Васіль Робертавіч Вільямс

Васіль Робертавіч Вільямс
Дата нараджэння	27 верасня (9 кастрычніка) 1863 ці 9 кастрычніка 1863(1863-10-09)
Месца нараджэння	Масква, Маскоўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	11 лістапада 1939(1939-11-11) (76 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Ціміразеўскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	аграном, палітык, глебазнавец
Навуковая сфера	глебазнаўства
Месца працы	Маскоўская сельскагаспадарчая акадэмія імя К. А. Ціміразева
Навуковае званне	акадэмік АН СССР, акадэмік АН БССР, акадэмік УАСГНІЛ
Альма-матар	Маскоўская сельскагаспадарчая акадэмія імя К. А. Ціміразева
Вядомыя вучні	Міхаіл Рыгоравіч Чыжэўскі
Партыя	КПСС
Член у	Акадэмія навук СССР
Узнагароды	Ордэн Святога Уладзіміра IV ступені Ордэн Святой Ганны II ступені Ордэн Святой Ганны III ступені Ордэн Святога Станіслава II ступені Ордэн Святога Станіслава III ступені Герой Працы
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Васіль Робертавіч Вільямс (27 верасня (9 кастрычніка) 1863, Масква, Расійская імперыя — 11 лістапада 1939, Масква,
РСФСР, СССР) — рускі і савецкі глебазнавец-аграном, акадэмік АН СССР (1931), АН БССР (1929), УАСГНІЛ (1935). Адзін з заснавальнікаў агранамічнага глебазнаўства.

Член ВКП(б) з 1928 года, дэпутат Массавету і Вярхоўнага Савета СССР 1-га склікання. Лаўрэат Ленінскай прэміі (1931).

Біяграфія

Выпускнік Пятроўскай сельскагаспадарчай акадэміі. Вучоны-педагог: прафесар і загадчык кафедры агульнага земляробства і глебазнаўства Маскоўскай сельскагаспадарчай акадэміі імя Ціміразева, яе дырэктар з 1907 года, рэктар у 1922—1925 гг. Заснавальнік і першы загадчык кафедры «Асновы земляробства і раслінаводства» Маскоўскага інстытута механізацыі і электрыфікацыі сельскай гаспадаркі. Аўтар каля 450 навуковых прац.

Развіваў вучэнне В. В. Дакучаева пра глебу. Разам з П. А. Костычавым заснавальнік агранамічнага глебазнаўства.

Абгрунтаваў вядучую ролю біялагічных фактараў у глебаўтварэнні, стварыў вучэнне аб малым біялагічным кругавароце рэчываў як аснове развіцця глеб, выказаў ідэю аб адзінстве развіцця неарганічнай і арганічнай прыроды, распрацаваў і абгрунтаваў травапольную сістэму земляробства. Вільямс лічыў, што ўласцівасцю ўрадлівасці валодае толькі дробнаструктурная камкаватая глеба і што структура глебы — гэта галоўная ўмова атрымання добрых ураджаяў.

Вёў вострую палеміку з «мінеральнымі» і «фармальна-дэдуктыўнымі» аграхімікамі, пад якімі разумеліся паслядоўнікі Д. М. Пранішнікава. Да 1937 года навуковая палеміка трансфармавалася ў барацьбу з «ворагамі народа». У выніку дыскусіі паміж Вільямсам і акадэмікам М. М. Тулайковым пра карысць прымянення травапольнай сістэмы земляробства, Тулайкоў быў арыштаваны ў 1937 годзе і загінуў. Пры садзейнічанні Вільямса навуковая школа акадэміка Пранішнікава панесла незаменныя страты.

У 1917 годзе заснаваў пад Масквой (цяпер гэта тэрыторыя горада Лобні, ля платформы Лугавая Савёлаўскага напрамку) доследную станцыю па вывучэнні кармавых раслін і кармавой плошчы (з 1922 года Дзяржаўны лугавы інстытут, у 1930 годзе перайменаваны ва Усесаюзны, а ў 1992 годзе — ва Усерасійскі навукова-даследчы інстытут кармоў). Гэты інстытут сёння носіць імя В. Р. Вільямса. Яго імя таксама носіць Казахскі навукова-даследчы інстытут земляробства.

Вучаніцай Вільямса была савецкі вучоны ў галіне сельскай гаспадаркі, кавалер Ордэна Леніна Фаня Гельцэр.

11 лістапада 1939 Васіль Робертавіч Вільямс памёр. Пахаваны ў дэндралагічным садзе парку Ціміразеўскай сельскагаспадарчай акадэміі, на тэрыторыі якой ён пражыў звыш пяцідзесяці гадоў.

Памяць

Паштовая марка СССР, 1949

год

• У гонар Вільямса названы вуліцы ў Казані, Пермі, Бранску, Туле, Ліпецку, Дняпре, Кіеве, Адэсе, Краматорску, Горлаўцы і Янакіеве. У Мінску — вуліца і завулак. У Краснадары названы завулак.
• У Маскве на тэрыторыі Ціміразеўскай сельскагаспадарчай акадэміі ўсталяваны помнік Вільямсу.
• У Кішынёве, з-за таго што ў назве вуліцы Вільямса не было ініцыялаў, а ў дакументах муніцыпалітэта не знайшлося ніякіх тлумачэнняў аб яго асобы, то павесілі новыя шыльды на лацінцы з імем R. Williams. У цяперашні час на гэтай вуліцы засталіся ўсяго толькі тры старыя дамы.
• У 1949 годзе ў СССР была выпушчаная паштовая марка, прысвечаная Вільямсу.
• Імя В. Р. Вільямса прысвоена Усерасійскаму навукова-даследчаму інстытуту кармоў.
• У Кустанайскай вобласці (Карасускі раён) у гонар В. Вільямса названы пасёлак.
• У 1968 годзе УАСГНІЛ заснавала залаты медаль імя В. Р. Вільямса.

Узнагароды

• Ордэн Святога Станіслава 3-й ступені;
• Ордэн Святой Ганны 3-й ступені;
• Ордэн Святога Станіслава 2-й ступені;
• Ордэн Святой Ганны 2-й ступені;
• Ордэн Святога Уладзіміра 4-й ступені;
• Медаль «У памяць валадарання імператара Аляксандра III»;
• Медаль «У памяць 300-годдзя царавання дома Раманавых».
• Удастоены звання Героя Працы (1923).
• Узнагароджаны ордэнам Леніна (1935), двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга (1924, 1936).

Літаратура

• Список гражданским чинам первых четырех классов. — Пг., 1914. — С. 2486.
• Крупенников И. А., Крупенников Л. А. Василий Робертович Вильямс. М.: Молодая гвардия, 1952.
• Панов Н. П., Кулаков Е. В. Василий Робертович Вильямс // Вестник АН СССР, 1984, № 6, стр. 101—108
• «Василий Робертович Вильямс (1863—1939)». М.: ЦНСХБ, 1989.
• Аболин Р. И. Василий Робертович Вильямс (К 50-летию научно-общественной деятельности) // Природа : часопіс. — 1935. — № 9. — С. 60—67.

Спасылкі

• Вильямс Василий Робертович // Биографическая энциклопедия РАСХН, ВАСХНИЛ
• Вильямс Василий Робертович (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
• Профіль Василия Робертовича Вильямса на афіцыйным сайце РАН
• Васіль Робертавіч Вільямс у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)