Партызаны: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
афармленне, дапаўненне |
Створана перакладам старонкі "Партизан" |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
⚫ | |||
{{палепшыць|7.8.2012}} |
|||
[[Файл:IV_crnogorska_proleterska_brigada.JPG|справа|міні|234x234пкс|Югаслаўскія партызаны ў [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]], 1941-1945 гады]] |
|||
{{значэнні|Спасылка=Партызаны, значэнні}} |
|||
[[Файл:RIAN_archive_965_A_guerrilla_commander_teaching_his_fighters_to_use_weapons.jpg|справа|міні|200x200пкс|Камандзір партызанскага атрада знаёміць байцоў са зброяй. Смаленская вобласць, 23 жніўня 1941 года]] |
|||
⚫ | |||
''' |
'''Партызан''' (ад {{Lang-it|Partigiano}}Partigiano — прыхільнік пэўнай грамадскай групы, партыі) — твар, якое вядзе ўзброеную барацьбу на тэрыторыі, акупаванай праціўнікам (альбо якая знаходзіцца пад кантролем супрацьлеглых палітычных сіл), з выкарыстаннем метадаў [[Партызанская вайна|партызанскай вайны]]<nowiki/>член партызанскага атрада<ref>[http://slovari.yandex.ru/dict/ushakov/article/ushakov/16/us305303.htm «Партизан» в словарях русского языка — Яндекс. Словари](недаступная спасылка) |
||
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі]] |
|||
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі]]</ref>. |
|||
Слова «партызан» |
Слова «партызан» ўжываецца пераважна як агульная назва удзельнікаў недзяржаўных, гэта значыць, якія не з'яўляюцца рэгулярнай арміяй (або рэгулярных, якія дзейнічаюць у адрыве ад асноўных сіл), ваенных аб'яднанняў — ваенных атрадаў, якія складаюцца з прыхільнікаў пэўных палітычных (ўладных) колаў або грамадскіх сіл дадзенай краіны і якія выкарыстоўваюць падтрымку мясцовага насельніцтва. |
||
Неафіцыйны, нефармальны характар гэтых атрадаў часцей за ўсё звязаны з тым, што іх мэтай з'яўляецца барацьба супраць існуючай у краіне ўлады (палітычнага або ваеннага рэжыму), або акупацыйнага рэжыму варожай краіны; прычым пераважна ваенным шляхам, метадамі [[Партызанская вайна|партызанскай вайны]] ў тыле праціўніка — [[дыверсія|дыверсіі]], [[тэрор]], узброеныя сутыкненні з сіламі паліцыі, [[Ваенная справа|рэгулярнай арміі]], мясцовай адміністрацыі і г . д., карыстаючыся замаскіраваным перамяшчэннем па тэрыторыі і пазбягаючы франтальных сутыкненняў з праўзыходнымі сіламі праціўніка. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
* [[Партызанскі рух у Беларусі падчас Вялікай Айчыннай вайны]] |
|||
Партызанскі рух з'яўляецца праявай народнай вайны супраць вайсковых [[Падраздзяленне|падраздзяленняў]] і адміністрацыі, якія насельніцтва лічыць чужымі і акупацыйнымі. Партызанскія сілы могуць выкарыстоўвацца ў ходзе рэгулярнай вайны для дэзарганізацыі тылу праціўніка. |
|||
== Літаратура == |
|||
* Партызаны // Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 12. Мінск, 2001. С. 113 |
|||
У [[Расійская імперыя|Расіі]] і [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] партызанскія злучэнні адыгралі значную ролю ў разгроме захопнікаў у ходзе [[Вайна 1812 года|Айчыннай вайны 1812 года]] і [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]], у працэсе [[Першая сусветная вайна|Першай Сусветнай вайны]], у гады [[Грамадзянская вайна ў Расіі|Грамадзянскай вайны]] і Інтэрвенцыі, у ходзе барацьбы з контррэвалюцыяй на тэрыторыі краіны, так і за яе межамі (групы Актыўнай выведкі ў Польшчы, дарадцы партызанскіх фарміраванняў у [[Грамадзянская вайна ў Кітаі|Кітаі]] і [[Грамадзянская вайна ў Іспаніі|Іспаніі]]). Выкарыстоўваліся пры вырашэнні задач стрымання забеспячэння варожых падраздзяленняў, зніжэння іх баявога духу, знішчэння разрозненых груп праціўніка, адміністрацыйнага і ідэалагічнага кантролю за мясцовым насельніцтвам. Пры гэтым практыкавалася як забеспячэнне ваеннымі матэрыяламі і спецыялістамі стыхійна ўтварыліся баявых груп (самаарганізацыя насельніцтва, акружаныя групы [[Ваеннаслужачы|вайскоўцаў]]), так і закід на акупаваную (кантраляваную праціўнікам) тэрыторыю арганізатарскіх груп і рэгулярных баявых падраздзяленняў, частак і злучэнняў. |
|||
⚫ | |||
{{Commons|Category:}} |
|||
Партызаны і партызанскія злучэнні як ваенныя фарміравання маюць спрэчны афіцыйны міжнародны прававы статус, але па [[Міжнароднае права|міжнароднаму праву]] пры паланенні могуць падпадаць пад статус «[[Ваеннапалонныя|ваеннапалонных]]» пры пэўных, не заўсёды строга ахаваным умовах<ref>[http://slovari.yandex.ru/dict/jurid/article/jur3/jur-4285.htm Большой Юридический словарь. Статья «Партизаны»](недаступная спасылка) |
|||
[[Category:Ваенная справа]] |
|||
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі]]</ref>. Статусам камбатанта (якая змагаецца) у агульным выпадку, паводле звычаяў вядзення вайны, валодаюць людзі, якія валодаюць відавочна адрознымі знакамі адрозненні. |
|||
== Ужыванне тэрміна ў розны час == |
|||
У сувязі з станоўчай афарбоўкай слова «партызан», які азначае свайго народнага змагара, гэта слова не ўжываецца да варагуючым узброеным групоўкам розных плыняў і [[Сепаратызм|сепаратыстаў]]. Хоць яны часта выкарыстоўваюць партызанскія метады дыверсійнай, канспіратыўнай і ідэалагічнай дзейнасці. Для іх вызначэння выкарыстоўваюцца тэрміны — «[[Бандытызм|бандыты]]», «[[Тэрарызм|тэрарыстычная]] група», «незаконныя ўзброеныя фармаванні» або «ўзброеная [[апазіцыя]]». |
|||
У [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] у [[1930-я]] гады склалася практыка ўжывання слова «партызан» (таксама «чырвоны партызан») у значэнні «той, хто раней удзельнічаў у партызанскіх дзеяннях у Грамадзянскай вайне на баку [[Рабоча-сялянская Чырвоная армія|Чырвонай Арміі]]». Слова мела станоўчую эмацыйную афарбоўку і з'яўлялася часткай сацыяльнага статусу чалавека. Адлюстраванне гэтага словаўжывання прысутнічае ў многіх кинопроизведениях той эпохі (напрыклад, фільм «Аэроград»). |
|||
У працягу і адразу пасля Вялікай Айчыннай вайны аналагічнае экзамены таксама замацоўвалася ў дачыненні да ўсіх, хто удзельнічаў у партызанскіх дзеяннях, па-за залежнасці ад іх бягучага статусу. |
|||
⚫ | |||
* Партызанскі рэйд |
|||
* [[Партызанская вайна]] |
|||
* Партызаны ў Айчыннай вайне 1812 года |
|||
* [[Савецкі партызанскі рух (1941—1944)|Савецкія партызаны ў Вялікай Айчыннай вайне]] |
|||
* Дзень партызанаў і падпольшчыкаў |
|||
* Дзень партызанскай славы |
|||
* [[Эрнэста Гевара|Эрнэста Чэ Гевара]] |
|||
* Сертыфікат Патрыёта |
|||
* «Прыморскія партызаны» (2010) |
|||
== Заўвагі == |
|||
{{примечания}} |
|||
⚫ | |||
* Вус Н. А. [http://colovrat.at.ua/publ/1-1-0-322 Есть бессмертие в смерти такой] / Н.А.Вус // История Змиевского края. – Змиев. – 29.10.2016. |
|||
[[Катэгорыя:Ваенная навука]] |
|||
[[Катэгорыя:Нерэгулярныя ўзброеныя сілы]] |
|||
[[Катэгорыя:Партызаны]] |
Версія ад 13:56, 10 кастрычніка 2017
Партызан (ад італ.: PartigianoPartigiano — прыхільнік пэўнай грамадскай групы, партыі) — твар, якое вядзе ўзброеную барацьбу на тэрыторыі, акупаванай праціўнікам (альбо якая знаходзіцца пад кантролем супрацьлеглых палітычных сіл), з выкарыстаннем метадаў партызанскай вайнычлен партызанскага атрада[1].
Слова «партызан» ўжываецца пераважна як агульная назва удзельнікаў недзяржаўных, гэта значыць, якія не з'яўляюцца рэгулярнай арміяй (або рэгулярных, якія дзейнічаюць у адрыве ад асноўных сіл), ваенных аб'яднанняў — ваенных атрадаў, якія складаюцца з прыхільнікаў пэўных палітычных (ўладных) колаў або грамадскіх сіл дадзенай краіны і якія выкарыстоўваюць падтрымку мясцовага насельніцтва.
Неафіцыйны, нефармальны характар гэтых атрадаў часцей за ўсё звязаны з тым, што іх мэтай з'яўляецца барацьба супраць існуючай у краіне ўлады (палітычнага або ваеннага рэжыму), або акупацыйнага рэжыму варожай краіны; прычым пераважна ваенным шляхам, метадамі партызанскай вайны ў тыле праціўніка — дыверсіі, тэрор, узброеныя сутыкненні з сіламі паліцыі, рэгулярнай арміі, мясцовай адміністрацыі і г . д., карыстаючыся замаскіраваным перамяшчэннем па тэрыторыі і пазбягаючы франтальных сутыкненняў з праўзыходнымі сіламі праціўніка.
Партызанскія атрады і тактыка партызанскай вайны ў тыле праціўніка шырока ўжывалася падчас шматлікіх войнаў і лакальных канфліктаў.
Партызанскі рух з'яўляецца праявай народнай вайны супраць вайсковых падраздзяленняў і адміністрацыі, якія насельніцтва лічыць чужымі і акупацыйнымі. Партызанскія сілы могуць выкарыстоўвацца ў ходзе рэгулярнай вайны для дэзарганізацыі тылу праціўніка.
У Расіі і СССР партызанскія злучэнні адыгралі значную ролю ў разгроме захопнікаў у ходзе Айчыннай вайны 1812 года і Вялікай Айчыннай вайны, у працэсе Першай Сусветнай вайны, у гады Грамадзянскай вайны і Інтэрвенцыі, у ходзе барацьбы з контррэвалюцыяй на тэрыторыі краіны, так і за яе межамі (групы Актыўнай выведкі ў Польшчы, дарадцы партызанскіх фарміраванняў у Кітаі і Іспаніі). Выкарыстоўваліся пры вырашэнні задач стрымання забеспячэння варожых падраздзяленняў, зніжэння іх баявога духу, знішчэння разрозненых груп праціўніка, адміністрацыйнага і ідэалагічнага кантролю за мясцовым насельніцтвам. Пры гэтым практыкавалася як забеспячэнне ваеннымі матэрыяламі і спецыялістамі стыхійна ўтварыліся баявых груп (самаарганізацыя насельніцтва, акружаныя групы вайскоўцаў), так і закід на акупаваную (кантраляваную праціўнікам) тэрыторыю арганізатарскіх груп і рэгулярных баявых падраздзяленняў, частак і злучэнняў.
Партызаны і партызанскія злучэнні як ваенныя фарміравання маюць спрэчны афіцыйны міжнародны прававы статус, але па міжнароднаму праву пры паланенні могуць падпадаць пад статус «ваеннапалонных» пры пэўных, не заўсёды строга ахаваным умовах[2]. Статусам камбатанта (якая змагаецца) у агульным выпадку, паводле звычаяў вядзення вайны, валодаюць людзі, якія валодаюць відавочна адрознымі знакамі адрозненні.
Ужыванне тэрміна ў розны час
У сувязі з станоўчай афарбоўкай слова «партызан», які азначае свайго народнага змагара, гэта слова не ўжываецца да варагуючым узброеным групоўкам розных плыняў і сепаратыстаў. Хоць яны часта выкарыстоўваюць партызанскія метады дыверсійнай, канспіратыўнай і ідэалагічнай дзейнасці. Для іх вызначэння выкарыстоўваюцца тэрміны — «бандыты», «тэрарыстычная група», «незаконныя ўзброеныя фармаванні» або «ўзброеная апазіцыя».
У СССР у 1930-я гады склалася практыка ўжывання слова «партызан» (таксама «чырвоны партызан») у значэнні «той, хто раней удзельнічаў у партызанскіх дзеяннях у Грамадзянскай вайне на баку Чырвонай Арміі». Слова мела станоўчую эмацыйную афарбоўку і з'яўлялася часткай сацыяльнага статусу чалавека. Адлюстраванне гэтага словаўжывання прысутнічае ў многіх кинопроизведениях той эпохі (напрыклад, фільм «Аэроград»).
У працягу і адразу пасля Вялікай Айчыннай вайны аналагічнае экзамены таксама замацоўвалася ў дачыненні да ўсіх, хто удзельнічаў у партызанскіх дзеяннях, па-за залежнасці ад іх бягучага статусу.
Гл. таксама
- Партызанскі рэйд
- Партызанская вайна
- Партызаны ў Айчыннай вайне 1812 года
- Савецкія партызаны ў Вялікай Айчыннай вайне
- Дзень партызанаў і падпольшчыкаў
- Дзень партызанскай славы
- Эрнэста Чэ Гевара
- Сертыфікат Патрыёта
- «Прыморскія партызаны» (2010)
Заўвагі
Спасылкі
- Вус Н. А. Есть бессмертие в смерти такой / Н.А.Вус // История Змиевского края. – Змиев. – 29.10.2016.
- ↑ «Партизан» в словарях русского языка — Яндекс. Словари(недаступная спасылка)
- ↑ Большой Юридический словарь. Статья «Партизаны»(недаступная спасылка)