Рэкта (прыток Сянны)
| Рэкта | |
|---|---|
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 10 км |
| Басейн | 28 км² |
| Вадацёк | |
| Выток | |
| • Каардынаты | 53°29′04,80″ пн. ш. 31°27′31″ у. д.HGЯO |
| Вусце | рака Сянна |
| • Месцазнаходжанне | на ўсход ад вёскі Пільня |
| • Вышыня | каля 141[1] м |
| • Каардынаты | 53°27′27,70″ пн. ш. 31°21′36,50″ у. д.HGЯO |
| Ухіл ракі | 3,2 м/км |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Дняпро |
|
|
|
| Краіна | |
| Рэгіён | Магілёўская вобласць |
| Раён | Чэрыкаўскі раён |
   |
|
 выток вусце |
|
|
— выток, — вусце |
|
Рэ́кта — рака ў Чэрыкаўскім раёне Магілёўскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Сянна (басейн Дняпра).
Назва
[правіць | правіць зыходнік]Назва Рэкта балцкага паходжання. Належыць да шэрагу такіх гідронімаў на Верхнім Падняпроўі, як Рэхта, Рыхта, Рышты, Рэста, Рыста.
Усе гэтыя формы ўзыходзяць да балцкага абазначэння арэха: літ. riešutas, лат. rieksts, пруск. reisis. Далей да літоўскага rišti, прускага *ristun "звязваць" (арэхі растуць "звязкамі", гронкамі)[2][3].
Блізкім чынам матываваныя і вядомыя на Верхнім Падняпроўі, Падзесенні, Верхнім Павоччы, Верхнім Паволжы рачныя назвы з коранем Kek- (Чачора, Чэчэна, Чэчэта, Чэчэль), разам з іх літоўскімі аналагамі Kek-upys, Keklys[4][5]. Гэтыя назвы звязваюць з літоўскім kekė «гронка (арэхаў, ягадаў, кветак)», kekulas «камяк», прускім kekars «гарох» (у гарохавым струку шмат гарошынак).
Ва ўсіх гэтых выпадках рачныя назвы матываваныя семантыкай ушчыльнення ў выніку сціснутасці. У балцкай гідраніміі нярэдка ёсць, калі водныя назвы нясуць значэнне "сціскання" (Жлобін, Горадзен і інш.). Мяркуецца, што назвы з семантыкай "сціскання" адлюстроўваюць канфігурацыйныя асаблівасці адпаведнай ракі ці возера[6].
Водаапісанне
[правіць | правіць зыходнік]Даўжыня ракі 10 км. Сярэдні нахіл воднай паверхні 3,2 м/км. Плошча вадазбору 28 км². Вадазбор у межах Аршанска-Магілёўскай раўніны. Рака пачынаецца прыкладна за 2,8 км у напрамку на поўнач ад вёскі Галоўчыцы, упадае ў Сянну на ўсход ад вёскі Пільня.
Зноскі
- ↑ Ліст карты N-36-87. Выданне 1982 г. Архівавана 2 мая 2013.
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 204-205.
- ↑ О. Н. Трубачев. Заметки по этимологии и сравнительной грамматике // Этимология. 1968. Москва, 1971. С. 65.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 151.
- ↑ В. Н. Топоров. «Baltica» Подмосковья // Балто-славянский сборник. Москва, 1972. С. 268.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 118.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1985. — Т. 4. — С. 411. — 599 с. — 10 000 экз.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Ліст карты N-36-87. Выданне 1982 г. Архівавана 2 мая 2013.