Петлявая квантавая гравітацыя
Петлявая квантавая гравітацыя — адна з тэорый квантавай гравітацыі.
Гісторыя ўзнікнення
[правіць | правіць зыходнік]Родапачынальнікамі «петлявой квантавай тэорыі гравітацыі» ў 80-я гады XX стагоддзя сталі Лі Смолін, Абэй Аштэкар, Тэд Джэкабсан і Карла Равэлі. Згодна з гэтай тэорыяй, прастора і час складаюцца з дыскрэтных частак. Гэтыя маленькія квантавыя ячэйкі прасторы пэўным чынам злучаны адна з аднаю, так што на малых маштабах часу і даўжыні яны ствараюць стракатую, дыскрэтную структуру прасторы, а на вялікіх маштабах плаўна пераходзяць у непарыўную гладкую прастору-час.
Петлявая гравітацыя і фізіка элементарных часціц
[правіць | правіць зыходнік]Адною з пераваг петлявой квантавай тэорыі гравітацыі з’яўляецца натуральнасць, з якою ў ёй растлумачваецца Стандартная мадэль фізікі элементарных часціц.
У сваім артыкуле 2005[1], С. Більсан-Томпсан (Sundance Bilson-Thompson) прапанаваў мадэль (заснаваную на больш агульнай тэорыі брэдаў (матэматычных кос) М. Хованова[2][3]), у якой рышоны Харары (Harari) былі ператвораны ў працяглыя стужкападобныя аб’екты, названыя рыбонамі. Патэнцыяльна гэта магло б растлумачыць прычыны самаарганізацыі субкампанентаў элементарных часціц, якія прыводзяць да ўзнікнення каляровага зарада, тады як у папярэдняй прэоннай (рышоннай) мадэлі базавымі элементамі былі кропкавыя часціцы, а каляровы зарад пастуляваўся. Більсан-Томпсан называе свае працяглыя рыбоны «гелонамі», а мадэль — гелоннай. Дадзеная мадэль прыводзіць да інтэрпрэтацыі электрычнага зарада як тапалагічнай з’явы, якая ўзнікае пры перакручванні рыбонаў.
У другім артыкуле ў 2006 г. Більсан-Томпсан сумесна з Ф. Маркаполу (Fotini Markopolou) і Л. Смоліным (Lee Smolin) выказалі здагадку, што для любой тэорыі квантавай гравітацыі, якая адносіцца да класа петлявых, у якіх прастора-час квантаванная, узбуджаныя станы самой прасторы-часу могуць гуляць ролю прэонаў, якія прыводзяць да ўзнікнення стандартнай мадэлі як эмерджэнтнай ўласцівасці тэорыі квантавай гравітацыі[4].
Такім чынам, Більсан-Томпсан з сааўтарамі выказалі здагадку, што з тэорыі петлявой квантавай гравітацыі можна вывесці Стандартную мадэль, аўтаматычна аб’ядноўваючы ўсе чатыры фундаментальных ўзаемадзеянні. Пры гэтым з дапамогай прэонаў, прадстаўленых у выглядзе брэдаў (перапляценняў кудзелістай прасторы-часу) атрымалася пабудаваць паспяховую мадэль першага пакалення фундаментальных ферміёнаў (кваркаў і лептонаў) з больш-менш правільным узнаўленнем іх зарадаў і цотнасцей[4].
Праблемы тэорыі
[правіць | правіць зыходнік]У мадыфікаванай версіі свайго артыкула Більсан-Томпсан прызнае, што нявырашанымі праблемамі ў яго мадэлі застаюцца спектр мас часціц, спіны, змешванне Кабіба, а таксама неабходнасць прывязкі яго мадэлі да больш фундаментальных тэорый.
У больш познім варыянце артыкулы [5] апісваецца дынаміка брэдаў з дапамогай пераходаў Пачнера (англ.: Pachner moves).
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
- ↑ A topological model of composite preons Архівавана 9 лістапада 2018. es.arXiv.org
- ↑ A functor-valued invariant of tangles Архівавана 17 верасня 2019. es.arXiv.org
- ↑ An invariant of tangle cobordisms Архівавана 10 ліпеня 2019. es.arXiv.org
- ↑ а б Quantum gravity and the standard model arXiv.org
- ↑ http://relativity.phys.lsu.edu/ilqgs/smolin030307.pdf
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Lee Smolin, Three Roads to Quantum Gravity, Basic Books, 2001.
- John Baez, The Quantum of Area?, Nature, vol.421, pp. 702—703; February 2003.
- Lee Smolin, How Far Are We from the Quantum Theory of Gravity?, arxiv.org/hep-th/0303185.
- Welcome to Quantum Gravity. Special Section, Physics World, Vol.16, No.11, pp. 27-50; November 2003.
- Lee Smolin, Loop Quantum Gravity, The third culture.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- «Что было до Большого взрыва и откуда взялось время», «Элементы большой науки»
- «Атомы пространства и времени»
- «Воспламеняющаяся Вселенная»
 Тэорыі гравітацыі | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Стандартныя |
| ||||||
| Альтэрнатыўныя |
| ||||||
| Квантавыя | |||||||
| Адзіныя тэорыі поля |
| ||||||