Морыц Аранскі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Морыц Аранскі
Maurits van Oranje
Марыс Аранскі. Праца Міхіль ван Мірэвельта (каля 1613-1620).
Марыс Аранскі. Праца Міхіль ван Мірэвельта (каля 1613-1620).
Сцяг Штатгальтар Галандыі і Зеландыі Сцяг
1585 — 1625
Папярэднік Вільгельм I Аранскі
Пераемнік Фрэдэрык-Генрых Аранскі
Сцяг Штатгальтар Утрэхта, Гелрэ і Аверэйсела Сцяг
1590 — 1625
Папярэднік Адолф ван Ньювенаар
Пераемнік Фрэдэрык-Генрых Аранскі
Сцяг Штатгальтар Гронігена і Дрэнтэ Сцяг
1620 — 1625
Папярэднік Вільгельм Людвіг Насау-Дыленбургскі
Пераемнік Эрнст Казімір, граф Насау-Дзіц

Нараджэнне 14 лістапада 1567[1]
Смерць 23 красавіка 1625(1625-04-23)[1][3][…] (57 гадоў)
Месца пахавання
Род Насау-Аранская дынастыя
Бацька Вільгельм I Аранскі
Маці Anna of Saxony[d]
Дзеці афіцыйных няма
Веравызнанне пратэстанцтва
Адукацыя
Дзейнасць палітык, афіцэр, калекцыянер мастацтва, ваенны камандзір
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера ваенная справа[4] і палітыка[4]
Званне адмірал
Узнагароды
ордэн Падвязкі
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Морыц Аранскі (нідэрл.: Maurits van Oranje, ням.: Moritz von Oranien; (13 або 14 лістапада 1567, Дыленбург — 23 красавіка 1625, Гаага) — прынц Аранскі, граф Насау, сын Вільгельма I, паклаўшага пачатак незалежнасці Нідэрландаў. Штатгальтар Галандыі, Зеландыі, Гелдэрланда, Гронінгена і Оверэйсела.

Штатгальтар[правіць | правіць зыходнік]

Пасля смерці бацькі ў 1585 годзе быў абраны штатгальтарам Галандыі, Зеландыі і Заходняй Фрысландыі, праславіўся як военачальнік, які з поспехам супрацьстаяў лепшым іспанскім генералам, стваральнік новай тактычнай школы.

Морыц першы падзяліў непаваротлівае і няздольнае да манеўраў войска, на больш дробныя і лёгкія часткі. Рыштунак конніцы ён значна палегчыў, звярнуўшы галоўную ўвагу на развіццё рухомасці. Пяхоту і конніцу ён надзяліў статутамі і наогул зрабіў нідэрландскае войска паказальным для ўсіх войскаў Еўропы. Яшчэ больш паўплываў Морыц на развіццё замкавай вайны, звяртаючы асаблівую ўвагу на развіццё актыўнага элемента ў абароне крэпасцяў.

Морыц і Олдэнбарневелт[правіць | правіць зыходнік]

Дзяржаўным дарадцам Морыца з’яўляўся Ёхан ван Олдэнбарневелт. Часам паміж імі ўзнікалі частыя канфлікты. У 1609 годзе не зважаючы на пратэст Морыца Олдэнбарневелт падпісаў з Іспаніяй Дванаццацігадовае перамір'е, якое трывалася да 1621 года. Напружанне паміж дзяржаўцамі павялічвалася. 13 мая 1619 года Олдэнбарневелт быў арыштаваны, абвінавачаны ў дзяржаўнай здрадзе і пакараны смерцю. Морыцу дасталася неабмежаванная ўлада. Ціснуў на свайго брата Фрэдэрыка Генрыха, каб апошні ажаніўся для захавання дынастыі. У 1621 годзе вайна з Іспаніяй аднавілася. У 1625 годзе Морыц Аранскі памёр, не пакінуўшы пасля сабе афіцыйных нашчадкаў.

Зноскі

  1. а б RKDartists Праверана 23 жніўня 2017.
  2. а б Мориц Оранский // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  3. Maurits // Biografisch Portaal — 2009. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. а б в г Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Groen v. Prinsterer, «Maurice et Barnevelt» (Утрэхт, 1875).
  • Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I