педра Санчэса на пасаду прэм’ер-міністра.
- Зборная Францыі па футболе перайграла каманду Гібралтара з лікам 14:0, гэта стала найбуйнейшай перамогай у адборачных турнірах да чэмпіянатаў Еўропы.
19 лістапада:
- Хаўер Мілей атрымаў перамогу на прэзідэнцкіх выбарах у Аргенціне.
- Сербскі тэнісіст Новак Джокавіч у сёмы раз выйграў Выніковы турнір ATP.
25 лістапада: Галоўны прыз літаратурнай прэміі імя Ежы Гедройца атрымала Ганна Кандрацюк з кнігай «У прысценку старога лесу. Гісторыі людзей з Белавежскай пушчы».