Залаты век тэорыі адноснасці

Залаты век агульнай тэорыі адноснасці — перыяд прыкладна з 1960 да 1975 года, на працягу якога даследаванні ў агульнай тэорыі адноснасці, раней якая лічылася проста цікаўнай гіпотэзай, увайшлі ў галоўнае рэчышча тэарэтычнай фізікі. Падчас гэтага перыяду былі прадстаўлены многія паняцці і тэрміны, перавярнулі наша ўяўленне аб прыродзе Сусвету, ў якім мы жывем. Сярод гэтых паняццяў — чорныя дзіркі і прасторава-часовая сінгулярнасць. У той жа самы час у разрад сур'ёзных фізічных навук ўваходзіць касмалогія, і тэорыя Вялікага выбуху становіцца агульнапрынятай. Заканчэннем залатога стагоддзя прынята лічыць адкрыццё Стывенам Хокінгам выпраменьвання Хокінга.

Змена парадыгмы

Падчас залатога стагоддзя тэорыі адноснасці адбылося некалькі змен парадыгмы навуковага светаўспрымання. Першая і самая галоўная змена — тэорыя Вялікага Выбуху становіцца агульнапрынятай касмалагічнай мадэллю. Іншыя ключавыя парадыгмы ўключаюць прызнанне наступных паняццяў:

• Роля крывізны ў агульнай тэорыі адноснасці ;
• Тэарэтычная важнасць чорных дзірак;
• Важнасць прымянення геаметрычнага апарата, адрозненне лакальнай структуры прасторы-часу ад глабальнай структуры прасторава-часавага кантынууму ;
• Прызнанне касмалогіі як фізічнай навукі.

Залаты век стаў сведкам з'яўлення першай сур'ёзнай тэорыі, якая кінула выклік агульнай тэорыі адноснасці — тэорыі Бранса — Дыке, а таксама серыі эксперыментальных праверак тэорый гравітацыі. У той жа самы перыяд было зроблена мноства захапляльных адкрыццяў у назіральнай астраноміі:

• Квазары (аб'екты памерам з Сонечную сістэму і свяцільнасцю ў некалькі сотняў галактык, настолькі далёкія, што іх святло ішоў да нас мільярды гадоў);
• Пульсары (якія пазней былі інтэрпрэтаваныя як нейтронныя зоркі, што верцяцца);
• Першыя кандыдаты на званне чорных дзірак, Лебедзь X-1;
• Рэліктавае выпраменьванне, сведчанне Вялікага Выбуху і наступнага пашырэння Сусвету.

Гл. таксама

• Вялікі выбух

Літаратура

• Визгин В. П. Релятивистская теория тяготения (истоки и формирование, 1900–1915). М.: Наука, 1981. - 352c.
• Визгин В. П. Единые теории в 1-й трети ХХ в. М.: Наука, 1985. - 304c.