Гаспар-Гюстаў дэ Карыяліс

Гаспар-Гюстаў Карыяліс
Гаспар-Гюстаў Карыяліс
	Gaspard-Gustave de Coriolis
Дата нараджэння	21 мая 1792[…]
Месца нараджэння	Парыж, дэпартамент Сена, Францыя;
Дата смерці	19 верасня 1843[…] (51 год)
Месца смерці	Парыж, дэпартамент Сена, Францыя;
Месца пахавання	могілкі Манпарнас;
Грамадзянства	Францыя;
Род дзейнасці	матэматык, фізік, інжынер у цывільным будаўніцтве, інжынер, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	матэматыка, фізіка
Месца працы	Політэхнічная школа[d]; Нацыянальная школа мастоў і дарог[d]; Цэнтральная школа Парыжа[d]; Політэхнічная школа[d];
Альма-матар	Нацыянальная школа мастоў і дарог[d] (красавік 1811); Політэхнічная школа[d] (1810);
Вядомы як	сіла Карыяліса, ; тэарэма Карыяліса
Член у	Парыжскае філаматычнае таварыства[d]; Французская акадэмія навук; Турынская акадэмія навук[d];
Узнагароды	Французская акадэмія навук (28 студзеня 1836) 72 names on the Eiffel Tower[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гаспар-Гюстаў дэ Карыялі́с (фр.: Gaspard-Gustave de Coriolis; 21 мая 1792— 19 верасня 1843) — французскі матэматык, інжынер і навуковец. Больш за ўсё вядомы працай, прысвечанай вывучэнню эфекту Карыяліса. Таксама вядомы тэарэмай аб паскарэннях у абсалютным і адносным рухах, званай тэарэма Карыяліса.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Скончыўшы Політэхнічную школу (1808), а затым (1812) Школу мастоў і дарог (фр.),ён некаторы час працаваў на будоўлях.

З 1816 года пачаў выкладаць у Політэхнічнай школе, дзе неўзабаве стаў прафесарам, а затым дырэктарам вучэбнай часткі школы. У 1829 годзе Гаспар-Гюстаў Карыяліс стаў прафесарам Школы мастацтваў (фр.).

28 студзеня 1836 года становіцца членам Парыжскай Акадэміі Навук.

Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

З яго твораў найбольш вядомыя:

«Calcul de l'effets des machines»,
«Traité de mécanique des corps solides»
«Théorie mathématique du jeu de billard»

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

Спіс найвялікшых вучоных Францыі, змешчаны на першым паверсе Эйфелевай вежы;
Кратар на Месяцы
Канадскае навукова-даследчае судна (англ.)

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Сіла Карыяліса
Параметр Карыяліса
Карыялісавы расходамеры

Зноскі

↑ ^а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #117698660 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^а ^б MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #117698660 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 11 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^а ^б ^в www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>
↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #117698660 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ https://cths.fr/an/savant.php?id=124339
↑ https://www.universalis.fr/encyclopedie/le-mystere-coriolis/
↑ https://philomathique.paris/

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Карыяліс Гаспар-Гюстаў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).
Кориолис // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

[_02d4aac692895ad7-1] а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #117698660 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_83bf80f1fb52d8a4-2] а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[_b3cc733bc8e1f161-3] а ^б MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[_a7e1701865632d0d-4] Deutsche Nationalbibliothek Record #117698660 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 11 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_6e236b839d85ffe8-5] а ^б ^в www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>

[_f166c0267b7d6d83-6] Deutsche Nationalbibliothek Record #117698660 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_824c7024e4a35c44-7] ttps://cths.fr/an/savant.php?id=124339

[_1311a92f43814768-8] ttps://www.universalis.fr/encyclopedie/le-mystere-coriolis/

[_6a735923b9800fa2-9] ttps://philomathique.paris/

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]