Вілейскі пахаваны выступ

Тэктанічныя структуры Беларусі

Вілейскі пахаваны выступ — тэктанічная структура, паўночна-ўсходняя перыклінальная частка Беларускай антэклізы.

Размешчана на поўначы Мінскай і на захадзе Віцебскай абласцей. Мае форму роўнастаронняга прамавугольнага трохвугольніка з шырынёй старон каля 200 км, па ізагіпсе паверхні фундамента -600 м. На паўднёвым захадзе Вілейскі пахаваны выступ аддзелены ад Валожынскага грабена. Паўночна-заходні схіл выступа пераходзіць у Прыбалтыйскую монакліналь на мяжы з паўднёва-ўсходнім крылом Балтыйскай сінеклізы, усходні — паўднёва-ўсходні схіл — у Прыаршанскую монакліналь на сучляненні з паўночна-заходнім крылом Аршанскай упадзіны.

Паверхня фундамента ў межах Вілейскага пахаванага выступу спадзіста апускаецца з паўднёвага захаду на паўночны ўсход у напрамку Маладзечна — Докшыцы — Полацк ад -0,2 да -0,6 км, найбольш стромка — у бок Аршанскай упадзіны. Платформавы чахол складзены пераважна з адкладаў венду, сярэдняга дэвону і з антрапагенавых утварэнняў. Магутнасць платформавага чахла ад 300 да 700 м. Найбольшую магутнасць маюць адклады венду, якія звычайна залягаюць непасрэдна на фундаменце. Нахіл паверхні вендскіх адкдладаў згодны з нахілам паверхні фундамента.

Узрост залажэння ўсходняга — паўднёва-ўсходняга схілу Вілейскага пахаванага выступу сярэднерыфейскі, паўночна заходняга — каледонскі, канчатковае фарміраванне структуры звязана з тэктанічнымі рухамі герцынскай эпохі тэктагенезу.

Літаратура

• Шкуратаў У. Вілейскі пахаваны выступ // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.