Міхаіл Маркавіч Барадзін

Міхаіл Маркавіч Барадзін
Імя пры нараджэнні	Міхаіл Маркавіч Грузенберг
Дата нараджэння	9 ліпеня 1884(1884-07-09)
Месца нараджэння	Янавічы, Віцебскі павет, Віцебская губерня, Расійская імперыя (цяпер Віцебскі раён, Беларусь)
Дата смерці	29 мая 1951(1951-05-29) (66 гадоў)
Месца смерці	Сібір, СССР
Грамадзянства	Расійская імперыя, СССР
Адукацыя	універсітэт Вальпараіса[d]
Партыя	РСДРП, ВКП (б)
Род дзейнасці	рэвалюцыянер, агент Камінтэрна
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхаі́л Ма́ркавіч Барадзі́н (Грузенберг) (9 ліпеня 1884, Янавічы, Віцебская губерня — 29 мая 1951) — расійскі рэвалюцыянер, агент Камінтэрна, савецкі дзяржаўны і грамадскі дзеяч.

Біяграфія

У 1903 уступіў у РСДРП, бальшавік.

У 1904—1905 жыў у эміграцыі ў Берне. Падчас Рэвалюцыі 1905—1907 — на падпольнай працы ў Рызе. Дэлегат Тамерфорскай канферэнцыі бальшавікоў і IV (Аб'яднальнага) Стакгольмскага з'езду РСДРП.

У канцы 1906 эміграваў у Вялікабрытанію. З пачатку 1907 да ліпеня 1918 жыў у ЗША, дзе арганізаваў школу для палітычных эмігрантаў, стаў бачным дзеячам рускай палітычнай эміграцыі ў ЗША. «Адзін рускі бальшавік, які ўдзельнічаў у рэвалюцыі 1905 года і затым шмат гадоў правёў у вашай краіне», — пісаў пра яго ў жніўні 1918 года ў Лісце да амерыканскіх рабочых Ленін.

Праца ў Камінтэрне

У 1918 годзе паводле ўказання Леніна накіраваны ў Швецыю для ўрэгулявання пытанняў, звязаных з дарэвалюцыйным фінансаваннем партыі бальшавікоў, адкуль у студзені 1919 года (пасля паразы Германіі у Першай сусветнай вайне) высланы разам з групай бальшавікоў і англійскіх агентаў (Вацлаў Вароўскі, Максім Літвінаў, агент MI6 Артур Рэнсам і іншыя).

У 1919 быў першым савецкім консулам у Мексіцы, дзе стаяў у вытокаў адной з паралельна ўзніклых камуністычных партый і спрыяў стварэнню Лацінаамерыканскага бюро III Інтэрнацыянала. Паводле некаторых звестак, сустракаўся з прэзідэнтам Мексікі Венусціяна Карансай, якому прапанаваў ідэю антыімперыялістычнай барацьбы. У Мексіцы пазнаёміўся з індыйскім эмігрантам-нацыяналістам Манабендра Нат Роем, якога звярнуў у марксізм і прывёў у шэрагі Камуністычнага Інтэрнацыянала.

Пасля працы ў Мексіцы Барадзін кароткі час быў саветнікам у Шатландыі. У Турцыі, ізноў у якасці саветніка, Барадзін сустракаўся з Кемалем Атацюркам.

М. М. Барадзін у Наньчане. 1926.

У 1919—1922 працаваў у Камінтэрне. У 1922 як агент Камінтэрна быў арыштаваны ў Глазга (Вялікабрытанія) і пасля паўгадавога зняволення высланы з краіны.

З 8 верасня 1923 па ліпень 1927 — палітычны саветнік ЦВК Гаміньдана (Кітай). Барадзін змяніў на гэтай пасадзе Аляксандра Іванавіча Чарапанава. Быўшы саветнікам і асабістым сябрам Сунь Ятсена, арганізоўваў саюз паміж партыяй Гаміньдан і кітайскімі камуністамі. Пасля здрады Чан Кайшы ў 1927 быў адкліканы ў Савецкі Саюз разам з жонкай, двума сынамі і Ганнай Стронг.

Праца ў СССР

Пасля вяртання ў СССР быў прызначаны намеснікам наркама працы. У 1932—1934 намеснік дырэктара ТАСС. З 1932 года — галоўны рэдактар англамоўнай газеты Московские новости (Moscow News). У 1941—1949 галоўны рэдактар Саўінфармбюро.

Арышт

Арыштаваны ў 1949 годзе падчас кампаніі па барацьбе з «касмапалітамі». Памёр 29 мая 1951 года у выпраўленча-працоўным лагеры ў Сібіры. Паводле іншых звестак ён пасля закрыцця газеты «Московские новости» быў арыштаваны, сядзеў у Лефортаўскай турме і быў расстраляны. Пасмяротна рэабілітаваны.

Сям'я

Жонка — Фаіна (Фані) Сямёнаўна Барадзіна (у дзявоцтве Арлюк). Барадзін пазнаёміўся з жонкай у 1908 годзе на партыйным зборы ў Чыкага.

Дзеці:

• Фёдар (Фрэд) Міхайлавіч Барадзін (род. 1908) — палкоўнік Чырвонай Арміі, загінуў напачатку Вялікай Айчыннай вайны.
• Норман Міхайлавіч Барадзін (1911—1974) — разведчык і журналіст.

Цікавыя факты

• Міхаіл Барадзін быў прататыпам аднаго з галоўных герояў рамана Андрэ Мальро «Заваёўнікі».

Літаратура

• Jacobs D.N. Borodin. Stalin’s Man in China. Stanford Univ. Press, 1985 ISBN 978-0-674-07910-6 ISBN 0-674-07910-8
• Хейфец Л. С. Латинская Америка в орбите Коминтерна. Опыт биографического словаря. М.: ИЛА РАН, 2001;
• Taibo P.I. II. Los Bolcheviquis. Mexico: J.Mortiz, 1986; Martinez Verdugo A. (ed.) Historia del comunismo mexicano. Mexico: Grijalbo, 1985;
• Jeifets L., Jeifets V., Huber P. La Internacional Comunista y América Latina, 1919—1943. Diccionario biográfico. Ginebra: Instituto de Latinoamérica-Institut pour l’histoire du communisme, 2004;
• Хейфец В. Л. Провал континентальной революции: Коминтерн и эволюция левого движения Мексики в 1919—1921 гг. // Россия в контексте мировой истории. СПб.: Наука, 2002, с. 252—277;
• Kheyfetz L. and V. Michael Borodin. The First Comintern-emissary to Latin America // The International Newsletter of Historical Studies on Comintern, Communism and Stalinism. Vol.II, 1994/95. № 5/6. P.145-149. Vol.III (1996). № 7/8. P.184-188;
• Усов В. Советская разведка в Китае. 20-е годы ХХ века.