Трыясавы перыяд: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 11:26, 23 чэрвеня 2013

Геахраналагічная шкала
Эон		Эра	Перыяд
Ф а н е р а з о й		Кайназой	Чацвярцічны
			Неаген
			Палеаген
		Мезазой	Мел
			Юра
			Трыяс
		Палеазой	Перм
			Карбон
			Дэвон
			Сілур
			Ардовік
			Кембрый
Д а к е м б р ы й	П р а т э р а з о й	Неа пратэразой	Эдыякарый
			Крыагеній
			Тоній
		Меза пратэразой	Стэній
			Эктазій
			Калімій
		Палеа пратэразой	Статэрый
			Аразірый
			Рыасій
			Сідэрый
	А р х е й	Неаархей
		Мезаархей
		Палеаархей
		Эаархей
	Катархей
Крыніца

Трыясавы перыяд, або трыяс — першы геалагічны перыяд мезазойскай эры. Наступны пасля пермскага перыяду, папярэднічае юрскаму. Пачаўся 252,17 ± 0,06 гадоў таму, скончыўся 201,3 ± 0,2 млн гадоў таму.^[1] Працягваўся, такім чынам, каля 51 млн гадоў.

Уведзены Фрыдрыхам Альберці ў 1834 годзе, названы па наяўнасці трох слаёў у кантынентальных адкладах гэтага часу ў Заходняй Еўропе: пярэстага пясчаніку, ракавіннага вапняка і кейперу.

Падраздзяленне трыясавай сістэмы

Сістэма	Аддзел	Ярус	Узрост, млн гадоў таму
Юра	Ніжні	Гэтангскі	менш
Трыяс	Верхні	Рэцкі	201,3-208,5
		Нарыйскі	208,5-227
		Карнійскі	227-237
	Сярэдні	Ладзінскі	237-242
	Сярэдні	Анізійскі	242-247,2
	Ніжні	Аленёкскі	247,2-251,2
	Ніжні	Індскі	251,2-252,2
Перм	Лапінскі	Чансінскі	больш

Геалагічныя падзеі

Да надыходу трыяса ўсе мацерыкі існавалі ў выглядзе адзінага гіганцкага суперкантынента — Пангеі. З надыходам трыяса Пангея пачала паступова расколвацца. У трыясе моцна скарачаюцца плошчы нутракантынентальных вадаёмаў, развіваюцца пустынныя ландшафты. Да гэтага перыяду адносіцца пачатак адкладаў парод таўрычаскай серыі, шырока распаўсюджанай у Крыму (нерасчлененные верхні трыяс і ніжняя юра). Гэтыя пароды складаюць ніжнюю частку Крымскіх гор.^[2]

Палеагеаграфічныя рэканструкцыі
Канец сярэдняга трыяса (240 млн лет назад)

Канец сярэдняга трыяса
(240 млн лет назад)
Сярэдзіна верхняга трыяса (220 млн лет назад)

Сярэдзіна верхняга трыяса
(220 млн лет назад)
Мяжа трыяса і юры (200 млн лет назад)

Мяжа трыяса і юры
(200 млн лет назад)

Клімат

Пацяпленне клімату выклікае высыханне многіх унутраных мораў. У пакінутых морах расце ўзровень салёнасці. Адбываецца паслабленне кліматычнай занальнасці і згладжванне тэмпературных адрозненняў.

Расліннасць

Выміранне насенных папарацей. У наземнай расліннасці пачалі пераважаць голанасенныя, цыкадавыя, гінкго і хвойныя.

Жывёльны свет

З'яўляюцца новыя групы малюскаў (слімакі, вустрыцы). Найбуйнейшымі драпежнікамі становяцца водныя.

У гэты ж час, адбываецца значнае падзенне разнастайнасці пазваночных.

На сушы развіваюцца рэптыліі. З'яўляюцца першыя цеплакроўныя - яйцакладучыя млекакормячыя, а таксама прамыя продкі птушак (протаавіс). У трыясе шырокае распаўсюджванне атрымліваюць цекадонты - сухапутныя рэптыліі, які хутка рухалісь, продкі дыназаўраў.

Насякомыя

У трыясе ў розных групах казурак асноўныя змены адбываюцца ў розны час.

Сеткакрылыя на працягу ўсяго перыяду павялічвалі відавую разнастайнасць.

У раннім трыясе не было наземных жукоў, хоць у пермі яны былі шырока распаўсюджаныя.

У сярэднім трыясе расквітаюць паўцвердакрылыя, цвёрдакрылыя (як мяркуецца, большасць - водныя формы), стракозы і аўсянікі.

У познім трыясе з'яўляецца адзін з апошніх вялікіх атрадаў насякомых - двухкрылыя, а таксама перапончатакрылыя (адзінае сямейства Xyelidae, многія віды якога выміраюць у ранні ці сярэдні юрскі перыяд). Найбольш распаўсюджанымі становяцца мезазойскія сямействы Panorpidae, Orthophlebiinae. Разам з імі яшчэ даволі шматлікія былі Permochoristidae, якія вымерлі да нашага цела.

Дакладна вядома, што ў канцы трыяса існавалі прамакрылыя; у самцоў некаторых відаў меўся гукавы апарат на пярэдніх крылах для прыцягнення самак. У канцы трыяс вымерла адно з васьмі сямействаў стракоз.

На мяжы трыяса і юры, сінхронна з вялікім марскім выміраннем, адбываецца і падзенне разнастайнасці насякомых, хоць асноўныя змены іх складу адбыліся раней, яшчэ ў познім трыясе.

Літаратура

Иорданский Н. Н. Развитие жизни на земле. — М.: Просвещение, 1981.
Короновский Н.В., Хаин В.Е., Ясаманов Н.А. Историческая геология : Учебник. — М.: Академия, 2006.
Ушаков С.А., Ясаманов Н.А. Дрейф материков и климаты Земли. — М.: Мысль, 1984.
Ясаманов Н.А. Древние климаты Земли. — Л.: Гидрометеоиздат, 1985.
Ясаманов Н.А. Популярная палеогеография. — М.: Мысль, 1985.
Монин А. С. Популярная история Земли. — 2-е изд. — М.: Наука, 1980. — 224 с.
Пономаренко, А. Г. и Сукачева, И. Д. 2001. Насекомые конца триаса-начала юры.

Зноскі

↑ Международная стратиграфическая шкала (версия за январь 2013) на сайте Международной комиссии по стратиграфии
↑ Н. В. Короновский, А. Ф. Якушова Основы геологии 22.5. ПОДВИЖНЫЕ ПОЯСА (ПЕРЕХОДНЫЕ ЗОНЫ И ОКЕАНЫ

Шаблон:Paleo-stub Шаблон:Geochronology-stub

[ISC_2013-1] Международная стратиграфическая шкала (версия за январь 2013) на сайте Международной комиссии по стратиграфии

[2] Н. В. Короновский, А. Ф. Якушова Основы геологии 22.5. ПОДВИЖНЫЕ ПОЯСА (ПЕРЕХОДНЫЕ ЗОНЫ И ОКЕАНЫ

[1]

[2]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 {{Геахраналагічная шкала}}
-'''Трыясавы перыяд''', або '''трыяс''' - першы [[геалагічны перыяд]] [[Мезазой|мезазойскай эры]]. Наступны за [[пермскі перыяд|пермскім перыядам]], папярэднічае [[Юрскі перыяд|юрскаму]]. Пачаўся 252,17 ± 0,06 гадоў таму, скончыўся 201,3 ± 0,2 млн гадоў таму.<ref name=ISC_2013/> Працягваўся, такім чынам, каля 51 млн гадоў.
+'''Трыясавы перыяд''', або '''трыяс''' — першы [[геалагічны перыяд]] [[Мезазой|мезазойскай эры]]. Наступны пасля [[пермскі перыяд|пермскага перыяду]], папярэднічае [[Юрскі перыяд|юрскаму]]. Пачаўся 252,17 ± 0,06 гадоў таму, скончыўся 201,3 ± 0,2 млн гадоў таму.<ref name=ISC_2013/> Працягваўся, такім чынам, каля 51 млн гадоў.
-Уведзены Фрыдрыхам Альберці ў 1834 годзе, названы па наяўнасці трох слаёў у кантынентальных адкладах гэтага часу ў [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]]: пярэстага пяшчаніку, ракавіны вапняка і кейпера.
+Уведзены [[Фрыдрых Альберці|Фрыдрыхам Альберці]] ў [[1834 ]]годзе, названы па наяўнасці трох слаёў у кантынентальных адкладах гэтага часу ў [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]]: пярэстага пясчаніку, ракавіннага вапняка і кейперу.
 == Падраздзяленне трыясавай сістэмы ==
 {| class="wikitable"
 |-
@@ Радок 13: / Радок 12: @@
 | Юра || Ніжні || Гэтангскі || менш
 |-
-| ! rowspan=7 | Трыяс || ! rowspan=3 | Верхні || Рэтскі || 201,3-208,5
+| ! rowspan=7 | Трыяс || ! rowspan=3 | Верхні || Рэцкі || 201,3-208,5
 |-
 | Нарыйскі || 208,5-227
 |-
-| Карныйскі || 227-237
+| Карнійскі || 227-237
 |-
-| ! rowspan=2 | Сярэдні || Ладінскі || 237-242
+| ! rowspan=2 | Сярэдні || Ладзінскі || 237-242
 |-
 | Анізійскі || 242-247,2
@@ Радок 31: / Радок 30: @@
 == Геалагічныя падзеі ==
+Да надыходу трыяса ўсе мацерыкі існавалі ў выглядзе адзінага гіганцкага [[суперкантынент]]а — [[Пангея|Пангеі]]. З надыходам трыяса Пангея пачала паступова расколвацца. У трыясе моцна скарачаюцца плошчы нутракантынентальных вадаёмаў, развіваюцца пустынныя ландшафты. Да гэтага перыяду адносіцца пачатак адкладаў парод таўрычаскай серыі, шырока распаўсюджанай у [[Крым]]у (нерасчлененные верхні трыяс і ніжняя юра). Гэтыя пароды складаюць ніжнюю частку [[Крымскія горы|Крымскіх гор]].<ref>Н. В. Короновский, А. Ф. Якушова [http://geo.web.ru/db/msg.html?uri=part22-05.htm&mid=1163814 Основы геологии] 22.5. ПОДВИЖНЫЕ ПОЯСА (ПЕРЕХОДНЫЕ ЗОНЫ И ОКЕАНЫ</ref>
-Да надыходу трыяса ўсе мацерыкі існавалі ў выглядзе адзінага гіганцкага [[Суперкантынент|суперкантынента]] - [[Пангея|Пангеі]]. З надыходам трыяса Пангея пачала паступова расколвацца. У трыясе моцна скарачаюцца плошчы нутракантынентальных вадаёмаў, развіваюцца пустынныя ландшафты. Да гэтага перыяду адносіцца пачатак адкладаў парод таўрычаскай серыі, шырока распаўсюджанай у [[Крым|Крыму]] (нерасчлененные верхні трыяс і ніжняя юра). Гэтыя пароды складаюць ніжнюю частку [[Крымскія горы|Крымскіх гор]].<ref>Н. В. Короновский, А. Ф. Якушова [http://geo.web.ru/db/msg.html?uri=part22-05.htm&mid=1163814 Основы геологии] 22.5. ПОДВИЖНЫЕ ПОЯСА (ПЕРЕХОДНЫЕ ЗОНЫ И ОКЕАНЫ </ref>
 {{clear}}
 <gallery perrow=3 widths="270px" caption="Палеагеаграфічныя рэканструкцыі">
-Файл:Blakey 240moll.jpg|Канец сярэдняга трыяса<br/>(240 млн лет назад)
+Выява:Blakey 240moll.jpg|Канец сярэдняга трыяса<br />(240 млн лет назад)
-Файл:Blakey 220moll.jpg|Сярэдзіна верхняга трыяса<br/>(220 млн лет назад)
+Выява:Blakey 220moll.jpg|Сярэдзіна верхняга трыяса<br />(220 млн лет назад)
-Файл:Blakey 200moll.jpg|Мяжа трыяса і юры<br/>(200 млн лет назад)
+Выява:Blakey 200moll.jpg|Мяжа трыяса і юры<br />(200 млн лет назад)
 </gallery>
 == Клімат ==
+Пацяпленне клімату выклікае высыханне многіх унутраных мораў. У пакінутых морах расце ўзровень салёнасці. Адбываецца паслабленне кліматычнай занальнасці і згладжванне тэмпературных адрозненняў.
-Пацяпленне клімату выклікае высыханне многіх ўнутраных мораў. У пакінутых морах расце ўзровень салёнасці. Адбываецца паслабленне кліматычнай занальнасці і згладжванне тэмпературных адрозненняў.
 == Расліннасць ==
 Выміранне насенных [[Папарацепадобныя|папарацей]]. У наземнай расліннасці пачалі пераважаць [[голанасенныя]], [[цыкадавыя]], [[гінкго]] і [[хвойныя]].
 == Жывёльны свет ==
+[[Выява:Sclerothorax DB2.jpg|thumb|справа|Склератаракс — раннетрыясавы лабірінтадонт]]
-[[Файл:Sclerothorax DB2.jpg|міні|справа|Склератаракс — раннетрыясавы лабірінтадонт]]
 З'яўляюцца новыя групы малюскаў (слімакі, вустрыцы). Найбуйнейшымі драпежнікамі становяцца водныя.
@@ Радок 60: / Радок 55: @@
 На сушы развіваюцца рэптыліі. З'яўляюцца першыя цеплакроўныя - яйцакладучыя [[млекакормячыя]], а таксама прамыя продкі [[Птушкі|птушак]] (протаавіс). У трыясе шырокае распаўсюджванне атрымліваюць цекадонты - сухапутныя [[Рэптылія|рэптыліі]], які хутка рухалісь, продкі [[Дыназаўры|дыназаўраў]].
-=== Казуркі ===
+=== Насякомыя ===
 У трыясе ў розных групах казурак асноўныя змены адбываюцца ў розны час.
-[[Файл:Mastodonsaurus DB.jpg|міні|справа|Мастодонзаўр — гіганцкі сярэнятрыясавы лабірінтадонт]]
+[[Выява:Mastodonsaurus DB.jpg|thumb|справа|[[Мастаданзаўр ]]— гіганцкі сярэднетрыясавы лабірінтадонт]]
-[[Сеткаватакрылыя]] на працягу ўсяго перыяду павялічвалі краявідная разнастайнасць.
+[[Сеткакрылыя]] на працягу ўсяго перыяду павялічвалі відавую разнастайнасць.
-У раннім трыясе не было наземных [[Жукі|жукоў]], хоць у пярмі яны былі шырока распаўсюджаныя.
+У раннім трыясе не было наземных [[Жукі|жукоў]], хоць у пермі яны былі шырока распаўсюджаныя.
-У сярэднім трыясе расцвітаюць напаловужорсткакрылыя, цвёрдакрылыя (як мяркуецца, большасць - водныя формы), [[Стракозы|стракозы]] і аднадзёнкі.
+У сярэднім трыясе расквітаюць паўцвердакрылыя, цвёрдакрылыя (як мяркуецца, большасць - водныя формы), [[стракозы]] і [[аўсянік]]і.
-У познім трыясе з'яўляецца адзін з апошніх вялікіх атрадаў насякомых - двухкрылыя, а таксама перапончатакрылыя (адзінае сямейства Xyelidae, многія віды якога выміраюць ў ранні ці сярэдні юрскі перыяд). Найбольш распаўсюджанымі становяцца мезозойской сямейства Panorpidae, Orthophlebiinae. Разам з імі яшчэ даволі шматлікія цяпер вымерлыя Permochoristidae.
+У познім трыясе з'яўляецца адзін з апошніх вялікіх атрадаў насякомых - [[двухкрылыя]], а таксама [[перапончатакрылыя ]](адзінае сямейства [[Xyelidae]], многія віды якога выміраюць у ранні ці сярэдні [[юрскі перыяд]]). Найбольш распаўсюджанымі становяцца мезазойскія сямействы [[Panorpidae]], [[Orthophlebiinae]]. Разам з імі яшчэ даволі шматлікія былі [[Permochoristidae]], якія вымерлі да нашага цела.
 Дакладна вядома, што ў канцы трыяса існавалі прамакрылыя; у самцоў некаторых відаў меўся гукавы апарат на пярэдніх крылах для прыцягнення самак. У канцы трыяс вымерла адно з васьмі сямействаў [[Стракозы|стракоз]].
@@ Радок 79: / Радок 73: @@
 == Літаратура ==
 * Иорданский Н. Н. Развитие жизни на земле. — М.: Просвещение, 1981.
 * Короновский Н.В., Хаин В.Е., Ясаманов Н.А. Историческая геология : Учебник. — М.: Академия, 2006.
@@ Радок 88: / Радок 81: @@
 * Пономаренко, А. Г. и Сукачева, И. Д. 2001. Насекомые конца триаса-начала юры.
-== Заўвагі ==
+== Зноскі ==
 {{заўвагі|refs=
 <ref name=ISC_2013>[http://www.stratigraphy.org/ICSchart/ChronostratChart2013-01.pdf ''Международная стратиграфическая шкала'' (версия за январь 2013)] на сайте Международной комиссии по стратиграфии</ref>}}
-{{paleo-stub}}
-{{geochronology-stub}}
 [[Катэгорыя:Геалагічныя перыяды]]
 [[Катэгорыя:Трыясавы перыяд]]
+{{paleo-stub}}
+{{geochronology-stub}}