Свята-Мікалаеўская царква (Станькава)

Свята-Мікалаеўская царква
	Царква
Свята-Мікалаеўская царква
	Царква Мікалая Цудатворца
	; Адбудова царквы, кастрычнік 2010
	53°37′51″ пн. ш. 27°13′27″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Станькава
Канфесія	Праваслаўная
Епархія	Мінская
Архітэктурны стыль	Псеўдарускі
Архітэктар	Канстанцін Тон
Заснавальнік	Эмерык фон Гутэн-Чапскі
Першае згадванне	1714
Дата заснавання	1858
Будаўніцтва	кастрычнік 2007 (архітэктар Алег Масліеў) — 2011
Рэліквіі і святыні	Ікона Мікалая Цудатворца (страчана)
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 613Г000144шыфр 613Г000144
Стан	Рэканструкцыя
Сайт	stankovo.hram.by
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Свята-Мікалаеўская царква — праваслаўны храм у вёсцы Станькава Дзяржынскага раёна, збудаваны ў XIX ст. на падмурках дзвюх цэркваў XVIII стагоддзя (драўлянай царквы, пабудаванай князем Радзівілам і ўніяцкай Петрапаўлаўскай). Размешчана ў цэнтры вёскі, на левым беразе Рапусы. Помнік архітэктуры псеўдарускага стылю.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Візітны запіс за 1714 г. сведчыць, што тут князем Радзівілам была пабудавана драўляная царква яшчэ да прыняцця уніі. Пазней на яе масцы была пабудавана Петра-Паўлаўская ўніяцкая царква. У царкоўным архіве меліся 2 кнігі візітных запісаў з 1732 па 1832 г., пісаныя на польскай мове. Існуючыя руіны належаць мураванай Мікалаеўскай царкве, пабудаванай у 1858 г. ўладальнікам маёнтка графам Эмерыкам Чапскім пры дапамозе прыхаджан (на 1878 налічвалася прыхаджан 2040 мужчынскага і 2066 жаночага полу)^[1]. Царква была пастаўлена на супрацьлеглым беразе ракі, насупраць графскага палаца, вырашанага з ёй у адным архітэктурным стылі, што візуальна ўключала храм у агульны абшырны і маляўнічы палацава-паркавы ансамбль (захаваўся часткова). Пры царкве меліся 3 штатныя народныя вучылішчы, дзякуючы чаму амаль чвэрць насельніцтва прыхода была пісьменнай. Вядома мясцовая блажэнная Валянціна Мінская (Валянціна Фёдараўна Сулкоўская). Царкоўны пагост быў акружаны мураванай агароджай.

Заснаванне 1858 г.[правіць | правіць зыходнік]

Пачатак панавання савецкай улады[правіць | правіць зыходнік]

У 1920 годзе Свята-Мікалаеўская царква была зачынена. З яе было вынесена ўсё самае каштоўнае: залатое начынне, срэбра, рызніцы, аклады, крыжы. Шматлікія абразы былі спалены, шматлікія былі схаваны і захаваны вернікамі. На пераплаўленне пусцілі званы, акрамя самага вялікага, яго не змаглі зняць.

Нейкі час храм пуставаў. Потым у ім зрабілі збожжасховішча. Падчас Вялікай Айчыннай вайны ў сценах храма захоўвалі зброю. Пры адным з баёў боепрыпасы былі падарваны. Пацярпеў інтэр'ер царквы. Аднак храм працягваў стаяць. Пасля вайны ў царкве зноў захоўвалі збожжа, але пасля моцнага пажару, які здарыўся з-за навальніцы, яго перасталі выкарыстоўваць у гаспадарчых патрэбах.

Разбурэнне 1961 г.[правіць | правіць зыходнік]

Увесну 1961 года на гаці прадрала старую плаціну. Было затоплена поле і суседняя вёска Каменка. Для ўзвядзення новай плаціны былі разбураны некаторыя пабудовы сядзібы, а таксама і Свята-Мікалаеўская царква.

Сакавіцкай раніцай 1961 года людзі з найбліжэйшых да храма хат былі выселены, зона выбуху ачэплена. Роўна ў 12 гадзін быў зроблены першы выбух. Воблака пылавой завесы ахінула месца выбуху, а калі яно рассеялася, то храм стаяў цэлы. Гэта вырабіла моцнае ўражанне. Вернікі бачылі ў гэтым знак. Праз нейкі час раздаўся другі выбух. Ізноў воблака пылу асела — храм стаяў. І толькі пасля трэцяга выбуху барабан пакрывіўся і сышоў уніз, унутр. Выбухаць увесь будынак царквы цалкам пабаяліся, блізка стаялі жылыя хаты. Дамовіліся з дапамогай танкаў і стальных тросаў расцягнуць сцены храма і разбурыць яго канчаткова.

Адраджэнне 2007—2011 гг.[правіць | правіць зыходнік]

У 1996 г. распрацаваны праект рэстаўрацыі храма (архітэктар У. Чарнатаў), у стане якой і знаходзіцца. Па блаславенні Мітрапаліта Філарэта, Патрыяршага Экзарха ўсёй Беларусі, пачаты работы па аднаўленні храма. З 6 лютага 2006 года, пасля кананізацыі блажэннай Валянціны Мінскай, лёс якой найцяснейша звязана са Станькаўскім храмам, пайшлі справы па ўзнаўленні святыні. Да верасня 2007 года скончаны першачарговыя і падрыхтоўчыя працы, а з кастрычніка пачаты будаўнічыя і рэстаўрацыйна-аднаўленчыя работы.

Архітэктура[правіць | правіць зыходнік]

Царква пабудавана ў псеўдарускім стылі (дакладней у рэтраспектыўна-рускім стылі) на ахвяраванні Эмерыка Чапскага і зборы вернікаў. Гэта крыжова-купальны храм з высокай шатровай званіцаю над створкай і вялікай паўкруглай апсідай. Тры арачныя ўваходы аформлены манументальнымі парталамі, арачныя вокны — кілепадобнымі ліштвамі. У архітэктуры выкарыстаны какошнікавы парапет, закамары, кілепадобныя нішы, руставаныя лапаткі, аркатура.

Інтэр'ер[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны кубападобны аб'ём быў перакрыты светлавым купалам, падтрыманым праз скляпеністыя парусы 4 слупамі, бакавыя прыдзелы і трапезная — цыліндрычнымі скляпеннямі. Зала і апсіда асвятляліся арачнымі вокнамі. Апсіда была вылучана трох'ярусным дубовым іканастасам натуральнай тэкстуры і колеру; рамы 10 абразоў, карнізы, разьба, капітэлі калонак і пілястраў пазалочаныя. У царкве знаходзіўся вельмі шанаваны абраз «Свяціцель і цудатворац Мікалай», пісаны на палатне і пакрыты металічнай залачонай рызай. Да каштоўных рэчаў начыння адносіліся поўны набор літургічных сярэбраных сасудаў (ахвяраваны маскоўскім грамадзянінам І. І. Чацверыковым) і сярэбраная чаша (ахвяравана ў 1778 Кунцэвічам).

Зноскі

↑ Беларускі праваслаўны каляндар. 1997. — Мн., 1996. — С. 108.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Праваслаўныя храмы Беларусі : энцыклапедычны даведнік / А. М. Кулагін; [рэдакцыйны савет: Г. П. Пашкоў, Л. В. Календа]. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 653 с. 2000 экз. ISBN 978-985-11-0389-4