Баль-маскарад (опера)

Баль-маскарад
італ.: Un ballo in maschera
Кампазітар	Джузэпэ Вердзі
Лібрэтыст	Антоніа Сома[d]
Мова лібрэта	італьянская мова
Крыніца сюжэту	Густаў ІІІ
Жанр	опера
Першая пастаноўка	17 лютага 1859 і 1857
Месца першай пастаноўкі	Рым і Тэатр Тардынона[d]
Месца дзеяння	Бостан
Медыяфайлы на Вікісховішчы

«Баль-маскарад» — опера ў трох дзеях Джузэпэ Вердзі.

Прэм'ера адбылася ў Рыме 17 лютага 1859 года. Сюжэт оперы спачатку быў заснаваны на гісторыі забойства караля Швецыі Густава III, але быў моцна зменены па патрабаванні тагачаснай цэнзуры. Сёння пры многіх пастаноўках выкарыстоўваюцца першапачатковыя шведскія імёны.

Персанажы

• Рычард, граф Уорык, губернатар Бостана (першапачаткова — Густаў ІІІ, кароль Швецыі), тэнар
• Амелія, жонка Рэната, сапрана
• Рэната, муж Амеліі, сакратар Рычарда (у "шведскім" варыянце лібрэта — граф Анкарстром), барытон
• Оскар, паж, сапрана
• Ульрыка (швед. мадам Арвідсан), чараўніца, кантральта
• Суддзя, тэнар
• Сільван (швед. Хрысціян), бас
• Сэмюэль (швед. граф Рыбінг), бас
• Том (швед. граф Горн), бас

Сюжэт

Падзеі адбываюцца ў Бостане ў канцы XVIII стагоддзя (або, паводле першаснай ідэі аўтара, — у Швецыі ў 1792 годзе).

Дзея I

Раніца. Рычард, губернатар штата Масачусетс, прымае наведвальнікаў, сярод іх - ворагі Рычарда: Сэмюэль і Том, чыё незадаволенае нараканне змешваецца з усеагульным усхваленнем губернатара. Паж Оскар прыносіць Рычарду спіс запрошаных на баль, які мусіць адбыцца ў хуткім часе. Сярод запрошаных і Амелія, жонка сакратара і сябра губернатара крэола Рэната, у якую ён таемна закаханы. Рэната паведамляе Рычарду, што Сэмюэль і Том рыхтуюць змову, якая пагражае жыццю губернатара. Затым яны, а таксама Оскар і суддзя адпраўляюцца ў масках да негрыцянкі Ульрыкі, услаўленай чараўніцы.

Ульрыка чаруе ў сваім доме. З’яўляецца Рычард у строі рыбака, але ў гэты момант Сільвана, слуга Амеліі, просіць прыняць яго спадарыню. Ульрыка застаецца з ёй сам-насам. Рычард, схаваўшыся, чуе іх размову. Амелія прызнаецца, што закахана і просіць даць ёй зелле, якое вылечыла б яе ад кахання. Чараўніца загадвае Амеліі пайсці ўначы на ​​пустку, дзе здзяйсняюцца пакаранні смерцю, і сабраць там чароўную траву. Як толькі маладая жанчына сыходзіць, Рычард просіць Ульрыку прадказаць яму лёс. Ульрыка кажа, што ён памрэ ад рукі сябра. Рычард настроены скептычна. Ульрыка папярэджвае яго, што яго забойцам стане той, хто першым пацісне яго руку. Гэтым чалавекам аказваецца Рэната, і ўсе пераконваюцца ў ілжывасці яе прадказанняў.

Дзея II

Ноч. Пустыннае поле ў ваколіцах горада. Месяц асвятляе сілуэты шыбеніц. Прыйшла Амелія. Яна закахана ў Рычарда, і думка аб расстанні з ім для яе невыносная. З’яўляецца Рычард і прызнаецца ёй у каханні. З захапленнем ён даведаецца, што Амелія таксама кахае яго. Іх ідылію парушае нечаканы прыход Рэната: ён папярэджвае губернатара аб блізкай небяспецы. Рычард просіць паклапаціцца аб яго даме, якая схавала твар пад вэлюмам, і бяжыць. Рэната заступае дарогу змоўшчыкам, Амелія, прыйшоўшы да яго на дапамогу, выпадкова адкрывае свой твар. Сэмюэль і Том смяюцца над Рэната. Ён жа, апантаны прагай помсты, дамаўляецца з імі аб сустрэчы, маючы намер удзельнічаць у змове.

Дзея III

Кабінет у доме Рэната. У глыбіні - партрэт Рычарда ва ўвесь рост. Рэната пагражае Амеліі смерцю, яна просіць дазволіць ёй у апошні раз абняць сына. Муж разумее, што павінен помсціць не ёй, а сябру-здрадніку і з горыччу звяртаецца да партрэта. Прыходзяць Сэмюэль і Том і разам з Рэната вырашаюць рабиць лёсаванне, каму забіць графа. Рэната прымушае Амелію дастаць паперу з імем меркаванага забойцы: і аказваецца яе муж. Забойства павінна адбыцца падчас балю-маскараду, і змоўшчыкі ўжо прадчуваюць перамогу.

Кабінет Рычарда. Ён падпісвае ўказ, па якім Рэната і яго жонка павінны пераехаць у Англію. Сумныя прадчуванні ўціскаюць яго душу, калі ён думае пра Амелію.

Баль. Рычард спяшаецца ўбачыць каханую. Змяшаўшыся з натоўпам гасцей, Рэната пытае ў Оскара, пад якой маскай схаваўся Рычард. Амелія папярэджвае яго аб небяспецы, абодва зноў ахоплены страсцю. Рычард паведамляе Амеліі аб маючым адбыцца расстанні. Калі ён развітваецца з ёй, Рэната наносіць яму смяротны ўдар. Сярод усеагульнага замяшання Рычард апраўдвае Амелію. Ён памірае, дараваўшы сваіх забойцаў.