Вавёрка звычайная

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Вавёрка звычайная
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Sciurus vulgaris Linnaeus, 1758

Арэал

выява

Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  632439
NCBI  55149
EOL  1037909
FW  104235

Вавёрка звычайная (Sciurus vulgaris) — грызун з сямейства вавёркавых. Адзіны прадстаўнік роду вавёрак у фауне Беларусі.

Вонкавы выгляд[правіць | правіць зыходнік]

Дробны звярок з выцягнутым стройным целам і пухнатым «расчэсаным» хвастом. Даўжыня цела 19,5—28 см, хваста — 13—19 см (каля 2/3 даўжыні цела); вага 250—340 г. Галава круглая, з вялікімі чорнымі вачыма. Вушы доўгія, з касмыльчыкамі, якія асабліва відаць у зімовы перыяд. На пысе, пярэдніх лапах і бруху растуць адчувальныя вібрысы. Заднія канечнасці прыкметна даўжэйшыя за пярэднія. Пальцы з учэпістымі вострымі кіпцюрамі.

Валасы па баках хваста дасягаюць даўжыні ў 3-6 см. Валасяное покрыва мяняецца двойчы за год — вясной і восенню. Адначасова мяняецца гушчыня і афарбоўка поўсці.

Пашырэнне[правіць | правіць зыходнік]

Чорная вавёрка

Вавёрка звычайная распаўсюджаная ў барэальнай зоне Еўразіі ад узбярэжжа Атлантыкі да Камчаткі, Сахаліна і Японіі (в. Хакайда).

Вавёрка на 50 беларускіх капейках, 1992

На Беларусі пашырана ўсюды, найбольш у сярэдняй паласе. Жыве пераважна ў субарах, яловых і ялова-шыракалістых лясах, на Палессі часта ў дубова-грабавых лясах, у дубровах, радзей у алешніках і чыстых хваёвых лясах. У паўночнай зоне пашыраны падвід вавёрка звычайная беларуская, у паўднёвай — вавёрка звычайная Кеслера. У 1951 г. у лясы Крычаўскага раёна для акліматызацыі выпусцілі каля 200 вавёрак-тэлеутак, завезеных з Сібіры. Мяркуюць, што яны прайшлі паглынальнае скрыжаванне з мясцовай вавёркай звычайнай. Агульная колькасць вавёркі звычайнай у лясах Беларусі была каля 137,1 тыс. (1978). Пераважная большасць — бурахвосткі, ёсць чырвонахвосткі, часам трапляюцца шэрахвосткі і цемнахвосткі. Вавёрка — каштоўная паляўніча-прамысловая жывёла. За 1931—1975 гг. нарыхтавана каля 4, 16 млн шкурак (у сярэднім па 207, 3 тыс. за год у 1931—1939 гг.; 96,6 тыс. — у 1945—1969 гг.; 49,2 тыс. — у 1970—1975 гг.

Асаблівасці біялогіі[правіць | правіць зыходнік]

Двухтыднёвае ваверчанё

Вавёркі вельмі пладавітыя. На большай частцы арэала прыносяць 1—2 вывадкі, у паўднёвых раёнах — да 3-х. Сезон размнажэння, у залежнасці ад шыраты мясцовасці, кармавых умоў і шчыльнасці папуляцыі, пачынаецца ў канцы студзеня — пачатку сакавіка і заканчваецца ў ліпені-жніўні. Падчас гону каля самкі трымаюцца 3—6 самцоў, якія дэманструюць агрэсію ў адносінах да канкурэнтаў — гучна вурчаць, б’юць лапамі па галінках, бегаюць адзін за адным. Пасля спаравання з пераможцам самка будуе вывадкавае гняздо (часам 2-3); яно акуратнае і вялікіх памераў.

Цяжарнасць доўжыцца 35—38 дзён, у памёце ад 3 да 10 дзіцянятаў; у другім прыплодзе менш. Нованароджаныя ваверчаняты голыя і сляпыя, масай каля 8 г. Валасяное покрыва ў іх з’яўляецца на 14 суткі, пачынаюць бачыць толькі на 30—32 дзень. З гэтага моманту пачынаюць выходзіць з гнязда. Малаком выкормліваюць да 40—50 дзён. Ва ўзросце 8—10 тыдняў пакідаюць маці. Палавой спеласці дасягаюць у 9—12 месяцаў. Выгадаваўшы першы прыплод, самка некалькі адкормліваецца і зноў спароўваецца. Інтэрвал паміж вывадкамі складае каля 13 тыдняў.

У няволі вавёркі дажываюць да 10—12 гадоў, аднак у прыродзе вавёрка старэйшая за 4 гады ўжо з’яўляецца старой.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Беларуская ССР: Кароткая энцыклапедыя.— Т. 2: Прырода. Эканоміка. Народны дабрабыт.— Мн.: Гал. рэд. Беларус. Сав. Энцыкапедыі, 1979.— 752 с., іл., 3,5 арк. іл.