Угра

Угра
Характарыстыка
Даўжыня	399 км
Басейн	15 700 км²
Расход вады	84,8 м³/с (каля пасёлка Таваркава)
Вадацёк
Выток
• Месцазнаходжанне	Смаленскае ўзвышша, в. Бабічы
• Каардынаты	54°24′33,30″ пн. ш. 33°27′52,90″ у. д.
Вусце	Ака
• Месцазнаходжанне	сяло Угра (Калуга)
• Вышыня	117,3 м
• Каардынаты	54°30′26″ пн. ш. 36°06′24″ у. д.
Размяшчэнне
Водная сістэма	Ака → Волга → Каспійскае мора
Краіна	Расія
Рэгіёны	Смаленская вобласць, Калужская вобласць
Раён	Ельнінскі раён
Код у ДВР	09010100412110000020453
выток вусце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Угра́ (руск.: Угра) — рака ў Смаленскай і Калужскай абласцях Расіі, левы прыток Акі (басейн Волгі). Найдаўжэйшы (разам з ракой Масквой) прыток Акі на Верхнім і Сярэднім Павоччы.

Назва

Назва Угра балцкага паходжання, яна не звязаная з этнонімам «вугры».

Найбліжэйшыя гідранімічныя адпаведнікі — літоўская рачная назва Ugra, латышская Ugriņ-up (< Ugriņa «Уграчка» < *Ugra).

Назва Угра параўноўваецца з назвай латвійскай дзвінскай ракі Ogre (Uogre) і звязваецца з балцкім *angur- «(рыба) вугор».

Далей да індаеўрапейскага *ang^ṷ(h)i- «змяя, чарвяк», ад якога балцкае *angis «вуж, вужака» і вытворнае ад яго *angra- «падобны да вужакі» (> «вугор»).

Рака Угра вядомая сваёй выключнай звілістасцю (колькасцю выгінаў і паваротаў на адзінку вымярэння). Яе назва матываваная звілістасцю рачнога рэчышча, так жа сама як «звілістасць» уласцівая вугру і вужу.

Паводле звілістасці рэчышча таксама названая і пруская рака *Wangr-ape «Звілістая рака», назва якой ад іншага кораня — балцкага *veng- (да індаеўрапейскага *ṷe-n-g- «быць сагнутым»).

Гідраграфія

Даўжыня 399 км, плошча басейна 15 700 км². Бярэ пачатак на Смаленскім узвышшы на паўднёвым усходзе Смаленскай вобласці. Сярэдні расход вады каля пасёлка Тваракава 84,8 м³/м.

Жыўленне ракі змяшанае: доля сцёку талых вод у сярэднім складае каля 60 %, больш за 30 % гадавога сцёку прыпадае на грунтавыя воды, каля 5 % — на сцёк дажджавых вод. Расход вады за 35 км ад вусця — каля 90 м³/с. Замярзае ў лістападзе — пачатку студзеня.

Даліна ракі пойменная, з шырынёй поймы 1—2 км, у ніжнім цячэнні — 3,5 км. Шырыня рэчышча ў ніжнім цячэнні — 70—80 м. Глыбіня ў межань на перакатах — 0,4-0,6 м, найбольшая на плёсах — 4 м. Сярэдняя хуткасць цячэння вады — 0,4—0,6 м/с.

На рацэ горад Юхнаў. У басейне ракі 213 азёр і вадасховішчаў агульнай плошчай 4,76 км².

Літаратура

• Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев, А. Г. Воронов и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1983. — С. 443. — 538 с. — 100 000 экз.
• Угра́ // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 495. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
• Угра́ // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 465. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Угра́ // Географические названия Росии: Топонимический словарь: более 4000 единиц / Е. М. Поспелов. — М.: АСТ; Астрель, 2008. — С. 454. — 523 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-5-17-054966-5 (Аст), ISBN 978-5-271-20728-0 (Астрель). (руск.)
• Угра́ // Энциклопедический географический словарь (руск.). — М.: РИПОЛ классик, 2011. — С. 696. — 800 с. — (Словари но­вого века). — 5 000 экз. — ISBN 978-5-386-03063-6.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Угра
• Алексеевский Н. И., Ретеюм К. Ф. Угра // Научно-популярная энциклопедия «Вода России» (руск.)