Эдвард Жалігоўскі

Эдвард Жалігоўскі
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	польск.: Edward Witold Żeligowski
Псеўданімы	Antoni Sowa
Дата нараджэння	20 ліпеня 1816(1816-07-20)
Месца нараджэння	Вілейскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	28 снежня 1864(1864-12-28) (48 гадоў)
Месца смерці	Жэнева, Жэнева, Швейцарыя
Грамадзянства	Расійская імперыя
Альма-матар	Дэрпцкі ўніверсітэт (1836)
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт
Мова твораў	польская
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Эдвард Вітальд Жалігоўскі, псеўданімы Antoni Sowa (Антоні Сава́), Autor «Jordanu», Onegdajski (20 ліпеня 1816, фальварак Мар’ямпаль Вілейскага павета Мінскай губерні, цяпер мясцовасць паблізу Карэкаўцаў Вілейскага раёна Мінскай вобласці — 28 снежня 1864, Жэнева, Швейцарыя) — польскі паэт, філосаф, грамадскі дзеяч.

Жыццяпіс

У 1833—1836 гадах вучыўся ў Дэрпцкім універсітэце. У 1838 годзе арыштаваны за ўдзел у падрыхтоўцы паўстання пад кіраўніцтвам Шымана Канарскага; інтэрніраваны.

У 1842 годзе вярнуўся на Радзіму. У 1851 годзе зноў арыштаваны і сасланы ў Петразаводск, потым у Арэнбург. Пасябраваў і падтрымліваў сувязі з Тарасам Шаўчэнкам, прысвяціў яму верш «Да народнага паэта».

З 1858 года жыў у Санкт-Пецярбургу. Дапамагаў Іасафату Агрызку выдаваць газету «Slowo». Апублікаваў зборнікі «Poezye», «Dziś i wczoraj», драму «Jordan».

У 1860 годзе выехаў у Еўропу. Супрацоўнічаў у польскім эмігранцкім друку. Апошнія гады жыў у Жэневе.

Творчасць

Аўтар антыпрыгонніцкай «драматычнай фантазіі» ў вершах «Ёрдан», яе працягу «Зорскі» (неапубл.; урыўкі ў 1858 чытаў Т. Шаўчэнку, які ў вершы «Перайманне Эдуарду Саве» выкарыстаў прыведзеную ў «Зорскім» беларускую народную песню «Пасаджу каля хаціны»), антыклерыкальнай паэмы «Манахі» (1850), зборніка «Паэзія» і «біяграфічна-этычных» нарысаў «Сёння і ўчора» (1858). 3 абурэннем пісаў у іх пра галечу беларускіх сялян, сцвярджаў права беларускага народа на сваю літаратуру, станоўча ацаніў «Ідылію» В. Дуніна-Марцінкевіча. Перапісваўся з А. Вярыгам-Дарэўскім.

Пераклаў на польскую мову творы Аляксандра Пушкіна і Генрыха Гейнэ.

Ушанаванне памяці

Памятны знак у вёсцы Карэкаўцы.

У вёсцы Карэкаўцы Вілейскага раёна 20 верасня 2009 года адкрыты памятны знак сяброўству Эдварда Жалігоўскага і Тараса Шаўчэнкі..

Літаратура

• Мысліцелі і асветнікі Беларусі, X—XIX стст.: энцыклапедычны даведнік. — Мінск: БелЭн, 1995. — С. 429. ISBN 985-11-0016-1
• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.