Саміт Расія — ЗША ў Жэневе

Саміт Расія—ЗША з удзелам прэзідэнтаў Уладзіміра Пуціна і Джо Байдэна прайшоў 16 чэрвеня 2021 года ў Жэневе (Швейцарыя)^[1].

Перадгісторыя

Да гэтага саміту Байдэн і Пуцін сустракаліся адзін раз, у Маскве ў сакавіку 2011 года, калі Байдэн быў віцэ-прэзідэнтам, а Пуцін — старшынём урада. Пасля сустрэчы Байдэн ахарактарызаваў яе ў сваіх мемуарах як «спрэчную»; калі ён і Пуцін сустрэліся сам-насам, Байдэн сказаў: «спадар прэм’ер-міністр, я гляджу ў вашы вочы і думаю, што ў вас няма душы». На гэта Пуцін адказаў: «Мы разумеем адзін аднаго»^[2]. Дадзены дыялог адсылае на сустрэчу Пуціна і Джорджа Буша-малодшага ў Славеніі, у чэрвені 2001 года, калі апошні заявіў, што паглядзеў расійскаму прэзідэнту ў вочы і змог зразумець яго душу^[3].

Будучы віцэ-прэзідэнтам, Байдэн заклікаў прэзідэнта Украіны Пятра Парашэнкі ліквідаваць пасрэднікаў, такіх як украінскі алігарх Дзмітрый Фірташ, з газавай галіны краіны і зменшыць залежнасць дзяржавы ад імпарту расійскага прыроднага газу. Фірташ сказаў, што ён быў прызначаны пасярэднікам расійскім кіраўніком арганізаванай злачыннасці ўкраінскага паходжання Сямёнам Магілевічам; Пуцін, як паведамляецца, пагадзіўся на гэта прызначэнне. З 2014 года Фірташ стаў змагацца з экстрадыцыяй у ЗША па федэральнай абвінавачванні^[4]. Ён і іншыя прарасійску настроеныя ўкраінцы былі замяшаны ў намаганнях Рудольфа Джуліяні і яго паплечнікаў па пошуку інфармацыі, якая магла б нашкодзіць прэзідэнцкім перспектывам Байдэна ў 2020 годзе^[5]. Гэтыя намаганні з’яўляюцца прадметам двух федэральных расследаванняў, якія праводзіліся пракуратурамі Манхэтэна і Брукліна^[6]. Разведвальная супольнасць Злучаных Штатаў паведаміла ў сакавіку 2021 года, што расійскія разведчыкі распаўсюджвалі апавяданні аб меркаванай карупцыі ў дачыненні да Байдэна, яго сына Хантэра Байдэна і Украіны, па меншай меры, з 2014 года^[7].

За два месяцы да саміту адміністрацыя Байдэна прыняла меры па пакаранні Расіі за варожыя дзеянні, такія як умяшанне ў прэзідэнцкія выбары 2016 і 2020 гадоў. Саветнік па нацыянальнай бяспецы Джэйк Саліван заявіў, што гэтыя меры ўключаюць «меры па абароне амерыканскіх інтарэсаў у адказ на шкоднасныя дзеянні Расіі», уключаючы фінансавыя санкцыі^[8].

У маі 2021 года адміністрацыя Байдэна адмяніла санкцыі Countering America's Adversaries Through Sanctions Act у дачыненні да кампаніі, якая стаіць за расійскім газаправодам Паўночны паток — 2 у Германію, і яе галоўнага выканаўчага дырэктара^[9]. Намеснік міністра замежных спраў Расіі Сяргей Рабкоў вітаў гэты крок як «шанец для паступовага пераходу да нармалізацыі нашых двухбаковых адносін»^[10].

Выступаючы перад амерыканскімі вайскоўцамі ў Вялікабрытаніі па шляху на саміт, Байдэн сказаў: «Мы не імкнемся да канфлікту з Расіяй, мы хочам стабільных і прадказальных адносін. Нашы краіны нясуць вялікую адказнасць, у тым ліку па забеспячэнню стратэгічнай стабільнасці і падтрыманню дамоўленасцей па кантролі над узбраеннямі»^[11]^[12].

За некалькі дзён да перамоваў, у інтэрв’ю NBC News Пуцін зноў адмаўляў адказнасць за кібератакі. Раней ён заявіў, што абвінавачванні былі спробай справакаваць канфлікт напярэдадні саміту^[13]^[14].

На сустрэчы з саюзнікамі па НАТА ў Брусэлі за два дні да саміту Байдэн абверг зацвярджэнне прэзідэнта Украіны Уладзіміра Зяленскага аб тым, што НАТА пагадзілася прыняць Украіну ў альянс. Лаяльнасць Украіны была пастаянна спрэчным пытаннем паміж Расіяй і Злучанымі Штатамі^[15].

Напярэдадні саміту Байдэн стаяў на сваім рашэнні не ўдзельнічаць у сумеснай прэс-канферэнцыі з Пуціным пасля саміту, вынікаючы радзе расійскіх экспертаў, каб пазбегнуць жадання Пуціна выглядаць так, як быццам ён узяў верх над Байдэнам^[16].

Праграма

Па задумцы саміт вызначыць кірунак адносінаў паміж Расіяй і адміністрацыяй Байдэна. Гэта будзе першая сустрэча тварам да твару паміж двума лідарамі з тых часоў, як Байдэн ўступіў на пасаду прэзідэнта ў студзені. Аднак афіцыйныя асобы абедзвюх краін пераменшылі шанцы на значны прарыў у адносінах^[17].

Вялікае значэнне ў парадку дня мелі перамовы па кантролі над ядзернымі ўзбраеннямі. У чэрвені 2021 года саветнік Байдэна па нацыянальнай бяспецы Джэйк Саліван заявіў: «Мы імкнемся да таго, каб два прэзідэнты маглі паслаць выразны сігнал... сваім камандам па пытаннях стратэгічнай стабільнасці, каб мы маглі дамагчыся прагрэсу ў галіне кантролю над узбраеннямі і іншых галінах, звязаных з ядзернай зброяй, каб знізіць напружанасць і нестабільнасць у гэтым аспекце адносін нашых краін»^[18].

Байдэн заявіў, што падыме пытанне аб правах чалавека. Гэта патэнцыйна можа ўключаць атручванне і турэмнае зняволенне расійскага апазіцыянера Аляксея Навальнага^[19]. Чакалася, што будзе абмяркоўвацца кібербяспека, умяшанне ў выбары і суверэнітэт Украіны. На аснове мінулых тэлефонных званкоў паміж двума прэзідэнтамі, афіцыйныя асобы ЗША планавалі падоўжыць перамовы^[20]^[21].

Расія заявіла, што разлічвала абмеркаваць пандэмію COVID-19, глабальныя канфлікты, тэрарызм і скарачэнне колькасці ядзернай зброі^[22]. У студзені два лідары дамовіліся падоўжыць на пяць гадоў СНУ-III^[23].

Сустрэча адбылася ў гістарычнай віле Ла-Гранж, будынку XVIII стагоддзя з выглядам на Жэнэўскае возера. Швейцарская паліцыя і салдаты закрылі паркі і навакольныя вілу напярэдадні мерапрыемства, усталяваўшы барыкады і калючы дрот^[24].

Дэлегацыі

ЗША

Прэзідэнт Джо Байдэн^[25]
Дзяржаўны сакратар Энтані Блінкен^[25]
Саветнік прэзідэнта па нацыянальнай бяспецы Джэйк Саліван^[25]
Афіцыйны прадстаўнік Дзяржаўнага дэпартамэнту Вікторыя Нуланд^[25]
Пасол ЗША ў Расіі Джон Саліван^[25]

Расія

Прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін^[25]
Міністр замежных спраў Расіі Сяргей Лаўроў^[25]
Памочнік прэзідэнта па знешнепалітычных пытаннях Юрый Ушакоў^[25]
Пасол Расіі ў ЗША Анатоль Антонаў^[25]
Прэс-сакратар прэзідэнта Дзмітрый Пяскоў^[25]
Намеснік міністра замежных спраў Сяргей Рабкоў^[25]
Намеснікі кіраўніка адміністрацыі прэзідэнта Дзмітрый Козак^[25]
Начальнік Генеральнага штаба Узброеных Сіл Валерый Герасімаў^[25]
Спецпрадстаўнік прэзідэнта па Сірыі Аляксандр Лаўрэнцьеў^[25]

Правядзенне

Перамовы праходзілі ў бібліятэцы вілы Ла-Гранж. Першы раўнд сустрэчы прадугледжваў перамовы ў вузкім складзе. З боку Расіі акрамя Пуціна ў іх прымаў удзел міністр замежных спраў Сяргей Лаўроў. Амерыканскага прэзідэнта Байдэна суправаджаў дзяржсакратар Энтані Блінкен. Пасля завяршэння першага раўнда лідараў чакалі перамовы ў пашыраным складзе з перапынкам. Увогуле саміт працягваўся 4,5 гадзіны з улікам перапынку. Ён скончыўся некалькі раней, чым планавалася: другі раўнд пашыраных перамоваў так і не адбыўся^[26].

Пасля прэзідэнты выступілі на асобных прэс-канферэнцыях. ЗША і Расія загадзя адмовіліся ад сумеснай сустрэчы з журналістамі^[26].

Бакі дамовіліся запусціць дыялог па кібербяспецы, а таксама прынялі сумесную заяву па стратэгічнай стабільнасці і дамовіліся аб вяртанні паслоў Расіі і ЗША на свае працоўныя месцы ў Маскве і Вашынгтоне. У адказ на пытанне пра Украіну Пуцін заявіў, што гэтая тэма закраналася, але Расіі няма чаго да яе дадаць, акрамя таго, што Мінскія пагадненні павінны выконвацца. Ён таксама адхіліў абвінавачванні ў мілітарызацыі Арктыкі, а таксама адмовіўся казаць аб «чырвоных лініях» у дыялогу з ЗША — на яго думку, абедзве краіны занадта далёкія адзін ад аднаго, каб нешта дзяліць. Па словах расійскага прэзідэнта, ён таксама закрануў пытанне расійскіх зняволеных у амерыканскіх турмах^[26].

Байдэн на сваёй прэс-канферэнцыі падкрэсліў, што дакладна данёс да Пуціна усе прэтэнзіі ЗША. Але, паводле яго слоў, Масква і Вашынгтон абавязаны дзейнічаць разам па кантролі над узбраеннямі і кібербяспекай. Амерыканскі лідар застаўся задаволены вынікамі перамоваў і адзначыў, што цяпер у Расіі і ЗША ёсць трывалая база для выбудоўвання адносін. Як удакладніў Байдэн, канкрэтныя дамоўленасці павінны быць распрацаваны дыпламатамі з абодвух бакоў і аб поспеху гэтага працэсу свет даведаецца прыкладна праз паўгода^[26].

Гл. таксама

Зноскі

[1] Statement by White House Press Secretary Jen Psaki on the Meeting Between President Joe Biden and President Vladimir Putin of Russia

[2] Biden to Face a Confrontational Russia in a World Changed From His Time in Office

[3] Байден: Я посмотрел в глаза Путину и сказал ему, что души не увидел

[4] SPECIAL REPORT-Putin's allies channelled billions to Ukraine oligarch

[5] Why Giuliani eyed 2 Ukrainian oligarchs for help in digging dirt

[6] Prosecutors Investigating Whether Ukrainians Meddled in 2020 Election

[7] Foreign Threats to the 2020 US Federal Elections

[8] США в четверг объявят о новых санкциях против РФ

[9] "Северный поток - 2": Байден объяснил причину отказа от санкций

[10] Nord Stream 2: Biden waives US sanctions on Russian pipeline

[11] Байден: Мы не стремимся к конфликту с Россией

[12] Байден заявил, что США хотят "стабильных и предсказуемых отношений" с Россией

[13] Путин о Навальном: «У нас нет обычая кого-либо убивать»

[14] Putin denies accusations of cyberattacks by Russia against U.S.

[15] Biden Says Ukraine Has Work to Do on Corruption to Get Into NATO

[16] Байден объяснил отказ от совместной пресс-конференции с Путиным

[17] Прорыв не ждём, иллюзий нет — Лавров о будущей встрече Путина с Байденом

[18] Американские СМИ: На встрече Путина и Байдена будет присутствовать Китай?

[19] Biden-Putin summit: Awkward conversation looms in Geneva

[20] Russia, U.S. and other countries reach new agreement against cyber hacking, even as attacks continue

[21] Biden, Putin to meet on June 16 amid disagreements

[22] "Задал жесткий тон саммиту с Байденом". Мировые СМИ — о высказываниях Путина на ПМЭФ

[23] Россия и США договорились продлить ДСНВ

[24] Встреча Путина и Байдена пройдет на знаменитой вилле Ла Гранж

[Del-25] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н СМИ узнали состав участников расширенной встречи саммита в Женеве

[news.ru-26] а ^б ^в ^г Итоги саммита в Женеве: Байден не разглядел душу Путина со второго раза

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]