Іаган Бекман

Іаган Бекман
ням.: Johann Beckmann
Дата нараджэння	4 чэрвеня 1739(1739-06-04)
Месца нараджэння	Гоя, Нінбург, Германія
Дата смерці	3 лютага 1811(1811-02-03) (71 год)
Месца смерці	Гётынген, Каралеўства Вестфалія
Грамадзянства	Брауншвейг-Люнебург[d]
Род дзейнасці	эканаміст, гісторык тэхнікі, выкладчык універсітэта, аграном, філосаф, біёлаг, батанік
Навуковая сфера	філасофія
Месца працы	Гётынгенскі ўніверсітэт
Альма-матар	Упсальскі ўніверсітэт
Вядомыя вучні	Johann Michael Ackner[d]
Член у	Акадэмія карысных навук у Эрфурце[d] Леапальдзіна Шведская каралеўская акадэмія навук Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Баварская акадэмія навук
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іаган Бекман (ням.: Johann Friedrich Beckmann; 4 чэрвеня 1739 — 3 лютага 1811) — нямецкі вучоны, які прыдумаў тэрмін «тэхналогія» для абазначэння «навукі пра рамяство». Першы, хто пачаў выкладаць тэхналогію, і пісаць пра яе як пра навуковы прадмет.

Біяграфія

Бекман нарадзіўся 4 чэрвеня 1739 г. у горадзе Хоя ў курфюрстве Гановер, дзе яго бацька быў паштальёнам і зборшчыкам падаткаў. Адукацыю ён атрымаў у Гётынгенскім універсітэце, дзе вывучаў тэалогію, матэматыку, фізіку, прыродазнаўства, а таксама дзяржаўныя фінансы і кіраванне. Пасля заканчэння навучання, у 1762, ён праводзіў даследаванні ў Браўншвейгу і Нідэрландах, вывучаў рудні, фабрыкі і музеі натуральнай гісторыі.

Смерць маці ў 1762 г. пазбавіла яго надзей на падтрымку, і ў 1763 г. ён прыняў запрашэнне пастара лютэранскай абшчыны, Антона Фрыдэрыка Бюшынга, заснавальніка сучасных гісторыка-статыстычных метадаў геаграфіі, і пачаў выкладаць натуральную гісторыю і фізіку ў Галоўным нямецкім вучылілішчы (Петрышуле) Санкт-Пецярбурга.

Гэтую пасаду ён пакінуў у 1765. У 1765—1766 ён падарожнічаў па Даніі і Швецыі, дзе вывучаў метады распрацоўкі руднікоў, арганізацыі фабрык і ліцейных цэхаў, а таксама збіраў даныя пра мастацтва і прыродазнаўства. У падарожжы ён пазнаёміўся і пасябраваў з Лінеем. Яго дзённік, напісаны ў гэтым падарожжы, «Schwedische Reise in den Jahren 1765—1766», быў апублікаваны ва Упсале ў 1911.

У 1766 ён быў прызначаны пазаштатным прафесарам філасофіі ўніверсітэта ў Гётынгене, у якім і прапрацаваў наступныя 45 гадоў. Там ён чытаў лекцыі пра палітычную і прыкладную эканоміку, а ў 1768 заснаваў батанічны сад па прынцыпах Лінея. Яго поспех быў такі вялікі, што ў 1770 г. яго прызначылі штатным выкладчыкам.

Бекман часта вадзіў сваіх студэнтаў у майстэрні, каб яны маглі авалодаць не толькі тэарэтычнымі, але і практычнымі навыкамі ў розных рамёствах. Напісаў «Beiträge zur Geschichte der Erfindungen (1780—1805)», перакладзеныя на англійскую мову як «History of Inventions, discoveries and origins» (Гісторыя адкрыццяў, вынаходстваў і вытокаў) (1780). Бекманаўскі падыход быў новым для эпохі Асветы, а яго аналітычныя працы па тэхналогіі былі адлюстраваннем «Энцыклапедыі, ці тлумачальнага слоўніка навук, мастацтваў і рамёстваў» Дзідро. Ён быў натхнёны класіфікаванымі працамі Лінея і «Bibliothtecae» Альбрэхта фон Галера.