Знешнія Гебрыдскія астравы

Уэстэрн-Айлс шатл. гэл.: Na h-Eileanan Siar англ.: Westen Islands
Геаграфія
Краіна	Вялікабрытанія
Рэгіён	Шатландыя
Адм. цэнтр	Сторнаўэй
Плошча	3070 км² (7-е месца)
Код ISO 3166	GB-ELS
Дэмаграфія
Насельніцтва (2011)	27 700 чал. (30-е месца)
• Шчыльнасць	9,02 чал./км²
Сайт абласнога Савета
	Старонка па тэме на Вікісховішчы

Знешнія Гебрыдскія, або Заходнія астравы (англ.: Outer Hebrides, шатл. гэл.: Na h-Eileanan Siar) — паўночна-заходняя частка архіпелага Гебрыдскіх астравоў. Адміністрацыйна ўтварае вобласць Шатландыі Уэстэрн-Айлс (англ.: Westen Islands, шатл. гэл.: Na h-Eileanan Siar). Адміністрацыйны цэнтр і найбуйнейшы населены пункт — Сторнаўэй.

Геаграфія

Архіпелаг складаецца з 15 заселеных і 50 з лішнім незаселеных астравоў. Ён аддзелены ад вострава Вялікабрытанія і Унутраных Гебрыдаў пралівам Норт-Мінч і Гебрыдскім морам.

Найбуйнейшы востраў Льюіс-энд-Гарыс складаецца з частак Льюіс і Гарыс (названых Isles, гэта значыць «астравамі», хоць у сутнасці імі не з'яўляюцца), якія традыцыйна разглядаюцца паасобку. Іншыя буйныя астравы — Норт-Уіст, Бенбек'юла, Саўт-Уіст і Бара. Уключае таксама вялікую колькасць дробных астравоў і шхераў.

У аддаленні, у 23 кіламетрах на захад Льюіса, знаходзяцца астравы Фланана — невялікі архіпелаг, незаселены з 1971 года, а ў 64 кіламетрах на захад-паўночны захад ад вострава Норт-Уіст размешчаны ізаляваны архіпелаг Сент-Кілда, сталае насельніцтва якога было эвакуіравана ў 1930 годзе.

У склад вобласці Уэстэрн-Айлс уваходзяць выдаленыя астравы Рона, Суліскер на поўначы і Рокал на захадзе. Апошні ўяўляе сабой незаселеную скалу на поўначы Атлантычнага акіяна. Яго прыналежнасць да Вялікабрытаніі аспрэчваецца суседнімі краінамі — Даніяй (Фарэрскія астравы), Ірландыяй і Ісландыяй.

Гісторыя

Каланіш

«Шахматы з вострава Льюіс»

На Льюісе знаходзіцца характэрны помнік эпохі неаліту — Каланіш. У рэканструяванай цяперашняй форме «камяні Каланіша» былі ўсталяваны ў перыяд неаліту, паміж 2900 і 2600 гадамі да н.э. І раней, да 3000 года да н.э., тут знаходзілася свяцілішча. Каланіш утвараюць 13 груп камянёў або асобных манументаў, якія ўсталяваны вертыкальна і ўтвараюць кругі дыяметрам да 13 метраў. Вышыня камянёў вагаецца ад 1 да 5 метраў (у сярэднім жа каля 4 метраў). Высечаны яны з мясцовага гнейсу.

Першыя пісьмовыя ўспаміны пра Знешнія Гебрыды адносяцца да антычнасці (Пліній Старэйшы, Пталамей).

У Сярэднявеччы астравы належалі Нарвегіі, але паводле Перцкага дагавора перайшлі да Шатландыі. У 1831 годзе на Льюісе былі знойдзены «Шахматы з вострава Льюіс» — 78 сярэднявечных шахматных фігур з маржовага ікла, разам з 14 шашкамі для гульні тыпу нардаў і спражкай для рамяня. Меркавана яны былі выраблены ў XII стагоддзі нарвежскімі разьбярамі, відаць, з Тронхейма, дзе былі знойдзены падобныя артэфакты.

Насельніцтва

У Знешніх Гебрыдах у 2011 годзе пражывала больш за 27 тысяч чалавек пры сярэдняй шчыльнасці насельніцтва каля 9 чалавек на кв.км, з іх на найбуйнейшым востраве Льюіс-энд-Гарыс — звых 9 тысяч.

Усяго ў архіпелагу 15 населеных астравоў:

Востраў (бел.)	Востраў (англ.)	Востраў (гал.)	Насельніцтва, чал. (2011)	Насельніцтва, чал. (2001)
Льюіс-энд-Гарыс	Lewis and Harris	Leòdhas agus na Hearadh	21 031	19 918
Саўт-Уіст	South Uist	Uibhist a Deas	1 754	1 818
Норт-Уіст	North Uist	Uibhist a Tuath	1 254	1 271
Бенбек'юла	Benbecula	Beinn nam Fadhla	1 303	1 219
Бара	Barra	Barraigh	1 174	1 078
Скалпей	Scalpay	Sgalpaigh	291	322
Грэйт-Бернера	Great Bernera	Beàrnaraigh Mòr	252	233
Грымсей, паўночны	Grimsay (north)	Griomasaigh	169	201
Бернерэй	Berneray	Beàrnaraigh	138	136
Эрыскей	Eriskay	Èirisgeigh	143	133
Ватэрсей	Vatersay	Bhatarsaigh	90	94
Балешар	Baleshare	Baile Sear	58	49
Грымсей (паўднёвы)	Grimsay (south)	Griomasaigh	20	19
Флода	Flodaigh	Flodaigh	7	11
Фраач-Ейлін	Fraoch-eilean	Fraoch-eilean	5000000000000000000?	5000000000000000000?
Агулам			27 684	26 502

Асноўныя населеныя пункты

• Сторнаўэй (Льюіс)
• Тарберт (Харыс)
• Лохмадзі (Норт-Уіст)
• Баліваніх (Бенбек'юла)
• Лохбойсдэйл (Саўт-Уіст)
• Карлсбей (Бара)

Мова

На Знешніх Гебрыдах больш за ўсё ў Вялікабрытаніі распаўсюджаны гэльская мова.

Эканоміка

«Харыс Цвід»

Знешнія Гебрыды вырабляюць адну з марак цвіду пад назвай «Харыс Цвід» — тканіну ручной працы, для стварэння якой выкарыстоўваецца поўсць мясцовай вытворчасці. У мінулым гэту тканіну ўручную афарбоўвалі спецыяльнымі фарбавальнікамі, для вытворчасці якіх выкарыстоўваўся лішайнік роду Пармелія.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Знешнія Гебрыдскія астравы