Спалецкае герцагства
| Герцагства | |
| Спалецкае герцагства | |
|---|---|
| лац.: Ducatus Spolitanorum італ.: Ducato di Spoleto | |
 Італія ў 1000 годзе |
|
|
|
|
| Сталіца | Спалета |
| Мова(ы) | італьянская |
| Форма кіравання | манархія |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Спалецкае герцагства — феадальная дзяржава са сталіцай у Спалета, якая існавала ў Цэнтральнай Італіі ў 570—776 і 842—1201 гадах, пасля чаго ўвайшла ў склад Папскай вобласці.
Лангабардская дзяржава[правіць | правіць зыходнік]
У 568 годзе ў Італію ўварваліся лангабарды і заваявалі яе. Іх дзяржава была кангламератам герцагстваў, якія знаходзіліся ў васальнай залежнасці ад караля, двор якога з 572 года знаходзіўся ў Павіі. У 570 годзе лангабарды захапілі Спалета. Аднак пасля смерці караля Альбаіна, яшчэ пры жыцці яго слабога спадчынніка Клефа, герцагствы, асабліва ў Паўднёвай Італіі, сталі абвяшчаць сябе незалежнымі ад караля. Да 575 ці 576 годзе адзін з правадыроў лангабардаў Фараальд заваяваў Нурсію і Спалета, і заснаваў самастойнае герцагства. Фараальд аднавіў абарончыя збудаванні горада, разбураныя ў час візантыйска-гоцкіх войнаў Тотылам.
Герцагі Спалета вялі няспынную вайну з Равенскім экзархатам, які быў падпарадкаваны Візантыі, перыядычна пашыраючы сваю тэрыторыю за кошт зямель Умбрыі, Лацыа, Абруцы і Анконскай маркі і страчваючы свае заваяванні.
Другі герцаг Спалета Арыульф ваяваў з Візантыяй, здзейсніўшы ваенныя паходы супраць Равены (579—592) і Рыма (592).
Яго пераемнік Тэадэлап, сын Фараальда, пачаў будаваць Спалецкі сабор. У Спалета ўжо з IV стагоддзя была біскупская кафедра.
Пасля яго кіравалі герцагі Ато (653—663), Тразімунд I (663—703) і Фараальд II (703—724). Апошні напаў на Класіс, порт Равены, і спаліў яго, хоць пазней па загадзе караля лангабардаў Ліўтпранда вымушаны быў аднавіць яго.
У 724 годзе Фараальд быў скінуты сваім сынам Тразімундам II, які ў процівагу Ліўтпранду заключыў саюз з Папам Грыгорыем III. Папа ж і даў яму прытулак у 738 годзе, калі Ліўтпранд выйграў вайну, захапіўшы Спалета і прызначыўшы герцагам Хільдэрыка. У 740 годзе Тразімунду ўдалося забіць Хільдэрыка, але ў 742 годзе ён быў вымушаны Ліўтпрандам сысці ў манастыр, а новым герцагам быў прызначаны Агіпранд.
Кароль Ліўтпранд памёр у 744 годзе, забяспечыўшы залежнасць Спалета ад Павіі, так што далейшая змена ўлады не ўяўляла праблем для ламбардскіх каралёў. У VIII стагоддзі тры герцагі Спалета былі каралямі, што паказвае цесную сувязь паміж Спалета і Павіяй.
Імперскі феод[правіць | правіць зыходнік]
У 776 годзе, праз два гады пасля Павіі, Спалета здаўся войскам Карла Вялікага, які фармальна стаў ламбардскім каралём. Тэрыторыя герцагства была перададзена царкве, але Карл захаваў за сабой права прызначаць герцагаў.
У 842 годзе герцагства было адноўлена франкамі для абароны памежнай тэрыторыі Франкскай дзяржавы[1]. Спалета кіраваў залежны ад франкаў маркграф.
Герцаг Гвіда I з дынастыі Гвіданідаў у 859 годзе падзяліў герцагства паміж двума сваімі сынамі, Ламбертам II і Гвіда III, пры гэтым апошні стаў кіраўніком незалежнага маркграфства Камерына. Ламберт вымушаны быў адбіваць атакі сарацынаў з Барыйскага эмірата і візантыйцаў. У 871 годзе ён быў скінуты, у 876 годзе вярнуўся на трон, а ў 880 годзе адлучаны ад царквы Папам Іаанам VIII. Пасля гэтага яго брат аб’яднаў дзве часткі былога герцагства пад сваім кіраваннем. З тых часоў дзяржава была вядома як герцагства Спалета і Камерына.
Пасля смерці Карла Тоўстага Папа Стэфан V каранаваў Гвіда III каралём Італіі і імператарам Захаду. У наступным годзе Папа Фармоз каранаваў яго сына Ламберта III, таксама спалецкага герцага, які стаў суправіцелем Гвіда.
Спалецкія герцагі працягвалі ўмешвацца ў справы Рыма. Так, герцаг Камерына, а пасля і герцаг Спалета, Альберых I, ажаніўся з рымлянкай Марозіяй, палюбоўніцай Папы Сергія III, і паспрабаваў захапіць уладу над Рымам, але быў забіты ў 924 годзе.
У 939 годзе Берэнгар II, імператар і кароль Італіі, ізноў вылучыў Спалета як маркграфства, але пазней імператар Атон I перадаў большую частку зямель герцагства Рыму. Герцагства ўсё больш і больш станавілася разменнай манетай для імператараў.
У 967 годзе Атон II Руды на кароткі час аб’яднаў Спалета, Беневента і Капую, і прызначыў князя Беневента Пандульфа I герцагам Спалета. Пасля смерці Пандульфа ў 989 годзе ён перадаў Спалета маркграфу Тасканы Гуга Вялікаму. Герцагства зноў было аб’яднана з Тасканай у 1057 годзе латарынгскім герцагам Годфрыдам Барадатым, які ажаніўся з удавой спалецкага герцага Беатрысай.
У час Барацьбы за інвестытуру спалецкіх герцагаў прызначаў імператар Генрых IV, а затым маркграфства перайшло да сямейства Урслінген, маркграфаў Анконы.
У 1155 годзе горад быў разбураны імператарам Фрыдрыхам Барбаросай, але хутка адноўлены.
У 1158 годзе імператар перадаў герцагства тасканскаму маркграфу Вельфу VI, а Генрых VI прызначыў герцагам Конрада Урслінгена.
У 1201 годзе імператар Атон IV падарыў Спалета Папу Рымскаму, і з 1213 года горад кіраваўся губернатарам (звычайна ў рангу кардынала), непасрэдна падпарадкаваным папу.
Іншыя землі герцагства адышлі да Неапалітанскага каралеўства. Каралі Савойскай дынастыі насілі тытул Спалецкіх герцагаў.
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Грегоровиус Ф. История города Рима в Средние века. — С. 379—380.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Грегоровиус Ф. История города Рима в Средние века (от V до XVI столетия) (руск.) / Пер. с нем. М. Литвинова, В. Линде, В. Савина. — М.: Альфа-книга, 2008. — 1280 с. — (Полное издание в одном томе). — 6 000 экз. — ISBN 978-5-9922-0191-8.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Northern Italy: Dukes and marchesi of Spoleto (англ.). Foundation for Medieval Genealogy. Архівавана з першакрыніцы 21 сакавіка 2012. Праверана 29 верасня 2013.
- Lombard Dukes of Spoleto, 570—774 з The History Files
- Spoleto у Каталіцкай Энцыклапедыі