Вук Стэфанавіч Караджыч: Розніца паміж версіямі

Вук Стэфанавіч Караджыч
Вук Стэфанавіч Караджыч
	Вук Стефановић Караџић
Дата нараджэння	7 лістапада 1787
Месца нараджэння	сяло Тршыч, Асманская імперыя
Дата смерці	7 лютага 1864 (76 гадоў)
Месца смерці	Вена, Габсбургская манархія
Месца пахавання	Сабор Святога Міхаіла[d];
Грамадзянства	Асманская імперыя; Княства Сербія;
Жонка	Ana Karadžić[d]
Дзеці	Mina Karadžić[d] і Dimitrije Karadžić[d]
Род дзейнасці	мовазнавец, гісторык, перакладчык, пісьменнік, перакладчык Бібліі, дыпламат, збіральнік народных казак, антраполаг, філолаг, этнограф, фалькларыст
Навуковая сфера	лінгвістыка, філалогія, фалькларыстыка, этнаграфія
Месца працы	Бялградскі ўніверсітэт;
Альма-матар	Gymnasium of Karlovci[d];
Вядомы як	рэфарматар сербскай мовы, рэфарматар кірыліцы, адзін з заснавальнікаў сербскай літаратурнай мовы
Член у	Таварыства сербскай славеснасці[d] (26 студзеня 1864); Расійская акадэмія навук; Пруская акадэмія навук; Кракаўскае навуковае таварыства[d];
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 23:27, 1 жніўня 2013

Вук Стэфанавіч Караджыч (серб. Вук Стефановић Караџић; 7 лістапада 1787 — 7 лютага 1864) — сербскі лінгвіст, рэфарматар сербскай мовы.

Біяграфія

Нарадзіўся ў Тршычы. Адукацыю атрымаў у Лозніцы, а пасля ў манастыры. Але бацька хутка вярнуў яго дадому, бо ў манастыры ён больш займаўся гаспадаркай, чым вучыўся. Вучыцца ў гімназыі ў Петрыне. Пазней вучыўся ў Бялградзе. У хуткім часе захворвае і ад'язджае на лячэнне ў Пешт. Падчас знаходжання ў Вене знаёміцца з Ернеем Капітарам, які дапамагае яму ажыццяўляць запланаванае. Там Караджыч пачаў працу па рэфармаванні мовы і правапісу і ўвядзенні народнай мовы ў мастацкую творчасць. Праз забарону друкавацца ў Сербіі і Аўстрыйскай імперыі з'язджае ў Расію, дзе мае магчымасць працаваць. Пахаваны ў Вене, прах перавезены ў Бялград.

Філалагічныя працы

У першай палове 19 стагоддзя Вук Караджыч з дапамогай вядучых тагачасных філолагаў (у тым ліку братоў Грым) і аўстрыйскай улады, якую прадстаўляў Ерней Капітар, рэфарміраваў сербскі правапіс. Працы Караджыча, сярод якіх першае (1818) і другое пашыранае (1852) выданні сербскага слоўніка, пераклад Новага запавету (1847), заклалі падмурак сучаснай стандартнай сербскай мовы, а таксама значна паўплывалі на фарміраванне сучаснай стандратнай харвацкай мовы. Вук Караджыч намагаўся наблізіць літаратурную мову да народнай, настойваў на прыманні ў літаратурную мову народных элементаў. Прапанаваў перарваць традыцыю пісьмовага маўлення, якое не мае апірышча ў народнай гаворцы, заснаваць новую літаратурную норму на базе жывой мовы. Намагаўся ачысціць сербскую мову ад царкоўнаславянізмаў як ненатуральных элементаў, а базай зрабіць новаштокаўскія дыялекты.

Рэформа кірыліцы

З стараславянскай азбукі Караджыч пераняў 24 літары:

А а	Б б	В в	Г г	Д д	Е е	Ж ж	З з
И и	К к	Л л	М м	Н н	О о	П п	Р р
С с	Т т	У у	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш

Да іх дадаў: Ј ј, Љ љ, Њ њ, Ћ ћ, Ђ ђ и Џ џ

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вук Стэфанавіч Караджыч

Шаблон:Linguist-stub

↑ https://data.matricula-online.eu/de/oesterreich/wien/03-landstrasse-st-rochus/02-04/?pg=58 — Т. 4. Праверана 2 кастрычніка 2022.
↑ http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/karadzic-wuk-stefanovic/ Праверана 30 жніўня 2022.

[_a5de4d906380a95e-1] ttps://data.matricula-online.eu/de/oesterreich/wien/03-landstrasse-st-rochus/02-04/?pg=58 — Т. 4. Праверана 2 кастрычніка 2022.

[_4729f549b4084ef5-2] ttp://tnk.krakow.pl/czlonkowie/karadzic-wuk-stefanovic/ Праверана 30 жніўня 2022.

[1]

[2]

@@ Радок 14: / Радок 14: @@
 }}
-'''Вук Стэфанавіч Караджыч''' ([[сербская мова|серб.]] ''Вук Стефановић Караџић'') ([[7 лістапада]] [[1787]] - [[7 лютага]] [[1864]]) — [[Сербія|сербскі]] лінгвіст, рэфарматар [[сербская мова|сербскай мовы]].
+'''Вук Стэфанавіч Караджыч''' ([[сербская мова|серб.]] ''Вук Стефановић Караџић''; {{ДН|7|11|1787}} — {{ДС|7|2|1864}}) — [[Сербія|сербскі]] лінгвіст, рэфарматар [[сербская мова|сербскай мовы]].
 === Біяграфія ===
-Нарадзіўся ў [[Тршыч]]ы. Адукацыю атрымаў у [[Лозніца|Лозніцы]], а пасля ў манастыры. Але бацька хутка вярнуў яго дадому, бо ў манастыры ён болей займаўся гаспадаркай, чым вучыўся. Вучыцца ў гімназыі ў [[Петрыне]]. Пазней вучыўся ў [[Белград]]зе. У хуткім часе захворвае і ад'язджае на лячэнне ў [[Пешт]]. Падчас знаходжання ў Вене знаёміцца з [[Ерней Капітар|Ернеем Капітарам]], які дапамагае яму ажыццяўляць запланаванае. Там Караджыч пачаў працу па рэфармаванні мовы і правапісу і ўвядзенні народнай мовы ў мастацкую творчасць. Праз забарону друкавацца ў [[Сербія|Сербіі]] і [[Аўстрыйская імперыя|Аўстрыйскай імперыі]] з'язджае ў [[Расія|Расію]], дзе мае магчымасць працаваць. Пахаваны ў Вене, прах перавезены ў Белград.
+Нарадзіўся ў [[Тршыч]]ы. Адукацыю атрымаў у [[Лозніца|Лозніцы]], а пасля ў манастыры. Але бацька хутка вярнуў яго дадому, бо ў манастыры ён больш займаўся гаспадаркай, чым вучыўся. Вучыцца ў гімназыі ў [[Петрыне]]. Пазней вучыўся ў [[Бялград]]зе. У хуткім часе захворвае і ад'язджае на лячэнне ў [[Пешт]]. Падчас знаходжання ў Вене знаёміцца з [[Ерней Капітар|Ернеем Капітарам]], які дапамагае яму ажыццяўляць запланаванае. Там Караджыч пачаў працу па рэфармаванні мовы і правапісу і ўвядзенні народнай мовы ў мастацкую творчасць. Праз забарону друкавацца ў [[Сербія|Сербіі]] і [[Аўстрыйская імперыя|Аўстрыйскай імперыі]] з'язджае ў [[Расія|Расію]], дзе мае магчымасць працаваць. Пахаваны ў Вене, прах перавезены ў Бялград.
 === Філалагічныя працы ===
-У першай палове [[19 стагоддзе|19 стагоддзя]] Вук Караджыч з дапамогай вядучых тагачасных філолагаў (у тым ліку [[браты Грым|братоў Грым]]) і аўстрыйскай улады, якую прадстаўляў [[Ерней Капітар]], рэфармаваў сербскі правапіс. Працы Караджыча, сярод якіх першае ([[1818]]) і другое пашыранае ([[1852]]) выданні сербскага [[слоўнік]]а, пераклад [[Новы запавет|Новага запавету]] ([[1847]]), заклалі падмурак сучаснай стандартнай сербскай мовы, а таксама значна паўплывалі на фармаванне сучаснай стандратнай [[харвацкая мова|харвацкай мовы]].
+У першай палове [[19 стагоддзе|19 стагоддзя]] Вук Караджыч з дапамогай вядучых тагачасных філолагаў (у тым ліку [[браты Грым|братоў Грым]]) і аўстрыйскай улады, якую прадстаўляў [[Ерней Капітар]], рэфарміраваў сербскі правапіс. Працы Караджыча, сярод якіх першае ([[1818]]) і другое пашыранае ([[1852]]) выданні сербскага [[слоўнік]]а, пераклад [[Новы запавет|Новага запавету]] ([[1847]]), заклалі падмурак сучаснай стандартнай сербскай мовы, а таксама значна паўплывалі на фарміраванне сучаснай стандратнай [[харвацкая мова|харвацкай мовы]].
 Вук Караджыч намагаўся наблізіць літаратурную мову да народнай, настойваў на прыманні ў літаратурную мову народных элементаў. Прапанаваў перарваць традыцыю пісьмовага маўлення, якое не мае апірышча ў народнай гаворцы, заснаваць новую літаратурную норму на базе жывой мовы. Намагаўся ачысціць сербскую мову ад царкоўнаславянізмаў як ненатуральных элементаў, а базай зрабіць новаштокаўскія дыялекты.
 === Рэформа [[кірыліца|кірыліцы]] ===
@@ Радок 34: / Радок 34: @@
 |}
 Да іх дадаў: '''Ј ј''', '''Љ љ''', '''Њ њ''', '''Ћ ћ''', '''Ђ ђ''' и '''Џ џ'''
+== Спасылкі ==
-== Вонкавыя спасылкі ==
 {{Commons|Vuk Stefanović Karadžić|выгляд=міні}}
+{{Normdaten
-{{linguist-stub}}
+|PND=118559907
+|LCCN=n/80/40254
+|VIAF=7403617
+|SELIBR=
+|GKD=
+|SWD=
+|WP=
+}}
 [[Катэгорыя:Постаці сербскай філалогіі]]
 [[Катэгорыя:Асобы]]
-[[Катэгорыя:нарадзіліся 7 лістапада]]
+[[Катэгорыя:Нарадзіліся 7 лістапада]]
 [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1787 годзе]]
 [[Катэгорыя:Памерлі 7 лютага]]
@@ Радок 51: / Радок 59: @@
 [[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Заграбу]]
-{{Normdaten
+{{linguist-stub}}
-|PND=118559907
-|LCCN=n/80/40254
-|VIAF=7403617
-|SELIBR=
-|GKD=
-|SWD=
-|WP=
-}}