Дом дваранскага сходу (Смаленск)
Будынак | |
Дом дваранскага сходу | |
---|---|
54°46′53″ пн. ш. 32°02′54″ у. д.HGЯO | |
Краіна | Расія |
Горад | Смаленск |
Архітэктурны стыль | класіцызм |
Архітэктар | А. І. Мельнікаў |
Дата заснавання | 1825 |
Будаўніцтва | канец XVIII ст. — 1831 |
Статус | Аб’ект культурнай спадчыны РФ № 6710003000 |
Сайт | smolensk-filarmonia.ru |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Дом дваранскага сходу (руск.: Дом дворянского собрания) — помнік архітэктуры класіцызму ў Смаленску, аб’ект культурнай спадчыны федэральнага ўзроўню. Пабудаваны ў першай трэці XIX стагоддзя для размяшчэння губернскага дваранскага сходу. Лічыцца найбольш значным помнікам класіцызму ў Смаленску, а таксама адным з найлепшых узораў губернскіх дваранскіх будынкаў на тэрыторыі былой Расійскай імперыі.
У гэтым будынку праходзіў 30-31 снежня 1918 года I з’езд кампартыі Беларусі, які абвясціў стварэнне Беларускай сацыялістычнай рэспублікі з цэнтрам у Смаленску.
Архітэктура
[правіць | правіць зыходнік]Будынак размяшчаецца ў Смаленску на вуліцы Глінкі, пад нумарам 3. Займае ўчастак паміж вуліцамі Маякоўскага і Глінкі, а таксама абмяжоўвае сад імя Глінкі. Добра захавалася гістарычнае знешняе аблічча і шэраг элементаў інтэр’еру, якія не маюць аналагаў сярод іншых будынкаў культурнай спадчыны Смаленскай вобласці.
Першапачатковыя пабудовы — паўночныя і паўднёвыя крылы цяперашняга будынка — былі пабудаваныя ў канцы XVIII стагоддзя. Забудовы моцна пацярпелі ў гады вайны 1812 года. У 1825 годзе ў прастору паміж імі быў убудаваны буйны корпус з вялікай залай на другім паверсе. Будынак прызначаўся для патрэб Дваранскага сходу, перш размяшчалася на месцы цяперашняга будынка гарадской адміністрацыі Смаленска. Аддзелачныя работы былі завершаны да канца 1831 года, калі аблічча будынкаў і ўнутраны інтэр’ер канчаткова склаліся. У 1859 годзе шырокія аркі, якімі злучаліся памяшкання на другім паверсе крылаў, былі закладзены ў сувязі з учыненнем тут выстаўкі сельскіх твораў. У канцы XIX стагоддзя была зменена сістэма вентыляцыі, што таксама паўплывала на інтэр’ер будынка, а ў XX стагоддзі былі змененыя парэнчы параднай лесвіцы.
Цэнтральная частка галоўнага корпуса выдзелена шасцікалонным порцікам, які збудаваны над рызалітам першага паверха, і што поўным франтонам. У крылах будынкаў сярэдзіна фасадаў падкрэслена двух’ярусным порцікам, якія складаюцца з чатырох пілястраў са ступеністым атыкам. Уваходы ў будынак упрыгожаны двухсхільнымі металічнымі парасонамі на ажурных кранштэйнах у стылі ампір. Паверхі будынка падзеленыя шырокім гладкім поясам. Усе аконныя праёмы на асноўных фасадах прастакутныя. Асноўныя фасады будынка (усходнія і заходнія) практычна ідэнтычныя, толькі на заходнім баку праёмы па баках цэнтральнага ўваходу патопленыя ў глыб рызаліты. Над пяцівоснымі тарцовымі фасадамі знаходзіцца паўкруглае паддашкавае акно ў руставанай абрамленні з веерныя замком.
З вестыбюля паміж ўваходамі на папярочнай восі будынка ў паўднёвае крыло падымаецца шырокая парадная лесвіца. У паўднёвым тарцы знаходзіцца вузкая драўляная лесвіца, якая захавала балясы ў выглядзе вузкагорлых сасудаў; яна вядзе на хоры для музыкаў. У інтэр’еры захаваліся да нашых дзён ампірныя дзверы, псеўдагатычныя вокладкі, печы ў стылі класіцызму, збудаваны ў спецыяльных кутніх праёмах.
Наверсе падоўжнай капітальнай сцяны ў паўднёвым крыле захаваўся продух з двухсхільнай перамычкай XVIII стагоддзя. Пад большасцю падваконнікамі знаходзяцца касыя керамічныя рашоткі вентыляцыйных каналаў, якія вырабляліся на кафлянай фабрыцы Буднікава.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Да Кастрычніцкай рэвалюцыі Дваранскі сход быў цэнтрам культурнага жыцця Смаленшчыны. У 1848 годзе тут выступаў кампазітар Міхаіл Глінка, у 1899 годзе са сваёй выстаўкай сюды прыязджалі мастакі-перасоўнікі. У галоўным зале Дваранскага сходу выступалі Максім Горкі, Фёдар Шаляпін, Сяргей Рахманінаў, Антаніна Няжданава, Леанід Собінаў, Пабла Сарасатэ, Ян Кубелік, Ігнацы Падарэўскі, пасля ўсталявання Савецкай улады — смаленскія паэты Міхаіл Ісакоўскі, Аляксандр Твардоўскі, Мікалай Рыленкаў, а таксама Ірына Архіпава, Алена Абразцова, Дзмітрый Хварастоўскі, Святаслаў Рыхтэр, Эміль Гілельс, Давід Ойстрах, Мсціслаў Растраповіч.
У 1907 годзе выгнаны з гімназіі вучань Баравікоў ў зале Дваранскага сходу застрэліў выпадковага чалавека, прыняўшы яго за правадыра губернскага дваранства князя Урусава. Там жа артылерыйскі афіцэр Сорнеў застрэліў Баравікова. Гэты выпадак апісаў у сваім апавяданні «Спатканне з дзяцінствам» пісьменнік Іван Сакалоў-Мікітоў.
Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі ў 1918 годзе ў будынку размясціўся Дом Саветаў, а пазней, пасля пабудовы новага будынка, — медыцынскі інстытут. Менавіта ў гэтым будынку праходзіў 30-31 снежня 1918 года I з’езд кампартыі Беларусі, які абвясціў стварэнне Беларускай сацыялістычнай рэспублікі са сталіцай у Смаленску.
З красавіка 1988 года ў будынку размяшчаецца Смаленская абласная філармонія.