Кокнэсэ: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др +рэд., літаратура
Радок 1: Радок 1:
{{СімволікаВ|герб=WappenKoknese.png}}
{{СімволікаВ|герб=WappenKoknese.png}}
<!--{{Горад|назва па-свойму=Koknese|назва па-беларуску=Какнэсе|герб=WappenKoknese.png|сцяг=|дэвіз=-|шырата=-|даўгата=-|дата ўтварэння=-|плошча=-|насельніцтва=-|год=-|шчыльнасць насельніцтва=-|часавы пояс=EEST|гімн=-|нумарныя знакі=-|міжнародны тэлефонны код=-|}}-->
<!--{{Горад|назва па-свойму=Koknese|назва па-беларуску=Какнэсе|герб=WappenKoknese.png|сцяг=|дэвіз=-|шырата=-|даўгата=-|дата ўтварэння=-|плошча=-|насельніцтва=-|год=-|шчыльнасць насельніцтва=-|часавы пояс=EEST|гімн=-|нумарныя знакі=-|міжнародны тэлефонны код=-|}}-->
__NOTOC__{{вызн|1=Какнэсе}} ({{lang-lv|Koknese}}) — горад у [[Латвія|Латвіі]] на рацэ [[Рака Заходняя Дзвіна|Заходняя Дзвіна]].
__NOTOC__{{вызн|1=Какнэсе}} ({{lang-lv|Koknese}}) — горад у Стучкінскім раёне [[Латвія|Латвіі]] пры ўпадзенні ракі [[Рака Персе|Персе]] ў раку [[Рака Заходняя Дзвіна|Заходняя Дзвіна]]. Чыгуначная станцыя на лініі [[Рыга]]—[[Рэзекне]], у 102 км на паўднёвы ўсход ад Рыгі.

== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
=== Кукенойс ===
=== Кукенойс ===
{{вызн2|1=Кукенойс}} ({{lang-sla|Куконос}}, {{lang-de|Kukenoіs, Kukenoys}}; [[11 стагоддзе|11]] – пач. [[13 стагоддзе|13 ст.]]) — горад [[Полацкае княства|Полацкага княства]], [[Полацкая зямля|Полацкай зямлі]], сталіца ўдзельнага [[Кукенойскае княства|Кукенойскага княства]], размяшчаўся на правым беразе [[Рака Заходняя Дзвіна|Заходняй Дзвіны]] пры ўпадзенні ў яе рэчцы Какны (цяпер р. Персе), у 338 км ад [[Горад Полацк|Полацка]]. Назву, якая літаральна значыць ''мыс Какны'', горад атрымаў ад ракі. Упершыню згаданы ў [[Хроніка Лівоніі, Генрых Латвійскій|Хроніцы Лівоніі]] [[Генрых Латвійскі|Генрыха Латвійскага]] пад [[1205]] годам, належаў князю [[Вячка Кукенойскі|Вячку]]. У [[1207]] палова горада перададзеная Вячкам у валоданне рыжскага біскупа. У [[1208]] Вячка спаліў горад і пайшоў на [[Русь]].
{{вызн2|1=Кукенойс}} ({{lang-sla|Куконос}}, {{lang-de|Kukenoіs, Kukenoys}}; [[11 стагоддзе|11]] – пач. [[13 стагоддзе|13 ст.]]) — горад [[Полацкае княства|Полацкага княства]], [[Полацкая зямля|Полацкай зямлі]], сталіца ўдзельнага [[Кукенойскае княства|Кукенойскага княства]] на правым беразе [[Рака Заходняя Дзвіна|Заходняй Дзвіны]] пры ўпадзенні ў яе рэчцы Какны (цяпер р. Персе), у 338 км ад [[Горад Полацк|Полацка]]. Назву, якая літаральна значыць ''мыс Какны'', горад атрымаў ад ракі.


Археалагічнымі раскопкамі А. Я. Стубаўса ў 1961-1966 выяўлена, што ўжо ў 1 тыс. да н.э. на месцы Кукенойса існавала ўмацаванае паселішча. Найбольш значныя знаходкі адносяцца да 11-13 ст. (рэшткі зрубной забудовы, прылады працы, зброя, упрыгожанні і г.д.).
Раскопкі [[1960-я|1960-х]] гг. засведчылі, што ў 11 – пач. 13 ст. горад меў мяшанае [[Крывічы|крывіцка]]—[[Латгалы|латгальскае]] насельніцтва. У горадзе знойдзены пячатка [[Святаслаў Усяславіч|Святаслава–Георгія Усяславіча]].
Для гэтага перыяду характерныя палітычныя і эканамічныя сувязі насельніцтва Кукенойса ([[латгалы|латгалаў]], [[селы|селаў]], [[крывічы|крывічоў]]) з Полацкам. У горадзе знойдзены пячатка [[Святаслаў Усяславіч|Святаслава–Георгія Усяславіча]]. Упершыню згаданы ў [[Хроніка Лівоніі|Хроніцы Лівоніі]] [[Генрых Латвійскі|Генрыха Латвійскага]] пад [[1205]] годам, належаў князю [[Вячка Кукенойскі|Вячку]]. У [[1207]] палова горада перададзеная Вячкам у валоданне рыжскага біскупа. У [[1208]] Вячка спаліў горад і пайшоў на [[Русь]].


=== Какенгаўзен ===
=== Какенгаўзен ===
Радок 18: Радок 20:


У [[1861]] годзе праз Какенгаўзен пракладзена чыгунка. У [[1880-я]] ў горадзе жыў латышскі драматург [[Рудольф Блауманіс]]. У [[1894]] сям'я Лоўенштэрнаў пабудавала неакласічны палац, які згарэў у [[1905]].
У [[1861]] годзе праз Какенгаўзен пракладзена чыгунка. У [[1880-я]] ў горадзе жыў латышскі драматург [[Рудольф Блауманіс]]. У [[1894]] сям'я Лоўенштэрнаў пабудавала неакласічны палац, які згарэў у [[1905]].

=== Какнэсе ===
=== Какнэсе ===
У [[1966]] пабудаваная Плявінская ГЭС, у выніку была затопленая значная частка замка.
У [[1966]] пабудаваная Плявінская ГЭС, у выніку была значная частка замка падтопленая — захаваліся рэшткі, побач вялікі парк. Каля Какнэсе, у маёнтку Вецбірзніекі нарадзіўся П. Стучка.

== Літаратура ==
* Стубавс А. Некоторые археологические находки 11-13 вв. из городища Кокнесе // Сб.: От эпохи бронзы до раннего феодализма. Тал., 1966.


== У Сеціве ==
== У Сеціве ==

Версія ад 00:50, 23 снежня 2007

Шаблон:СімволікаВ Шаблон:Вызн (лат.: Koknese) — горад у Стучкінскім раёне Латвіі пры ўпадзенні ракі Персе ў раку Заходняя Дзвіна. Чыгуначная станцыя на лініі Рыга—Рэзекне, у 102 км на паўднёвы ўсход ад Рыгі.

Гісторыя

Кукенойс

Шаблон:Вызн2 (аг.-усх.-слав.: Куконос, ням.: Kukenoіs, Kukenoys; 11 – пач. 13 ст.) — горад Полацкага княства, Полацкай зямлі, сталіца ўдзельнага Кукенойскага княства на правым беразе Заходняй Дзвіны пры ўпадзенні ў яе рэчцы Какны (цяпер р. Персе), у 338 км ад Полацка. Назву, якая літаральна значыць мыс Какны, горад атрымаў ад ракі.

Археалагічнымі раскопкамі А. Я. Стубаўса ў 1961-1966 выяўлена, што ўжо ў 1 тыс. да н.э. на месцы Кукенойса існавала ўмацаванае паселішча. Найбольш значныя знаходкі адносяцца да 11-13 ст. (рэшткі зрубной забудовы, прылады працы, зброя, упрыгожанні і г.д.). Для гэтага перыяду характерныя палітычныя і эканамічныя сувязі насельніцтва Кукенойса (латгалаў, селаў, крывічоў) з Полацкам. У горадзе знойдзены пячатка Святаслава–Георгія Усяславіча. Упершыню згаданы ў Хроніцы Лівоніі Генрыха Латвійскага пад 1205 годам, належаў князю Вячку. У 1207 палова горада перададзеная Вячкам у валоданне рыжскага біскупа. У 1208 Вячка спаліў горад і пайшоў на Русь.

Какенгаўзен

У 1209 войскі біскупа занялі месца колішняга Вячкінага замка і пабудавалі новы каменны гатычны замак Шаблон:Вызн2. Палова Какенгаўзен і колшняга Кукейноскага княства належала Сафіі — дачке Вячкі, яго адзінай спадчынніцы. Другой паловай валодаў Ордэн, але ў 1238 перадаў яе ў уладанне рыскаму біскупу. У 1269 сваю палову перадала рыскаму арцыбіскупу і Сафія. Арцыбіскуп даў Какенгаўзен і колішняе Кукенойскае княства ў лен Гансу Тызенгаўзу. У 1277 Какенгаўзену нададзены гарадскія правы, род Тызенгаўзаў валодаў ім да 1395, калі горад быў вернуты ва ўладаньне рыжскага арцыбіскупа.

Падчас барацьбы арцыбіскупаў з Ордэнам, горад не раз пераходзіў з рук у рукі. З 1420 летняя рэзідэнцыя арцыбіскупаў. У пач. 1479 ордэнскія войскі захапілі Какенгаўзен і спалілі архіў арцыбіскупства. У 1481 горад узялі рыскія войскі, але замка ўзяць не здолелі. У 1509 годзе арцыбіскуп Каспар Ліндэ надбудаваў муры замка і ўзмацніў яго артылерыю. Какенгаўзен стаў галоўнай рэзідэнцыяй арцыбіскупаў. Летам 1546 апошні рыжскі арцыбіскуп Вільгельм Брандэнбурскі быў абложаны тут і ўзяты ў палон Ордэнам.

25 жніўня 1577 Какенгаўзен захоплены войскамі Івана ІV. У 1578 вызвалены войскамі Рэчы Паспалітай. У 1601 непадалёку ад Какенгаўзена ў бітве пры Кірхгольме войска Рэчы Паспалітай нанеслі паразу шведам, а ў 1608 шведы захапілі горад і перабілі яго гарнізон. У жніўні 1655 войска маскоўскага цара Аляксея Міхайлавіча захапіла Какенгаўзен і пераназваў яго ў Шаблон:Вызн2. Па Кардыскім дагаворы Какенгаўзен адышоў да Швецыі.

У 1700 быў узяты саксонскім аддзелам войскаў Рэчы Паспалітай пад кіраўніцтвам Аўгуста Моцнага, былі збудаваныя новыя ўмацаванні. У 1701 горад і замак былі знішчаныя расейскімі войскамі.

У 1861 годзе праз Какенгаўзен пракладзена чыгунка. У 1880-я ў горадзе жыў латышскі драматург Рудольф Блауманіс. У 1894 сям'я Лоўенштэрнаў пабудавала неакласічны палац, які згарэў у 1905.

Какнэсе

У 1966 пабудаваная Плявінская ГЭС, у выніку была значная частка замка падтопленая — захаваліся рэшткі, побач вялікі парк. Каля Какнэсе, у маёнтку Вецбірзніекі нарадзіўся П. Стучка.

Літаратура

  • Стубавс А. Некоторые археологические находки 11-13 вв. из городища Кокнесе // Сб.: От эпохи бронзы до раннего феодализма. Тал., 1966.

У Сеціве

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Кокнэсэ&oldid=109200"