Геза Гардані
Геза Гардані | |
---|---|
венг.: Gárdonyi Géza | |
Асабістыя звесткі | |
Імя пры нараджэнні | венг.: Ziegler Géza |
Псеўданімы | Don Vigole, Göre Gábor, Mummery Róbert і Nemeskéry Sándor |
Дата нараджэння | 3 жніўня 1863[1][2][…] |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 30 кастрычніка 1922[1][2][…] (59 гадоў) |
Месца смерці | |
Пахаванне | |
Грамадзянства | |
Дзеці | József Gárdonyi[d] |
Альма-матар | |
Прафесійная дзейнасць | |
Род дзейнасці | журналіст, пісьменнік, драматург, паэт, primary school teacher, рэдактар |
Мова твораў | венгерская мова |
Грамадская дзейнасць | |
Член у | |
gardonyigeza.hu (венг.) | |
Творы ў Вікікрыніцах | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Цытаты ў Вікіцытатніку |
Ге́за Га́рдані (венг.: Gárdonyi Géza; 3 жніўня 1863, Аўстра-Венгрыя — 30 кастрычніка 1922, Эгер, Венгрыя) — венгерскі пісьменнік і журналіст. Напісаў вялікую колькасць навуковых і мастацкіх прац. Больш за ўсё вядомы, як аўтар гістарычных раманаў, такіх як «Зоркі Эгера» і «Нябачны чалавек».
Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]
Гардані быў сынам слесара з памесця арыстакратаў ва ўсходняй Венгрыі. Ён скончыў настаўніцкі каледж і некаторы час працаваў настаўнікам і каталіцкім кантарам. Гардані ажаніўся з Марыяй Молнар у 1885 годзе, але шлюб апынуўся нешчаслівым і быў скасаваны ў 1892.
У сярэдзіне 80-х гадоў XIX стагоддзя Гардані пачаў пісаць артыкулы для часопісаў і газет. Яго першым поспехам былі сатырычныя навелы пра сельскае жыццё «Göre Gábor», ад якіх ён пазней адрокся. На пераломе стагоддзяў Гардані стаў выкарыстоўваць у сваіх творах гістарычныя тэмы, якія паслужылі асновай для серыі папулярных апавяданняў.
Гардані пераехаў у Эгер (сёння — паўночная Венгрыя) у 1897 годзе са сваёй маці і жыў там да сваёй смерці. Магіла Гезы Гардані знаходзіцца ў Эгерскай крэпасці; на ёй напісана: «Csak a teste» (Толькі яго цела). Дом, дзе Гардані жыў і дзе напісаў большасць сваіх вядомых прац, цяпер пераўтвораны ў музей.
Найбольш вядомыя працы[правіць | правіць зыходнік]
Зоркі Эгера[правіць | правіць зыходнік]
Адно з найбольш вядомых твораў Гардані — «Egri csillagok» — было ўпершыню апублікавана ў 1899 годзе. Літаратурна назва перакладаецца, як «Зоркі Эгера». У кнізе распавядаецца пра знакамітую аблогу венгерскага горада Эгера турэцкімі войскамі Асманскай імперыі ў 1552 годзе. Сярод яго герояў знакаміты Балінт Цёрэк і Шэбешцьен Цінодзі, які знаходзіўся яго на службе. У 2002 годзе «Зоркі Эгера» былі названы «самай папулярным венгерскім раманам» гледачамі тэлеперадачы «Big Read» (у Венгрыі — «A Nagy Könyv»).
Нябачны чалавек[правіць | правіць зыходнік]
Па меркаванні некаторых людзей, лепшай працай Гардані варта лічыць кнігу «A láthatatlan ember», апублікаваную ў 1901 годзе. Гэта меркаванне абумоўлена тым, што гэта кніга (у адрозненне ад «Зорак Эгера») больш даступная не-венгерскім чытачам. У творы распавядаецца пра часы, калі жыў правадыр гунаў Атыла. Большая частка сюжэт распавядае пра візіт Візантыйскага дыпламата Прыска Панійскага ў стан Атылы. Герой рамана — малады Візантыйскі раб па імі Зэта, які закахаўся ў гунскую дзяўчыну. Зэта збягае і становіцца рабом гунаў, што дае яму надзею ажаніцца з каханай дзяўчынай. Таксама кніга ўключае драматычнае апісанне Бітвы пры Каталаўнскіх палях паміж гунамі і рымлянамі.
Абодва гэтыя раманы Гардані добра вядомыя ў Венгрыі, але сталі перакладаецца на іншыя мовы і шырока выдавацца за мяжой толькі ў другой палове XX стагоддзя.
Бібліяграфія[правіць | правіць зыходнік]
- Egri csillagok (Зоркі Эгера)
- A láthatatlan ember (Нябачны чалавек)
- Isten rabjai (Вязень Бога)
- A lámpás (Лямпа)
- A bor (Віно)
- Ida regénye (Апавяданне Іды)
- Hosszúhajú veszedelem (Доўгавалосы небяспечны чалавек)
Зноскі
- ↑ а б Géza Gárdonyi // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Géza Gárdonyi // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
- ↑ Géza Gárdonyi // Goodreads — 2006. Праверана 26 верасня 2023.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Геза Гардані
- Артыкул пра венгерскіх пісьменнікаў, уключаючы Гезу Гардані (англ.)
- Рэцэнзія супольнасці Amazon на кнігу «Нябачны чалавек» (англ.)