Перайсці да зместу

Траецкая царква «Куліч і Пасха»

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Праваслаўны храм
Царква Святой Тройцы Жываначальнай «Куліч і Пасха»
руск.: Троицкая церковь «Кулич и Пасха»
Выгляд з паўднёвага ўсходу
Выгляд з паўднёвага ўсходу
59°51′48,33″ пн. ш. 30°28′21,43″ у. д.HGЯO
Краіна  Расія
Горад Санкт-Пецярбург, Праспект Абухаўскай Абароны, д. 235
Канфесія праваслаўе
Епархія Санкт-Пецярбургская
Благачынне Неўская 
Архітэктурны стыль класіцызм
Архітэктар М. А. Львоў
Заснавальнік А. А. Вяземскі  (руск.)
Дата заснавання 1790
Будаўніцтва 17851790 гады
Рэліквіі і святыні абраз Усіх Тужлівых Радасць  (руск.) з грошыкамі
Статус Герб Расіі Аб’ект культурнай спадчыны РФ № 7810335001№ 7810335001
Стан Дзейнічае
Сайт куличипасха.рф
Map
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

 помнік архітэктуры (федэральны) Траецкая царква «Куліч і Пасха» (руск.: Троицкая церковь «Кулич и Пасха») — дзеючая праваслаўная царква у Санкт-Пецярбургу, размешчаная па адрасе праспект Абухаўскай Абароны, д. 235. Пабудавана ў стылі рускага класіцызму. Поўная назва — Царква Святой Тройцы Жываначальнай, вядомая таксама пад назвай «Куліч і Пасха», якая дадзена ёй па архітэктурнаму рашэнню — ансамбль царквы выкананы ў форме велікодных страў — куліча  (руск.) і пасхі  (руск.).

Фота 1900-х гадоў

Траецкая царква была пабудавана у 1785—1790 годзе, архітэктар — М. А. Львоў)

Ідэя надаць пабудове форму куліча і пасхі належыць не архітэктару, а заказчыку будаўніцтва генерал-пракурору А. А. Вяземскаму, уладальніку сяла Аляксандраўскае  (руск.), месца ўзвядзення царквы.

У гэтай царкве хрысцілі будучага адмірала А. В. Калчака. Дакумент аб яго нараджэнні сведчыць:

…у метрычнай 1874 кнізе Траецкай царквы с. Аляксандраўскага Санкт-Пецярбургскага павета пад № 50 паказана:
Марской артылерыі ў штабс-капітана Васіля Іванавіча Калчака і законнай жонкі яго Вольгі Ільінічны Калчак, абодвух праваслаўных і першашлюбных, сын Аляксандр нарадзіўся 4 лістапада, а ахрышчаны 15 снежня 1874 г. Хроснымі яго былі: штабс-капітан марскі Аляксандр Іванавіч Калчак і ўдава калежскага сакратара Дар’я Піліпаўна Іванова.

[1]

Царква ў савецкі час

[правіць | правіць зыходнік]

Царква была адным з нямногіх храмаў Ленінграда, які доўгі час функцыянаваў у савецкі час. 10 кастрычніка 1937 года яе настаяцель протаіерэй Леанід Дыяканаў быў арыштаваны і 5 снежня расстраляны[2]. У сакавіку 1938 царква была зачынена і стала выкарыстоўвацца пад клуб. Пры гэтым усё яе ўбранне было знішчана; у тым ліку бясследна знік абраз Святой Тройцы, які быў на працягу многіх гадоў галоўнай святыняй храма (гэты абраз быў ахвяраваны сялянамі сяла Аляксандраўскае ў 1824 годзе). Праз восем гадоў, 17 красавіка 1946 года, царква зноў адкрылася для набажэнстваў. Урачыстае асвячэнне храма здзейсніў 1 чэрвеня мітрапаліт Ленінградскі і Наўгародскі Рыгор (Чукаў)  (руск.).

Храм адносіцца да Санкт-Пецярбургскай епархіі Рускай праваслаўнай царквы, з’яўляецца цэнтрам Неўскай добрапрыстойнай акругі. Настаяцель — протаіерэй Віктар Андрэевіч Голубеў.

Усе святыні, якія цяпер захоўваюцца ў царкве, сабраны з іншых храмаў. Так, сіні з золатам іканастас сярэдзіны XVIII стагоддзя быў перададзены з Дабравешчанскай царквы на Васільеўскім востраве, з ў імя Зачацця Іаана Прадцечы, які знаходзіўся на хорах гэтай царквы.

У цяперашні час у храме знаходзіцца асабліва шанаваны вобраз Божай Маці «Усіх Тужлівых Радасць», які быў перанесены 14 чэрвеня 1946 года са Спаса-Праабражэнскага сабора.

Абраз Свяціцеля Мікалая Цудатворца, таксама асабліва шанаваны, які знаходзіцца на левым клірасе, раней захоўваўся ў Мікольскай могілкавай царкве горада Колпіна і быў перададзены ў храм у снежні 1947 года жыхаркамі Колпіна сёстрамі Піскаровымі, у якіх ён захоўваўся ў гады вайны.

У 2011 годзе, без ўзгаднення з КДІАП  (руск.), у ахоўнай зоне храма — помніка федэральнага значэння — быў надбудаваны другім паверхам царкоўны дом, пабудаваны 20-ю гадамі раней на месцы драўлянага хлява[3].

Фота 1960-х гадоў

Сама царква, якая імітуе куліч, уяўляе сабой ратонду з каланадай з 16-ці калон іанічнага ордару, якія падтрымліваюць антаблемент. Завяршаецца нізкім купалам без падкупальнага барабана. Вонкавыя сцены выфарбаваныя ў жоўта-карычняваты «пецярбургскі» колер, купал — у зялёны. На другім ярусе ўладкаваныя авальныя вокны, верхняя частка сцен завяршаецца фрызам. Купал увенчаны яблыкам з крыжам. З-за адсутнасці падкупальнага барабана алтарная частка храма слаба асветлена; акрамя таго, узмацняецца ілюзія памераў будынка — знутры ён выглядае значна больш, чым звонку.

Нягледзячы на ўсю сваю арыгінальнасць храм, пабудаваны як сядзібны, апынуўся нязручным для набажэнстваў у якасці парафіяльнага. Для павелічэння плошчы храма ў 1858 годзе да ўваходных часткі быў прыбудаваны бабінец, а да алтарнай — тамбур.

Інтэр’ер царквы
Інтэр’ер. Фота 1900-х гадоў

У інтэр’еры сцены круглай залы пафарбаваны ў блакітны колер і дэкараваны пілястрамі карынфскага ордару, над алтарнай апсідай — фігуры анёлаў, якія лётаюць. Блакітны купал, імітуючы неба, стварае адчуванне лёгкасці і лёгкасці.

Званіца, якая імітуе пасху, уяўляе сабой чатырохграневую піраміду, пакрытую металічнымі лістамі і падзеленую на два яруса. Ярусы на фасадах аддзеленыя адзін ад аднаго карнізам. У ніжнім ярусе размяшчаецца хрысцільня, у верхнім — званіца са званамі. У хрысцільні, у верхняй частцы ўсіх чатырох сцен, маецца па два маленькіх акна. Званіца ўладкаваная наступным чынам: у якасці праёмаў з чатырох бакоў званіцы ў сценах зроблены невялікія аркі, у ніжняй частцы агароджаныя металічнымі рашоткамі. Таўшчыня арак павялічваецца па меры нахілу сцены, верх арак упрыгожвае сандрык. Вышэй званіцы на ўсіх сценах будынка намаляваныя невялікія цыферблаты (пры гэтым кожны з іх «паказвае» розны час). Вянчае званіцу, як і царкву, яблык з крыжам.

Настаяцелі царквы

[правіць | правіць зыходнік]
Настаяцелі
Даты Настаяцель
…—1806 святар Ілія Пятроў
18061810 святар Міхаіл Дабранравін
…—1822 святар Мікіта Арлоўскі
18221828 святар Пётр Паўлавіч Вінаградаў
…—1835 святар Смірноў
1835?—1851 святар Мацвей Цвяткоў
… — кастрычнік 1872 святар Павел Антонавіч Стралінскі (каля 1822—1872)
снежань 1872 — 24 сакавіка 1911 протаіерэй Васіль Яўхімавіч Кітаеў (1835—1911)
25 красавіка 1911 — 29 верасня 1915 святар Іаан Карпавіч Калеснікаў
29 верасня 19151917 протаіерэй Мікалай Аляксеевіч Клерыкаў
19191924 протаіерэй Уладзімір Парфіравіч Базаранінаў (1874—пасля 1934)
19241928 протаіерэй Міхаіл Мікалаевіч Вертаградскі (1887—пасля 1934)
1935 — 19 лютага 1936 протаіерэй Васіль Рыгоравіч Спірыдонаў (1869—1942)
22 ліпеня 1936 — снежань 1937 протаіерэй Леанід Васільевіч Дзьяканаў (1878—1937)
19381946 храм не дзейнічаў
1946 — 20 сакавіка 1947 протаіерэй Міхаіл Аляксандравіч Смірноў (1888—1962)
1 мая 1947 — 14 лютага 1948 протаіерэй Мікалай Іаанавіч Ламакін (1890—1965)
20 лютага 1948 — 28 снежня 1949 протаіерэй Іаан Мікалаевіч Пціцын (1891—1964)
28 снежня 1949 — 24 студзеня 1952 протаіерэй Модест Павлович Лавров (1875—1967)
12 студзеня 19529 кастрычніка 1963 протаіерэй Феадор Андрэевіч Цыбулькін (1913—1990-е)
9 кастрычніка 1963 — 20 снежня 1973 протаіерэй Андрэй Іаанавіч Крылоў (1893—1983)
снежань 1973 — сапраўдны час протаіерэй Віктар Андрэевіч Голубеў(род. 1930)
Памятная манета 2010 года

1 сакавіка 2010 года Ашчадбанк Расіі выпусціў у абарачэнне памятную манету наміналам 3 рублі з выявай царквы Святой Тройцы («Куліч і Пасха») у серыі «Помнікі архітэктуры Расіі». Манета выраблена з срэбра 925-й пробы тыражом 10000 асобнікаў і вагой 31,1 грамм[4].

Зноскі

  1. [С.В. Дроков. Исторические портреты: Александр Васильевич Колчак // Вопросы истории. № 1. 1991. С. 50]
  2. Дьяконов Леонид Васильевич(недаступная спасылка) (руск.)
  3. Казинцев М. Побойтесь Бога, батюшка! // Санкт-Петербургские ведомости. 2012, № 145 от 06.08.2012 (руск.)
  4. Памятные монеты | Банк России (руск.)