Віленская харугва

Паспалітае рушэнне Віленскага ваяводства
сцяг апалчэння (рэканструкцыя)
Зацверджаны	1566
Прапорцыя
адваротны бок

Харугва ваяводства на паштоўцы 1918 года.

Віленская харугва, або харугва Віленскага ваяводства (польск.: Chorągiew wileńska) — геральдычны сцяг паспалітага рушэння Віленскага ваяводства Вялікага княства Літоўскага.

Апісанне

Харугва ўяўляла сабой двухбаковае прамавугольнае палотнішча чырвонага колеру ў «трыццаці і пяці локцяў» з дзвюма касіцамі.

На пярэднім баку выяўлены герб Вялікага княства Літоўскага — «Пагоня» на белым шчыце, на адваротным — «Калюмны».

«Пагоня» ў гербоўніку Каспера Нясецкага (1728) апісана наступным чынам:

Муж збройны ў шышаку на белым кані, бегам быццам пушчаным, сядло на ім і чапрак чырвоны, аж да капытоў конскіх распасцёрты, з траякімі залатымі махрамі, у полі таксама чырвоным; у правай руцэ меч аголены, узняты ўверх, быццам для ўдару трымае; а злева, дакладней, на плячы яго шчыт, з двума залатымі крыжамі ў адзін злучанымі.

Арыгінальны тэкст (польск.)  

Mąż zbrojay w szyszaku na białym koniu, do biegu niby zapędzonym, siodło na nim i czaprak czerwony, aż do kopyt końskich rozwlekły, z trojaką złotą frandzłą, w polu także czerwonym; w prawej ręce miecz goły wyniesiony w górę, jakby do cięcia trzyma; w lewej zaś, czyli raczej na barku jego tarcza, ze dwiema krzyżami złotemi w jeden spojonemi.

Б. Кёне ўдакладняе, што тым часам шчыт ў вершніка быў чырвонага колеру.

Гісторыя

Паводле адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў ваяводства сталі і ваеннымі акругамі, якія фармавалі тэрытарыяльнае воінскае падраздзяленне — частку войска, «пры якой ёсць харугва (сцяг) або значок».

Для яўнага адрознення ад каронных і пазначэння належнасці ваяводстваў да Вялікага княства Літоўскага, Статутам 1566 года было вызначана, што ўсе ваяводскія харугвы на пярэднім баку маюць выяву вялікакняжацкага герба «Пагоні». У 1564—1566 гадах усе ваяводствы атрымалі харугвы адзінага ўзору з дзяржаўнага скарбу. Вялікая харугва ваяводства ўяўляла сабой аднакаляровае прамавугольнае палотнішча ў «трыццаці і пяці локцяў» даўжынёй з дзвюма касіцамі.

Барташ Папроцкі паведамляе, што ў яго час (1584) Віленскае ваяводства ўжывала тры гербы:

Віленскае [ваяводства] ўжывае [гербы:] мужа на кані белым у чырвоным полі, мядзведзя чорнага ў полі зялёным, і калюмны на чырвоным.

Арыгінальны тэкст (польск.)  

Wileńskie używa męża na koniu białym w czerwonem polu, niedżwiedzia czarnego w polu zielonem, i kolumny na czerwonem.

Падобныя харугвы мелі ўсе паветы Віленскага ваяводства, толькі павятовыя харугвы былі з адной касіцай.

Характэрнай рысай было выяўленне павятовага або ваяводскага герба разам з надпісам пра тэрытарыяльную належнасць харугвы.

Захавалася цэнтральная частка Троцкай харугвы часоў рэчыпаспалітаўска-маскоўскай вайны 1609—1618 гадоў, на якой пазначана імя караля і вялікага князя Жыгімонта Вазы — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae magnus dux Lithuaniae.