Dendranthema

Dendranthema
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Астракветныя Сямейства:  Астравыя Падсямейства:  Астравыя Трыба:  Anthemideae Падтрыба:  Artemisiinae Род:  Dendranthema
Міжнародная навуковая назва
Dendranthema (DC.) Des Moul., 1860
Сінонімы
Chrysanthemum L., 1753, nom. cons.
Тыпавы від
Dendranthema grandiflorum (Ramat.) Kitam. typ. cons.
Сістэматыка на Віківідах Пошук выяў на Вікісховішчы ITIS   37225 EOL   59372 IPNI   8559-1

Dendranthema (ад стар.-грэч.: δένδρον, дэндрон — «дрэва» і стар.-грэч.: ἄνθεμον, антэмон — «кветка»; адносіцца да адраўнелай ніжняй часткі сцябла ў некаторых відаў) — род шматгадовых травяністых раслін, радзей паўкустарнічкоў сямейства Астравыя, або Складанакветныя (Astraceae).

Паводле сайта Групы філагеніі пакрытанасенных (APG) род уключае 36 відаў, якія растуць пераважна ў Цэнтральнай і Паўднёва-Усходняй Азіі — Кітаі, Японіі, Карэі і Манголіі і 2 віды, якія сустракаюцца ў Еўропа. Некалькі таксонаў распаўсюджаныя ў арктычных абласцях усіх кантынентаў.

На працягу доўгага часу большасць відаў роду, як і іншыя блізкароднасныя расліны сямейства астравых, адносілі да роду Chrysantemum, дзе лічылася больш за 200 таксонаў. Толькі ў сярэдзіне XX стагоддзя расійскім батанікам, спецыялістам у галіне сістэматыкі сасудзістых раслін М. М. Цвялёвым, была праведзена рэвізія роду Dendranthema, куды перамясцілася вялікая колькасць відаў хрызантэм, у тым ліку і тыпавы — Chrysantemum indica. Прапанаваныя Цвялёвым змены былі прынятыя батанічнай супольнасцю і праца ў гэтым кірунку працягнулася. Цікава, што ў публікацыях Корэ Брэмера 1993-94 гадоў прапаноўвалася пакінуць у родзе Chrysantemum ўсяго толькі два віды — Chrysantemum coronarium і Chrysantemum segetum, хоць у сапраўдны момант па дадзеных сайта APG іх лічыцца не менш 42.

Апісанне

Шматгадовыя травяністыя расліны або паўкустарнічкі.

Парасткі прамыя, радзей узыходзячыя, з простымі або разгалінаванымі сцебламі. Апушаныя, часам голыя.

Лісце чаргавальнае, з рассечанай або лопасцевай, рэдка суцэльнакрайняй пласцінкай. Афарбоўка зверху зялёная, знізу зялёная, бялёса- або шаравата-лямцавая.

Кветкавыя кошыкі адзінкавыя на верхавіне сцябла і яго аблісцвеных галін, альбо больш шматлікія (да 20) і сабраныя ў шчыткападобнае суквецце. Краявыя язычковыя песцічныя кветкі ў колькасці 10-30 штук размешчаны ў адзін шэраг, у культурных відаў часта больш за 30 і шматрадныя. Афарбоўка белая, ружовая розных адценняў або жоўтая. Дыск са шматлікімі абодваполымі трубчастымі кветкамі жоўтага колеру.

Плод — сямянка.

Выкарыстанне ў дэкаратыўным садаводстве

Dendranthema grandiflorum, нароўні з Chrysantemum indica, з’яўляецца адным з асноўных продкаў дэкаратыўных гібрыдных хрызантэм, якія вырошчваюцца ў культуры з XVII стагоддзя. У 1630 годзе ў Кітаі было вядома больш за 500 культывараў, у цяперашні час іх колькасць значна перавышае 5 000.

Прымяненне

Культурныя разнавіднасці роду паўсюдна выкарыстоўваюцца ў якасці дэкаратыўных раслін. Кветкавыя кошыкі і лісце некаторых відаў шырока прымяняюцца на тэрыторыі Індакітая і ў Кітаі як медыцынскі сродак пры павышэнні тэмпературы, галаўных болях, інфекцыйных і іншых захворваннях. У Індыі, В’етнаме, Кітаі, Тайвані і Японіі як лекавая расліна вырошчваецца ў прамысловых маштабах. Настойка кветак на віне (т. зв. «хрызантэмавае віно») лічыцца дыджэстывам і біялагічна актыўным дадаткам для лячэння праблем нервовай і крывяноснай сістэм. У Японіі кветкі лічацца дэлікатэсам і выкарыстоўваюцца ў ежу. У Кітаі і Японіі кветкавыя кошыкі Dendranthema grandiflorum, асабліва з жоўтымі краявымі пялёсткамі, прымяняюцца пры вырабе інсектыцыдаў.

Віды

• Dendranthema aphrodite (Kitam.) Kitam.
• Dendranthema argyrophyllum Y.Ling & C.Shih
• Dendranthema arisanense (Hayata) Y.Ling & C.Shih
• Dendranthema boreale (Makino) Ling ex Kitam.
• Dendranthema chanetii (H.Lév.) C.Shih
• Dendranthema crassum (Kitam.) Kitam.
• Dendranthema × cuneifolium (Kitam.) H.Koyama
• Dendranthema erubescens (Stapf) Tzvelev
• Dendranthema foliaceum "G.F.Peng, C.Shih & S.Q.Zhang"
• Dendranthema glabriusculum (W.W.Sm.) C.Shih
• Dendranthema grandiflorum (Ramat.) Kitam.
• Dendranthema horaimontana (Masam.) S.S.Ying
• Dendranthema hypargyrum (Diels) Y.Ling & C.Shih
• Dendranthema japonicum (Makino) Kitam.
• Dendranthema kurilense Tzvelev
• Dendranthema lavandulifolium (fischer ex Trautv.) Kitam.
• Dendranthema × leucanthum (Makino) H.Koyama
• Dendranthema maximowiczii Tzvelev
• Dendranthema mongolicum (Ling) Tzvelev
• Dendranthema morifolium (Ramat.) Tzvelev
• Dendranthema morii (Hayata) Kitam.
• Dendranthema myrianthum (Franch.) Kitam.
• Dendranthema naktongense (Nakai) Tzvelev
• Dendranthema occidentali-japonense (Nakia) Kitam.
• Dendranthema ogawae (Kitam.) H.Koyama
• Dendranthema okiense (Kitam.) Kitam.
• Dendranthema oreastrum (Hance) Ling
• Dendranthema ornatum (Hemsl.) Kitam.
• Dendranthema pacificum (Nakai) Kitam.
• Dendranthema potentilloides (Hand.-Mazz.) C.Shih
• Dendranthema rupestre (Matsum. & Koidz.) Kitam.
• Dendranthema seticuspe (Maxim.) Kitam.
• Dendranthema shiwogiku (Kitam.) Kitam.
• Dendranthema sinchangense (Ueki) Kitam.
• Dendranthema xeromorphum A.P.Khokhr.
• Dendranthema yoshinaganthum (Makino ex Kitam.) Kitam.

Літаратура

• Ботанический институт им. В. Л. Комарова Академии наук СССР. Флора СССР / начата при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова, редакторы тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — Л.: Издательство АН СССР, 1961. — Т. XXVI. — С. 364-388. — 919 с.
• Piers Trehane. Proposal to Conserve Chrysanthemum L. with a Conserved Type (Compositae)(англ.) // Taxon : часопіс. — 1995. — August — Т. 44. — № 3. — С. 439—441. — DOI:10.2307/1223427

Спасылкі

• APGАрхівавана 3 красавіка 2019.
• Dendranthema