Станіслаў Замбжыцкі
| Станіслаў Апалінарый Замбржыцкі | |
|---|---|
| польск.: Stanisław Apolinary Zambrzycki | |
| Асабістыя звесткі | |
| Дата нараджэння | 1824 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 1 кастрычніка 1907 |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | Расійская імперыя |
| Бацька | Валенцій Замбжыцкі |
| Маці | Юзэфа Ясенская |
| Жонка | Алімпія Чакатоўская |
| Дзеці | Юзаф Зыгмунт Лукаш Замбжыцкі (1861-1948), Марыя Замбжыцкая |
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | фалькларыст, этнограф, пісьменнік |
| Мова твораў | польская і беларуская |
Станіслаў Апалінарый Замбжыцкі (польск.: Stanisław Apolinary Zambrzycki; 1824; в. Вязынка, цяпер Маладзечанскі раён, Мінская вобласць, Беларусь — 1 кастрычніка 1907, Вязынка) — польска-беларускі паэт, этнограф, фалькларыст.
Біяграфічныя звезткі
[правіць | правіць зыходнік]Станіслаў Замбржыцкі паходзіла са знакамітага роду Замбжыцкіх, якія валодалі землямі на Меншчыне і на тэрыторыі сённяшняй Літвы. Радавым маёнткам Замбжыцкіх была Вязынка. Бацькамі Станіслава быў Валенцій Замбжыцкі і Юзэфа Ясенская, якія памерлі, калі Станіслаў быў яшчэ падлеткам. Ажаніўся Станіслаў Замбржыцкі з Алімпіяй Чакатоўскай, якая потым стане хроснай маці Янку Купалу. У 1877-1880 гг. быў арыштаваны расійскімі ўладамі. Вызваліць яго змагла жонка Алімпія з умовай, што два іх сыны пойдуць у кадэты[1]. Займаўся краязнаўствам, фальклорам. Пісаў гістарычныя і сатырычныя творы на польскай і беларускай мовах. Паколькі быў інвалідам (была часткова паралізавана левая рука і нага), здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэннем мясцовых курганаў і першым апісаў гарадзішча ў Вязынцы.[2].
Творы на беларускай мове
[правіць | правіць зыходнік]- Гутарка Сталюка (Hutarka Staluka)
- Суд ката ў Вайтэлях (Sąd kota w Wojtelach)
- Карты (Karty)
Сям'я
[правіць | правіць зыходнік]Быў жанаты на Алімпіі Чэкатоўскай, якая была хроснай маці Янкі Купалы. Унучкай Станіслава і Алімпіі была Алімпія Свяневіч, вядомая этнографка, даследніца творчасці Адама Міцкевіча[3].
Творчасць
[правіць | правіць зыходнік]- Stanisław Apolinary Zambrzycki. Wiersze, z komentarzem Olimpii Swianiewiczowej, redaktorzy Maria Swianiewicz-Nagięć. — Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2022. — 294 с. — ISBN 978-83-8122-061-3.
Бібліяграфія
[правіць | правіць зыходнік]- Замбжыцкі Станіслаў Валянцінавіч / Г. А. Каханоўскі // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. — Мінск, 1985. — Т. 2.
- Замбжыцкі Станіслаў Валянцінавіч / Г. А. Каханоўскі // Янка Купала: Энцыклапедычны даведнік, Мінск: Беларуская энцыклапедыя, 1986.
- Генадзь Каханоўскі, Адчыніся, таямніца часу. Мн., 1984.
- Генадзь Каханоўскі, Аўтар знайшоўся // Літаратура і мастацтва. 1979. № 5.
- Мікола Хаўстовіч, Летапісец Вязынкі і яе наваколля, с. 171-221. Архівавана 27 лютага 2024.
- Н. Тэйлар-Тэрлецка, Пранікненне ці сімбіёз культур? Двор Замбжыцкіх у Вязыні. Навагрудчына ў гістарычна-культурнай спадчыне Еўропы (да 600-годдзя Грунвальдскай бітвы), Мінск, 2010. С. 197—202.
- Jan Zambrzycki. Szmat czasu : wspomnienia. — Warszawa: Jan Zambrzycki, 2010. — Т. Wyd. 2. popr. — 286 с. — ISBN 978-83-931146-0-3.
Зноскі
- ↑ [[Мікола Хаўстовіч]], Летапісец Вязынкі і яе наваколля, с. 175-177.(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 27 лютага 2024. Праверана 24 сакавіка 2024.
- ↑ Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — С. 239.
- ↑ Н. Тэйлар-Тэрлецка, Пранікненне ці сімбіёз культур? Двор Замбжыцкіх у Вязыні. Навагрудчына ў гістарычна-культурнай спадчыне Еўропы (да 600-годдзя Грунвальдскай бітвы) С. 197.